مثانه بیش فعال چیست و چگونه درمان می شود؟

مثانه بیش‌فعال، نوعی اختلال در عملکرد ذخیره‌سازی مثانه است و فرد مبتلا به این بیماری، مرتب و به صورت ناگهانی نیاز به دفع ادرار پیدا می کند. بیماری ممکن است تا جایی پیش برود که نیاز به دفع ادرار، برای فرد غیرقابل ‌کنترل بوده و دفع غیرارادی ادرار را داشته باشد. این حالت را بی اختیاری ادرار می نامند. اختلال مثانه بیش‌ فعال بیشتر در میان افراد مسن دیده می شود، اما نمی توان آنرا جزوی از پیری دانست.

افرادی که به مثانه بیش ‌فعال مبتلا هستند، ممکن است از وجود این اختلال احساس خجالت کرده و خود را منزوی کرده و از کار یا فعالیت‌های اجتماعی دوری کنند. اما خوب است بدانید که یک معاینه ساده می‌تواند دلیل مثانه بیش‌فعال شما را مشخص کند. این اختلال راه های درمانی مشخصی دارد. مدیریت وکنترل علائم مثانه پرکار اغلب با راه‌حل‌های رفتاری (رفتاردرمانی) مانند مدیریت مصرف مایعات، زمان‌بندی دفع ادرار و کنترل مثانه با استفاده از تمرینات عضلات کف لگن، آغاز می‌شود.

ما در این مقاله می خواهیم برای شما همراهان عزیز مجله پزشکی از مثانه بیش فعال، علائم و نشانه های آن و راه های درمانی بگوییم پس اگر شما هم با این مشکل مواجه هستید و یا دوست دارید اطلاعات پزشکی- علمی خود را افزایش دهید، ما را تا انتهای مقاله همراهی کنید. اما همیشه بدانید که بهترین راه درمان و تشخیص، مراجعه به پزشک متخصص است و قصد ما تنها افزایش اطلاعات شما دوستان می باشد.

علت مثانه بیش فعال

مثانه بیش‌ فعال عارضه‌ای است که به دلیل انقباض غیرارادی عضلات مثانه رخ می‌دهد؛ حتی وقتی که مقدار ادرار موجود در مثانه کم باشد نیز این انقباض اتفاق می‌افتد. این انقباض غیرارادی باعث احساس نیاز فوری به دفع ادرار در فرد می‌شود.چندین عارضه وجود دارد که ممکن است علائم و نشانه‌های مثانه بیش‌ فعال را شدت بخشد؛ از جمله:

• اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون، سکته مغزی و بیماری ام اس

• تولید زیاد ادرار که ممکن است به دلیل مصرف زیاد مایعات، نارسایی کلیه‌ها و یا بیماری دیابت باشد.

• مصرف داروهایی که باعث افزایش سرعت تولید ادرار می‌شوند و یا لازم است مقادیر زیادی مایعات با آنها بنوشید.

• عفونت حاد دستگاه ادراری که می‌تواند باعث بروز علائمی شبیه به علائم مثانه بیش‌فعال شود.

• اختلالات مثانه مانند وجود تومورها و یا سنگ مثانه

• عواملی که مانع خروج ادرار از مثانه می‌شوند؛ مانند بزرگ شدن پروستات، یبوست و یا عمل‌های جراحی که در گذشته برای درمان انواع دیگر بی‌اختیاری ادرار انجام شده است.

• مصرف بیش از حد کافئین و یا الکل

• کاهش عملکرد شناختی به دلیل پیری که ممکن است باعث شود فهم سیگنال‌های صادرشده از مغز برای مثانه دشوارتر شود.

• اختلال در راه رفتن که اگر شما قادر نباشید خود را سریعاً به توالت برسانید، می‌تواند منجر به ادرار اضطراری شود.

• تخلیه مثانه به صورت ناقص که ممکن است منجر به بروز علائم مثانه بیش‌ فعال شود؛ زیرا تخلیه ناقص مثانه باعث می‌شود فضای کمی برای ذخیره ادرار باقی بماند.

علائم مثانه‌ی بیش‌فعال کدامند؟

اگر مثانه‌ی شما بیش‌‌فعال است، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

احساس ادرار ناگهانی: یکی از علائم شایع مثانه بیش فعال این است که به طور ناگهانی احساس می کنید باید فوراً ادرار کنید. با افزایش سن، خصوصاً در خانم ها، مثانه تا حدودی خودسر شده و سعی می کند از مغز فرمان نبرد. بارداری و زایمان و پایین آمدن سطح استروژن بعد از یائسگی می تواند سبب بیش فعال شدن مثانه در خانم ها شود.

