به نقل از مجله سیب:
در مقالۀ قبل اشاره کردیم که سیستم دفاع غیراختصاصی بدن در هنگام جراحت‌های پوستی به کمک عمل کموتاکسی (Chemotaxis) به سلول‌های ایمنی پیام فراخوان می‌فرستد تا با ورود احتمالی میکروب‌ها و ویروس‌ها به بدن مقابله کند. این فرایند باعث ایجاد التهاب حاد در محل جراحت می‌شود که در این مقاله از مقالات پزشکی سایت سیب به توضیح بیشتر در مورد آن می‌پردازیم.
فهرست مطالب
التهاب چیست؟
بهتر است پیش از اینکه به بررسی پاسخ التهابی حاد بپردازیم ابتدا ببینیم که اصلاً التهاب چیست. التهاب یا آماس یک فرایند مهم در بدن است که با همکاری سیستم ایمنی ایجاد می‌شود.
شاید نتوان التهاب را کاملاً تعریف کرد؛ اما، برای سادگی بهتر است این گونه بگوییم که التهاب عبارت است از پاسخی که بدن به یک عامل بیماری‌زا یا یک فرایند آسیب‌زا مانند جراحت می‌دهد. التهاب یک فرایند حیاتی است؛ چراکه موجب محافظت از بدن می‌شود.
التهاب حاد و مزمن
هنگام ایجاد یک شرایط آسیب‌زا یا یک بیماری یا هر واقعه‌ای که موجب ایجاد التهاب شود بدن سریعاً به آن واکنش می‌دهد و التهاب ایجاد می‌شود. در این حالت گفته می‌شود التهاب حاد است.
حال گاهی این التهاب طول می‌کشد و ممکن است ماه‌ها و سال‌ها در بدن وجود داشته باشد و حتی خود موجب ایجاد عوارضی شود. در این حالت التهاب مزمن است مانند حالتی که در بیماری روماتیسم مفصلی اتفاق می‌افتد. التهاب حاد و مزمن در علت، مکانیسم و علائم تفاوت‌هایی دارد.
پاسخ التهابی حاد چیست؟
پاسخ حاد التهابی یک پاسخ ذاتی (غیراختصاصی) و سریع به جراحت و آسیب بدنی است که از یک مدل ثابت تبعیت می‌کند. یعنی فرایندها و مراحلی که در طی پاسخ التهابی حاد رخ می‌دهند همیشه در پاسخ به محرک‌های مختلف یکسان هستند. التهاب یک فرایند مهم در عملکرد سیستم ایمنی به شمار می‌رود.
در واقع در طی پاسخ التهابی حاد، بدن به‌سرعت خود را برای شرایط ایجادشده آماده می‌کند و سعی می‌کند با آماده‌سازی شرایط وضعیت را مدیریت کند.
در طی پاسخ التهابی حاد چه اتفاقاتی می‌افتد؟
التهاب حاد در محل جراحت با علائمی نظیر قرمزی، گرمی، تورم و درد همراه است. اما باوجوداینکه هیچ‌یک از این علائم برای ما خوشایند نیستند چرا بدن چنین پاسخی را ایجاد می‌کند؟
بلافاصله پس از ایجاد جراحت، جریان خون و نفوذپذیری مویرگ‌ها در بافت آسیب‌دیده افزایش می‌یابد. این موضوع سبب خروج پلاسما و پروتئین‌ها از خون و ورود به بافت آسیب‌دیده می‌شود.
افزایش جریان خون باعث قرمزی و گرمی بافت می‌شود و خروج مایعات از خون و ورود به بافت نیز باعث تورم می‌شود. فایدۀ افزایش جریان خون و نفوذپذیری رگ‌ها این است که گلبول‌های سفید بهتر می‌توانند به محل ضایعه برسند و با عوامل بیماری‌زایی که وارد محل جراحت شده‌اند مقابله کنند.
از سوی دیگر، گلبول‌های سفید برای عملکرد مطلوب نیاز به مواد شیمیایی مختلفی دارند که باید از طریق خون به بافت برسند. پس بدن با ایجاد پاسخ حاد التهابی ورود گلبول‌های سفید و مواد شیمیایی موردنیازشان به بافت را تسهیل می‌کند. اما فایده خروج مایعات از جریان خون چیست؟
افزایش مایعات از یک سو سبب رقیق‌شدن سم باکتری‌ها در محل ضایعه می‌شود و از سوی دیگر باعث پاک‌سازی و تخلیۀ محل جراحت از باکتری‌ها، ویروس‌ها، سلول‌های آسیب‌دیدۀ بافتی و گلبول‌های آسیب‌دیده می‌شود.
درحقیقت، ورود مایع اضافی به بافت مانند یک سیستم شست‌وشو عمل می‌کند و باعث پاک‌سازی محل می‌شود. این مایع به کمک سیستم لنفاوی از محل خارج می‌شود.
نکته جالب اینجاست که ایجاد درد در پاسخ حاد التهابی نیز بخشی از سیستم دفاعی بدن است. با ایجاد درد، بدن درحقیقت جلوی استفادۀ بیشتر از عضو آسیب‌دیده را می‌گیرد تا از یک سو میزان آسیب سلولی افزایش نیابد و از سوی دیگر به عضو آسیب‌دیده استراحت داده شود تا ترمیم آن تسهیل شود.
سخن پایانی
از مطالب فوق می‌توان دریافت که پاسخ حاد التهابی یک مکانیسم هوشمند است که بدن برای مقابله با جراحت‌ها و عفونت‌های احتمالی ناشی از آن به کار می‌گیرد. تا زمانی که سیستم دفاعی بدن به‌طور طبیعی کار می‌کند، پاسخ حاد التهابی به نفع فرد است و پزشکان با آن مقابله نمی‌کنند. بدن افرادی که سیستم ایمنی آن‌ها به‌درستی عمل می‌کند به‌موقع و مناسب به جراحت‌ها واکنش نشان می‌دهد.
چنانچه درمورد این مطلب سؤالی دارید، می‌توانید در قسمت نظرات سؤال خود را بپرسید تا تیم پزشکان سایت سیب پاسخ‌گوی شما باشند.
پرسش‌وپاسخ
- پاسخ حاد التهابی چیست؟ پاسخ حاد التهابی یک پاسخ ذاتی (غیراختصاصی) و سریع به جراحت، آسیب بدنی و هر واقعۀ آسیب‌زا است که از یک مدل ثابت تبعیت می‌کند.
- علائم التهاب حاد چیست؟ قرمزی محل، تورم، گرمی و درد.
- التهاب حاد و مزمن چه فرقی دارند؟ التهاب حاد در کوتاه‌‌مدت و سریع ایجاد می‌شود و به‌سرعت هم برطرف می‌شود درصورتی‌که التهاب مزمن ممکن است ماه‌ها و حتی سال‌ها به طول بینجامد.
