کنترل و درمان بی اختیاری ادراری

به نقل از مجله سیب:

مشکلات کنترل ادرار به‌اختصار بی‌اختیاری ادراری نامیده می‌شوند که نسبتاً شایع هستند. بی‌اختیاری ادراری برای اکثر افرادی که مبتلا می‌شوند ناخوشایند است. از آنجا که به کمک روش‌های درمانی می‌توان بسیاری از موارد بی‌اختیاری را درمان کرد و یا بهبود بخشید، در این مقاله از سری مقالات اطلاعات بیماری ها در مجلۀ سیب می‌بینیم که خود ادراری از چیست و برای درمان شب ادراری چه باید کرد.

بیماری خود ادراری چیست؟

به هرگونه مشکلِ کنترل و نگه‌داشتن ادرار که باعث نشت یا خروج ناخواستۀ ادرار شود بی‌اختیاری ادراری (Urinary Incontinence) گفته می‌شود.

حدود ۱۳میلیون آمریکایی که ۸۵ درصد آنان را زنان تشکیل می‌دهند دچار نوعی از بی‌اختیاری ادراری هستند. این مشکل در زنان و افراد بالای ۶۵ سال شایع‌تر است؛ به‌طوری‌که یک سوم مردان بالای ۶۵ سال و تقریباً نیمی از کل زنان در سنین مختلف درجاتی از بی‌اختیاری را در برهه‌ای از زندگی خود تجربه می‌کنند.

بی‌اختیاری ادراری به‌خودیِ‌خود بیماری نیست و یک علامت است که دلایل متفاوتی می‌تواند داشته باشد. لذا نخستین گام در درمان این مشکل یافتن علت است.

علت خود ادراری چیست؟

برای اینکه ببینیم خود ادراری نشانه چیست باید با ساختار مثانه و مکانیسم دفع ادرار اندکی آشنا شویم. مثانه، که محل نگهداری ادرار است، دو دریچۀ عضلانی به نام اسفنکتر (Sphincter) دارد که بیشتر مواقع بسته است.

ما نمی‌توانیم دریچۀ داخلی را کنترل کنیم و معمولاً وقتی که حجم ادرار درون مثانه به حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ سی‌سی می‌رسد؛ این دریچه به‌وسیلۀ رفلکس‌های عصبی و غیرارادی (خارج از کنترل ما) باز می‌شود و ادرار به پشت دریچه ادراری خارجی می‌آید.

در این حالت فرد احساس می‌کند که نیاز به ادرار کردن دارد. وظیفۀ دریچۀ خارجی کنترل و نگه‌داشتن ادرار است تا زمانی که موقعیت و امکان ادرار کردن به وجود آید. دریچۀ خارجی در بدو تولد کارایی ندارد و از این رو نوزادان و کودکان کم‌سن قدرت کنترل ادرار خود را ندارند.

وقتی کودک بزرگ‌تر می‌شود با درخواست والدین سعی می‌کند ادرار خود را نگه دارد و به مرور این کار را یاد می‌گیرد. اگر به هر دلیلی و در هر سنی، دریچه‌های داخلی یا خارجیِ ادراری کنترل جریان ادرار را مختل کنند، بی‌اختیاری ادراری به وجود می‌آید. در ادامه می‌بینیم که علت خود ادراری از چیست.

علت خود ادراری در بزرگسالان

شایع‌ترین علت خود ادراری در بزرگسالان شامل موارد زیر است:

• عفونت‌های ادراری؛
• یبوست؛
• ضعیف بودن عضلات مثانه؛
• آسیب رسیدن به اعصاب کنترل‌کنندۀ عضلات مثانه (برای مثال در بیماری MS و دیابت)؛
• بزرگی پروستات در مردان؛
• ناتوانی‌ها و بیماری‌هایی که موجب می‌شود فرد نتواند به‌موقع به دستشویی برود؛
• التهاب پروستات در مردان؛
• مصرف بعضی داروها و مواد مخدر.