ارجاع مکرر به دستشویی: علاوه بر نیاز ناگهانی به ادرار کردن، ممکن است احساس کنید باید مکرراً به دستشویی بروید. این اتفاق دو دلیل دارد:

عصب های مربوط به اطلاعات حسی، احساس می کنند به آن ها پیام پُر شدن مثانه ارسال شده است.

عصب هایی که به عضلات مثانه سیگنال می فرستند بسیار فعال شده اند و عضلات مثانه را منقبض می کنند.

حجم ادرارتان بسیار کم است: کسی که مثانه بیش فعال دارد، با اینکه احساس می کند مدام باید زود به دستشویی برود اما در واقع زیاد ادرار نمی کند. ناگهان احساس نیاز به ادرار کردن به این دلیل ایجاد می شود که عضلات مثانه شروع به انقباضات غیرارادی می کنند، حتی زمانی که حجم ادرار در مثانه کم است. در واقع دیواره ی مثانه تان نسبت به کمترین مقدار ادرار نیز بسیار حساس شده است.

شب ها چند بار برای دستشویی رفتن بیدار می شوید: شب برای دستشویی رفتن از خواب بیدار شدن می تواند طبیعی باشد اما اگر خوابتان مکرراً برای دستشویی رفتن به هم بخورد و قطع شود، بر عملکرد ادراکی روز بعدتان اثر خواهد گذاشت. بدخوابی های شبانه می تواند سبب افسردگی شود. تکرر ادرار در شب می تواند نشان دهنده ی عوارض دیگری مانند نارسایی احتقانی قلب، آپنه خواب، دیابت یا ضعف عملکرد کلیه نیز باشد. اگر طی شب مدام از خواب بیدار می شوید تا دستشویی بروید، به یک اورولوژیست مراجعه کنید.

نشت ادرار تصادفی: عواملی که می توانند سبب نشت ادرار شوند می توانند دست زدن به آب یا شنیدن صدای آب، نوشیدن مقدار بسیار کمی آب، قرار گرفتن چند لحظه ای در محیطی سرد حتی مثلاً مقابل یخچال باشند.

لزوماً وقتی عطسه و سرفه می کنید، نشت ادرار ندارید: شاید تصور کنید دچار مثانه بیش فعال نیستید چون وقتی عطسه و سرفه می کنید، ادرارتان بی اختیار نشت نمی کند اما این ها در واقع علامت بیش فعالی مثانه نیستند. بی اختیاری ادرار استرسی در واقع نوعی متفاوت از مشکل مثانه است که علت آن، ضعف عضلات کف لگن می باشد. گاهی چند قطره نشت ادرار می تواند علامت بی اختیاری ادرار استرسی  باشد. وقتی حرکت می کنید، سرفه یا عطسه می کنید، از جایتان بلند می شوید یا می پرید و می دوید، به مثانه تان فشار یا استرس وارد شده و سبب نشت ادرار می شود.

برخی غذاها و نوشیدنی ها علائم مثانه بیش فعال را تشدید می کنند: غذاهای تند یا اسیدی، قند، الکل و کافئین همگی می توانند تحریک کننده باشند، بنابراین ممکن است متوجه شوید علائم مثانه بیش فعالتان بعد از مصرف این مواد غذایی بدتر می شود. الکل ادرارآور است و باعث می شود ادرار بیشتری توسط کلیه ها تصفیه شود در نتیجه تولید ادرار افزایش یافته و علائم مثانه بیش فعال بیشتر احساس خواهد شد.

درمان مثانه‌ی بیش‌فعال

روش‌های رفتاری

اولین راه‌حل برای کمک به مدیریت علائم مثانه پرکار، بکارگیری روش‌های رفتاری می‌باشد که به آن رفتاردرمانی نیز می‌گویند. این روش‌ها در اغلب موارد مؤثر هستند و هیچ‌گونه عوارض جانبی به همراه ندارند. روش‌های رفتاری می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• انجام تمرینات عضلات کف لگن

• حفظ وزن مناسب

• مدیریت مصرف مایعات

• دو برابر کردن تعداد دفعات دفع ادرار

• برنامه‌ریزی کردن برای رفتن به توالت

• کاتتریزاسیون متناوب (استفاده از سوند ادراری)

