تغییر شرایط و جاماندن از بازار چوب/ جنگلداری سنتی شکست خورد؟

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: قاچاق چوب معضل دیرینه جنگل‌های هیرکانی به شمار می‌رود و هر روزه چوب درختان جنگلی براثر طعمه سودجویان قطع و نابود می‌شود.

از قطع درختان جنگلی حاشیه جاده بهشهر در شرق گرفته تا جاده جنگلی عباس آباد نشان می‌دهد که قاچاق توسط برخی سودجویان و متخلفان به صورت باندی و سازمان یافته صورت می‌گیرد و برای رسیدن به اهداف شوم خود دست به هرکاری می‌زنند.

قاچاقچیان گاه لوله تفنگ را روی پیشانی جنگلبان می‌گذارند و گاهی نیز شبانه به خانه‌های محیطبانان و حافظان جنگل حمله می‌کنند و در و دیوار منزل مسکونی آنان را به گلوله می‌بندند.

«بهزاد انگورج تقوی» کارشناس ارشد جنگل و منابع طبیعی اظهار کرد: جنگلداری اگر اجتماع محور نشود در طرح جایگزین با هر رویکرد و جهت گیری «منظور بهره برداری چوب یا غیر چوبی» به شدت با شکست مواجه می‌شود و اگر در بهره برداری «چه چوبی و چه غیر چوبی» سنتی باقی بماند، هرگز نمی‌تواند مدیریتی مبتنی بر کنترل قاچاق از انواع فراورده‌های چوبی و غیر چوبی و همچنین اقتصاد درونزا داشته باشد.

به گزینی و راسته فیله کردن عوارض قاچاق چوب است

وی در گفت وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه دو عارضه سو قاچاق چوب «به گزینی و راسته فیله کردن» است، افزود: در به گزینی انتخاب همیشه حول محور بهترین گونه و بهترین پایه در جنگل می چرخد و از این فرایند بهره برداری کیفیت جنگل‌های به شدت تنزل می‌یابد، اما در فرایند تهیه چوب مرغوب که با یک اصطلاح راسته فیله کردن عجین است، طی آن بر عکس هر بهره برداری مجاز که بیشترین حجم صنعتی و کم‌ترین حجم هیزمی و کمترین افت و افت اره خور در جنگل به جا می‌گذارد، بیشترین افت کم‌ترین محصول از یک تنه درخت جنگل تهیه می‌شود.

وی ادامه داد: هر قاچاقچی بیشترین وقت را برای انتخاب بهترین درخت از بهترین گونه صرف می‌کند، اما چون عملیات قطع و تبدیل با صدای گوش خراش اره موتوری باید با کوتاه‌ترین زمان توأم شود، سرعت عمل قطع و تبدیل با بیشترین پرت همراه خواهد شد.

این کارشناس ارشد جنگل تصریح کرد: از سوی دیگر نمی‌توان گفت تقاضای بازار چوب تغییر اساسی کرده است بلکه باید گفت به لیست تقاضای بازار چوب، چوب آلات هیزمی و کاتینی با حجم بسیار زیاد اضافه شد و ظرفیت سازی در تولید انواع محصولات چوبی مشتمل بر ظروف و مبلمان سبب شده تا تغییرات لیست تقاضای بازار چوب را نادیده نگیریم که عمدتاً از تنه هیزمی می‌تواند استفاده کرده و خلق ثروت کند.

انگورج تقوی اضافه کرد: در دهه سابق تنه‌های درختانی که می‌توانست حداکثر گرده بی نه‌های درجه سه و چهار و یا خارج از درجه داشته باشد و یا در عرصه جنگلی به انواع الوار تراورس و کاتین و لاشه کاتین تبدیل شود اما در دهه اخیر با تحول بازار چوب شرایط بسیار قابل قبول تری در اجرای تبصره ۲ ماده ۱۶ قانون حفاظت و بهره برداری و تبصره یک ماده ۳ آئین نامه اجرای قانون ملی شدن جنگل‌ها دارد، که این دو تبصره نیز در چهارچوب پارادایم جنگلداری اجتماع محور، مستلزم اصلاح منطبق با تقاضای بازار هستند.

وی ادامه داد: شرایط بازار چوب در تهیه ابزار آلات کشاورزی و زنبورداری یا ماهیگیری و یا هنری که در حد ساخت انواع پارو و جعبه و قاشق و یا لوازم موسیقی و نظایر آن بود به کلی تغییر کرد، امروزه حتی گره‌های کوچک تنه درختان که در گذشته به صورت پشت لا یا ضایعات قطع و تبدیل در جنگل باقی می‌ماند و در زمره تکلیفات پاک کردن جنگل‌ها بخشی از تعهد نهایی مجری طرح در عرصه تحت دخالت را شامل می‌شد، از گره تنه درختان انواع ظروف و دکوراسیون و تزئینات تولید می‌کند و یا تنه‌های توخالی درختان را که به صورت لاشه کاتین خارج و اغلب در صنایع خرده چوب کاربرد داشت، امروزه با ترکیبی از هنر صنایع دستی و نجاری توأم با اپوکسی به انواع میز! تبدیل و خلق ثروت می‌کند و من بعد نمی‌توان به بخشی از تنه درختان مانند سابق، مستحصلات هیزمی نامید.

وی تاکید کرد: از این رو دستورالعمل بهره برداری از تنه درختان به شدت نیازمند بازنگری است و در بازنگری دستورالعمل مطالعه دقیق تقاضای متنوع بازار چوب و مشارکت دادن دست اندرکاران هنر ترکیبی صنایع دستی و نجاری ضرورت دارد.

به تاکید کارشناسان، راه حل های کنترل قاچاق چوب در جنگل‌های کشور را نمی‌توان با دستور برخورد و تشدید درگیری‌ها نوشت و برای وضعیت نا بسامان جنگل‌ها دلسوزی کرد. بازگشت به مدیریت مبتنی بر تهیه و اجرای طرح و طرح‌های دارای اقتصاد درون زا به معنای ملاحظه و التفات به اهمیت جنگل‌ها و نقش اساسی آن در استمرار حیات انسان است.