باید توجه داشت که، بیماری خود ادراری ممکن است موقتاً و در اثر عواملی مانند عفونت‌های ادراری یا عفونت داخل لگنی اتفاق بیفتد. همچنین یک فرد ممکن است دو یا چند نوع از بی‌اختیاری ادرار را هم‌زمان داشته باشد.

علت خود ادراری در کودکان

بی‌اختیاری ادرار در کودکان یک مشکل نسبتاً شایع است که گاهی خود‌به‌خود برطرف می‌شود. علت خود ادراری در کودکان در شب اغلب ناشناخته است؛ اما، شایع‌ترین علت‌های خود ادراری در کودکان عبارت‌اند از:

• اضطراب؛
• اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی؛
• دیابت؛
• کمبود هورمون ضد ادراری؛
• آپنه انسدادی در خواب؛
• عفونت دستگاه ادراری؛
• کافئین؛
• مثانۀ بیش‌فعال؛
• مثانۀ کوچک؛
• مشکلات آناتومیک دستگاه ادراری.

برای درمان شب ادراری چه کنیم؟

پیشتر دیدیم علت خود ادراری چیست، حالا ببینیم که باید برای درمان شب ادراری چه کنیم. برای حل این مشکل اول باید این سؤال را از خود بپرسیم که خود ادراری نشانه چیست. پاسخ این سؤال را پزشک شما، با معاینۀ فیزیکی و پرسیدن شرح‌حال کامل، می‌دهد و درمان مناسبی را پیش خواهد گرفت. در ادامه راه‌های درمان عدم کنترل ادرار را بررسی می‌کنیم.

<img class="aligncenter size-full wp-image-8297 entered exited" src="data:;base64,” alt=”برای-درمان-شب-ادراری-چه-کنیم” width=”750″ height=”422″ data-lazy-src=”https://seebmagazine.com/wp-content/uploads/2019/10/برای-درمان-شب-ادراری-چه-کنیم.jpg” />

در مصرف بعضی مواد غذایی دقت داشته باشید!!

نوشیدنی‌های حاوی کافئین و مواد خوراکی حاوی شکلات باعث افزایش میزان ادرار و تشدید حالت اضطرار (Urgency) برای دفع ادرار می‌شوند. چای، قهوه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و انواع نوشابه‌های حاوی کافئین و کربنات از این دسته هستند.

کم کردن مصرف مایعات به‌خصوص پیش از خروج از منزل، که دسترسی به توالت سخت‌تر است یا پس از غروب آفتاب و نزدیک به زمان خواب، می‌تواند در کنترل بی‌اختیاری ادراری در برخی از افراد مؤثر باشد. مصرف الکل نیز باید کم شود؛ زیرا، مصرف حتی یک بطری آبجو می‌تواند باعث افزایش میزان ادرار و تشدید حالت اضطرار شود.

داشتن تحرک کافی و کنترل وزن

برخی از انواع بی‌اختیاری ادراری به‌خصوص بی‌اختیاری ناشی از فشار عصبی  (Stress Incontinence)در افراد چاق شایع‌تر هستند و افزایش وزن و چربی شکمی این مشکل را تشدید می‌کند. ورزش، تحرک کافی و رژیم غذایی مناسب می‌تواند باعث کاهش این مشکل شود.

زمان‌بندی منظم برای استفاده از توالت

این روش به افرادی کمک می‌کند که دچار بی‌اختیاری اضطراری (Urge Incontinence) یا بی‌اختیاری ناآگاهانه

(Reflex Incontinence) هستند تا از قرارگرفتن در شرایط اضطرار جلوگیری کنند.

با نظر پزشک معالج ممکن است به فرد توصیه شود که هر ۲ تا ۴ ساعت یک بار یا در ساعت‌های مشخصی به توالت برود؛ در ادامه این روش ممکن است فرد فاصله بین استفاده از توالت را به‌آرامی افزایش بدهد و در حقیقت از این طریق مثانه‌اش را برای نگهداری میزان بیشتری از ادرار و کنترل حالت اضطرار آموزش دهد. به این روش Bladder Re-training  گفته می‌شود.