• استفاده از پد جاذب

• آموزش دادن مثانه

داروها

داروهایی که مثانه را آزاد و شل می‌کنند می‌توانند برای کاهش علائم مثانه بیش‌ فعال مفید باشند و بی‌اختیاری ادرار را کاهش دهند. شایع‌ترین عوارض جانبی اکثر این داروها، خشکی چشم و خشکی دهان است؛ اما نوشیدن آب برای رفع این خشکی می‌تواند علائم مثانه بیش‌فعال را تشدید کند. یبوست یکی دیگر از عوارض جانبی بالقوه است که می‌تواند علائم مثانه بیش‌ فعال را تشدید کند. ممکن است اشکال دیگر این داروها از جمله پچ پوستی یا ژل، عوارض جانبی کمتری را به دنبال داشته باشد.

درمان عوارض جانبی داروهای اثرگذار، مهم‌تر از توقف مصرف آنها است. به طور مثال، ممکن است پزشک به شما پیشنهاد کند برای از بین بردن خشکی دهان، آب‌نبات‌ها و آدامس‌های بدون شکر مصرف کنید و برای رفع خشکی چشم و مرطوب نگه داشتن آن از قطره‌های چشمی استفاده کنید. محصولات آماده‌ای که بدون نسخه پزشک در دسترس هستند (مانند محصولات بیوتین) می‌توانند برای رفع خشکی دهان به صورت طولانی مدت مفید باشند. برای جلوگیری از یبوست ممکن است پزشک یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و یا مصرف مسهل‌ها را به شما پیشنهاد کند.

تحریک عصبی

تنظیم تکانه‌های عصبی که به مثانه وارد می‌شود، می‌تواند علائم مثانه بیش‌ فعال را بهبود بخشد. در یکی از روش‌های تحریک عصبی، یک سیم نازک در نزدیک عصب‌های خاجی (جایی در نزدیکی دنبالچه) قرار داده می‌شود؛ این سیم سیگنال‌هایی را به مثانه ارسال می‌کند.

این روش جراحی اغلب به صورت آزمایشی انجام می‌شود؛ به این صورت که یا در مدت زمانی کوتاه از یک سیم موقت استفاده می‌شود، یا از روشی پیشرفته‌تر که در آن الکترودهای دائمی در محل کاشته می‌شوند استفاده می‌شود که در این صورت مدت زمان آزمایش طولانی‌تر خواهد بود. سپس پزشک دستگاهی را به سیم متصل می‌کند تا پالس‌های الکتریکی را به مثانه منتقل کند؛ درست مانند آنچه که یک دستگاه تنظیم‌کننده ضربان قلب، برای قلب انجام می‌دهد. اگر این روش درمانی علائم شما را با موفقیت کاهش داد، سیم به یک دستگاه باتری کوچک که در زیر پوست قرار داده شده است، متصل می‌شود.

عمل جراحی

عمل جراحی برای درمان مثانه بیش‌فعال، برای افرادی که علائم شدیدی دارند و با سایر روش‌های درمانی بهبود نیافته‌اند انجام می‌شود. هدف از عمل جراحی بهبود توانایی ذخیره‌سازی مثانه و کاهش فشار واردشده به آن است. با این حال، این روش به تسکین درد مثانه کمکی نخواهد کرد. انواع روش جراحی عبارتند از:

عمل جراحی برای افزایش ظرفیت مثانه: در این عمل با استفاده از قطعه‌هایی از روده، بخشی از مثانه تعویض می‌شود. این عمل تنها برای موارد شدید بی‌اختیاری ادرار که با سایر روش‌های درمانی قابل ‌کنترل نبوده استفاده می‌شود. اگر این عمل را جراحی را انجام دادید، ممکن است لازم باشد در تمام طول عمر باقی‌مانده‌ی خود برای تخلیه مثانه از کاتتریزاسیون متناوب (استفاده از سوند ادراری) استفاده کنید.

عمل جراحی برداشتن مثانه: این عمل به عنوان آخرین راه چاره استفاده می‌شود. در این عمل مثانه برداشته و با عمل جراحی یک جایگزین برای آن ساخته می‌شود و یا یک دهانه (استوما یا شکاف) بر روی بدن ایجاد می‌شود تا یک کیسه در نزدیکی آن قرار گیرد و ادرار را جمع‌آوری کند.

  بیشتر بخوانید:

بیماری ورتیگور
آنتی بیوتیک خانگی 
 درد سینه خطرناک
 بادکش درمانی
 بوی بد واژن