به نقل از مجله اینترنتی شبره :
قرار بوده در نمودارهای پایش رشد مبحث تکامل و پایش رشد روانی بچه هم گنجانده و به خانه های سلامت ابلاغ شود تا شیرخواران طبق این راهنمای ادغام یافته تحت مراقبت قرار گیرند اما هنوز این نمودارها وارد برنامه نشده و هنوز هم به رشد بچه بیش از تکامل او که اتفاقا جبرانش ممکن نیست، پرداخته می شود. تنها مورد مهمی که در پایش رشد مورد توجه است و بحث تکامل را هم پوشش می دهد، رشد مناسب دور سر بچه است. محور مهم دیگر، رشد کلامی کودک است اما باید قبل از حرف زدن، درک و شناخت کودک کامل شده باشد و بتواند ارتباط موثر با محیط برقرار کند اما اینقدر که به حرکت کودک بها داده می شود، به توجه او به محیط و شناخت او از خودش نمی پردازیم. طیف وسیعی از متخصصان از اختلال های عصبی تکامل بی اطلاع اند بنابراین معمولا با تشخیص دیرهنگام این مشکلات، فرصت بهبود کامل و زمان طلایی رشد مغزی کودک از دست می رود.
سلامت: مواردی هم داریم که خود والدین با ناآگاهی باعث کم توانی ذهنی بچه شوند؟
بله، مثلا تشخیص دیرهنگام کم کاری تیرویید و فنیل کتونوریا تاثیر مستقیم روی بهره هوشی دارد. همه بچه ها در بدوتولد از نظر کم کاری تیرویید و فنیل کتونوریا بررسی می شوند ولی گاهی عدد به دست آمده حالت مرزی دارد و می گویند بچه مشکوک است و از والدین می خواهند بچه را در تاریخ مشخصی برای آزمایش مجدد بیاورند اما کم نیستند والدینی که این کار را انجام نمی دهند و می گویند ما فکر کردیم این پزشکان قصد دارند بیمار برای هم بفرستند و بچه ما بازیچه این مراودات دوستانه است! نتیجه اینکه بچه ۵/۱ساله ای را می آورند که راه نمی رود و حرف نمی زند و بعد از کلی بررسی می فهمند همان شک به کم کاری تیرویید درست بوده و بچه یک سال و نیم طلایی از رشد مغزش را از دست داده و هرگز فرصت جبران نیست. در مورد بچه های مبتلا به فنیل کتونوریا و زردی هم همین طور. والدین ناراحت می شوند که از نوزاد ناتوانشان روزی ۲ بار خون می گیرند و به خاطر زردی بستری شده، او را می برند تا به درمان خانگی بپردازند و نمی دانند این کار چه آسیبی به مغز کودک می زند.
سلامت: پس اینکه می گویند گاهی علت کم توانی ذهنی بچه ها معلوم نمی شود، همین است؟
بله، بیشتر کم توانی های ذهنی از نوع خفیف است و متاسفانه در ۸۵درصد موارد هم دلیل واضحی نمی توان برای آن پیدا کرد. این موضوع هم خیلی آزاردهنده است که پدرومادری با انواع اسکن و آزمایش های مختلف که همه نشان می دهد فرزندشان سالم است، مراجعه می کنند و می گویند نمی دانیم چرا دیرآموز است و بهره هوشی پایینی دارد. اگر پله پله همزمان با رشد، روند تکامل مغز هم بررسی می شد، مشکل و اختلال بچه زود تشخیص داده می شد و تحت درمان قرار می گرفت. متاسفانه به دلیل همین ناآگاهی ها از مشکل غفلت می شود یا وقتی متوجه آن می شوند که فرصت رشد مغزی (یعنی ۳ سال اول) تمام شده است.
سلامت: از بین مراحل تکاملی کدام رویدادها از همه مهم تر است و والدین و پزشکان از آن غفلت می کنند؟
سعی می کنم در اولین فرصت نمودارهای تکاملی را از طریق «سلامت» در اختیار والدین بگذارم چون بسیار مفصل اند ولی اینکه بچه ۹ ماهه هویت خود را بشناسند و به اسم خود واکنش نشان دهد، مهم است.
یک شیرخوار از نظر مهارت های حرکتی آشکار (بالا گرفتن سر، ایستادن و…) و مهارت های حرکتی ظریف (گرفتن جغجغه، برداشتن مکعب و…) از نظر مهارت های شناختی، ارتباطی و کلامی، رشد هیجانی و اجتماعی باید درست سر موقع از نظر کسب مهارت بررسی شود. تعامل کودک با مادرش هم واقعا اهمیت دارد و اینکه در هر سن چه رفتاری دارد.
سلامت: مادران باید به چه مواردی توجه کنند؟
از تولد تا یک ماهگی بچه باید به صدا و چهره مادر توجه کند. ۳ ۱ ماهگی غان و غون کند و به مادر خیره شود. ۴ ماهگی خنده اجتماعی داشته باشد. در ۶ ۴ ماهگی مادر را به بقیه مراقب ها ترجیح دهد و با صدای او آرام شود. در ۹ ۷ ماهگی مادر را کاملا متمایز کند و در محل غریبه واکنش نشان دهد و اضطراب غریبه پیدا کند. باید در ۱۰ ماهگی چهاردست و پا به سمت مادر برود و بعد در یک سالگی راه برود و مادر را جستجو کند و پاسخ به کلام مادر و تقلید صدای او را شروع کند. در ۲۴ ۱۶ ماهگی با زبان مخصوص خود و کلماتی که بلد است، با مادر ارتباط برقرار کند و کم کم غریبه ها را در حضور مادر پذیرا شود. در سال سوم (یعنی ۲۴ تا ۳۶ ماه) هم باید پایان اضطراب غریبگی باشد و پدیده ثابت شیء در او شکل گیرد (ندیدن یک چیز یا ندیدن مادر به معنی از بین رفتن آن نیست و به معنی خارج شدن آن از حوزه دیدش است) و موقعیت های مختلف را بهتر تحمل کند.
الهه رضاییان / روزنامه سلامت
* چگونه کودکانی خلاق پرورش دهیم؟
* با این روشها اعتماد به نفس کودکتان را تقویت کنید
