به نقل از مجله سیب:
ارتودنسی پیشگیری علم تشخیص ناهنجاری های دندانی ( شامل دندانهای کج، شلوغ، مشکلات فک یا مجموعه ای از آنها ) و مداخله درمانی برای هدایت دندان به محض درآمدن آن می باشد. با درمان اولیه به روش ارتودنسی پیشگیری می توان از درمان های شدید ارتودنسی در آینده جلوگیری کرد.
ارتودنسی پیشگیری در سنین ۶ یا ۷ سالگی و در ابتدای رشد دندان های دائمی در کودکان انجام می شود و از ایجاد بسیاری از اختلالات دندانی و فکی در بزرگسالی جلوگیری خواهد کرد. متخصصان ارتودنسی پیشگیری با شناسایی و رهگیری مشکلات دندان در کودکان در زمانی که کودک هنوز به اندازه کافی رشد نکرده است، می توانند از درمانهای پرهزینه و تهاجمی در آینده جلوگیری کنند. به همین دلیل توصیه می شود که یک بررسی ( Checkup ) ارتودنسی قبل از سن ۷ سالگی برای تمامی کودکان انجام شود.
نشانه های مشکلات ارتودنسی در کودکان
برخی از نشانه های مشکلات ارتودنسی در کودکان عبارتند از:
-
دشواری در تکلم
-
دشواری در جویدن یا گاز زدن غذا
-
افتادن زودهنگام یا دیرهنگام دندان های شیری
-
مکیدن انگشت یا اشیاء
-
تنفس از راه دهان
-
گازگرفتن مداوم و ناخواسته گونه از داخل دهان (Cheek Biting)
-
دندان های جلو آمده
-
دندان قروچه یا عدم تقارن در صورت
-
نامرتب بودن، به هم فشرده بودن یا فاصله داشتن دندانها
-
چفت نشدن دندانها در هنگام قرار گرفتن بر روی یکدیگر
-
جلو یا عقب بودن فک بالا و پایین
روشهای ارتودنسی پیشگیری ( Interceptive Orthodontics )
برای تصحیح مشکلات فوق و جلوگیری از درمانهای پرهزینه و تهاجمی در آینده، از روش های مختلفی در ارتودنسی پیشگیری استفاده می شود. این روشها عبارتند از:
۱) رویش هدایت شده (Guided Eruption): در این روش درمانی، هم زمان با آغاز رویش دندانهای جلو که معمولا در ۶ سالگی شروع می شود، می توان از شلوغی دندانها جلوگیری کرد یا آن را به حداقل رساند. این روش با ایجاد فضای اضافی برای رشد دندانها، شرایط هم تراز شدن آنها را به طور طبیعی ایجاد می کند.
۲) کشیدن زودهنگام دندانها: اگر دندان شیری در زمان مناسب نیافتد یا اصلا نیافتد، در مواردی متخصص ارتودنسی تشخیص می دهد که دندان شیری باید کشیده شود تا دندان دائم فضای کافی برای رشد مناسب داشته باشد.
۳) استفاده از وسایل کمکی برای تغییر عادت های مضر (Habit Breaker Appliance): مکیدن شست در کودکان می تواند باعث رشد رو به جلوی فک یا نوک دندانهای بالایی شود. برای جلوگیری از این اتفاق، در سنین پایین می توان از وسایل مخصوصی استفاده کرد که تمایل کودک به این عادت از بین برود و از نیاز به انجام ارتودنسی در آینده جلوگیری شود.
۴) دستگاه فانکشنال ثابت: این دستگاه با جلو نگاه داشتن فک، تداخل دندانها در دوران رشد را به حداقل می رساند و عموما به وسیله چسب مخصوص به دندانهای آسیاب بالا و پایین چسبانده می شود.
۵) وسیع کننده (Expander): با تنظیم این وسیله که بیشتر اوقات به قوس دندانهای بالایی متصل می شود می توان قوس فک بالا را عریض تر کرد و در نتیجه عدم رشد کافی فک بالا و ظاهر جلو آمده فک پایین را تا حد زیادی رفع نمود و از شلوغی دندانها نیز جلوگیری کرد.
۶) فضا نگهدار (Space Maintainer): این وسیله یکی از موثرترین وسایل در ارتودنسی پیشگیری است که در صورت از دست دادن زودهنگام دندانهای شیری در اثر بیماری، حادثه یا علل دیگر استفاده می شود تا فضا را برای رشد دندانهای دائمی در آینده حفظ کند.
۷) هدگیرهای ارتودنسی (Orthodontics Headgears): این وسیله پیشگیری برای اصلاح نحوه انطباق دندانهای آسیاب بالا و پایین با یکدیگر به کار می رود و همچنین می تواند برای دندانهای دائمی نیز فضای اضافی ایجاد کند. این هدگیرها معمولا در شب و در هنگام خواب استفاده می شوند. البته این گونه وسایل از محبوبیت کمتری بین دندانپزشکان و بیماران برخوردار می باشند.
باید توجه داشت که در بسیاری از موارد بالا و با وجود کاربرد ارتودنسی پیشگیری، کودک به استفاده از بریس (Brace) یا شکل دیگری از درمان های ارتودنسی در آینده نیاز خواهد داشت که ترکیب آنها به ارتودنسی دو مرحله ای (Two-Phase Orthodontics) مشهور است، ولی کاربرد ارتودنسی پیشگیری می تواند به شکل قابل ملاحظه ای هزینه و مدت زمان لازم برای ارتودنسی تکمیلی (مرحله دوم) را کاهش دهد.
سایر مزایای درمان با ارتودنسی پیشگیری برای کودکان عبارتند از:
-
جلوگیری از خطر تروما (Trauma)، آسیب یا شکستگی دندانهای بیرون زده
-
بالا بردن اعتماد به نفس کودک پس از درمان با ارتودنسی پیشگیری در نزد همسالان خود در نتیجه بهبود وضعیت چهره
-
ایجاد فضای کافی جهت رویش دندانهای دائمی
-
هدایت و کنترل عرضه قوس های دندانی بالا و پایین
-
برطرف کردن ناهنجاری گفتاری
منابع : Contemporary Orthodontics, 6th Edition, William Proffit, et al., 2018
دکتر نایریکا سلامتی
دندانپزشک
دارای بورد تخصصی دندانپزشکی کودکان از آمریکا