<img class="aligncenter size-full wp-image-8298 entered exited" src="data:;base64,” alt=”بیماری-خود-ادراری” width=”750″ height=”422″ data-lazy-src=”https://seebmagazine.com/wp-content/uploads/2019/10/بیماری-خود-ادراری.jpg” />

تقویت و توان‌بخشی عضلات لگن

در این روش، حرکاتی خاص به‌صورت منقبض کردن و ریلکس کردن متناوب عضلات لگن با هدف تقویت این عضلات به کار برده می‌شود. این تمرینات به نام Kegel Exercise نیز شناخته می‌شوند.

از سایر تمرینات می‌توان به تقویت عضلات واژن به روش Vaginal Weight Training اشاره کرد. هر دوی این روش‌ها بهتر است پس از مشورت با پزشک و دریافت آموزش لازم انجام شود. تمرینات تقویت عضلات لگن ممکن است با استفاده از روش‌های خاص مانند Magnetic Therapy نیز همراه شود.

درمان‌های دارویی

گاهی افزایش میزان ادرار یا بی‌اختیاری ادراری ممکن است از عوارض مصرف دارویی خاص باشد که با قطع آن مشکل فرد حل می‌شود. همچنین برای برخی از افراد می‌توان داروهایی تجویز کرد که مشکل بی‌اختیاری آن‌ها را درمان کند یا بهبود ببخشد. بنابراین، هر فرد مبتلا به بی‌اختیاری ادراری باید حتماً در این زمینه با پزشک معالج خود مشورت کند و به دلایلی، مانند شرم و خجالت، درمان خود را به تأخیر نیندازد.

روش تحریک عصبی

به افرادی که مثانۀ بیش‌فعال دارند و با هیچ یک از روش‌های گفته‌شده بهبود پیدا نکنند؛ ممکن است پیشنهاد شود که از یک وسیلۀ مولد جریان الکتریکی استفاده کنند که به فرد کمک می‌کند کنترل بهتری بر مثانه خود داشته باشد. البته انجام این روش برای همۀ موارد بی‌اختیاری ادراری مقدور نیست.

درمان‌های جراحی

درصورت موفقیت نشدن با روش‌های گفته‌شده، ممکن است از روش‌های مختلف جراحی با نظر پزشک استفاده شود. مثلاً برای افراد چاق و کسانی که بی‌اختیاری اضطراری (Urge Incontinence ) دارند، که بر اثر سرفه یا خندیدن دچار نشت ادرار می‌شوند، ممکن است از روش Bladder Neck Surgery استفاده شود.

در این روش مثانۀ فرد که اصطلاحاً دچار افتادگی شده است به کمک جراحی بالا کشیده می‌شود. به سایر روش‌ها‌ی درمان مانند قرار دادن دریچه ادراری مصنوعی و تزریق کلاژن در اطراف مجرای ادرار می‌توان اشاره کرد.

پرسش‌و‌پاسخ

1. علت خود ادراری چیست؟ بیماری خود ادراری می‌تواند علت‌های مختلفی مانند ضعف عضلات مثانه، اضطراب، عفونت‌های اداری و … داشته باشد.
2. برای درمان شب ادراری چه کنیم؟ برای درمان خود ادراری قدم اول یافتن علت آن است. باتوجه‌به اینکه چه علتی باعث شب ادراری شده است درمان ممکن است متفاوت باشد.
3. چه کسانی بیشتر به بیماری خود ادراری مبتلا می‌شوند؟ خود اداری یک مشکل شایع است که می‌تواند همۀ افراد را در همه سنین درگیر کند؛ اما، بیشتر کودکان و افراد مسن به این مشکل دچار می‌شوند.