مجله نماوا، فریبا اشوئی
ما برون را ننگریم و قال را
ما درون را بنگریم و حال را
فیلم سینمایی تیتی درام عاشقانه چندوجهی و شخصیت محوری است که پیرنگ اصلی آن، بر پایه قهرمان آن (تیتی) بنا نهاده شده است. چالش مهم درام هم، بر پایه رفتارشناسی و فردانیت تیتی استوار است. مخاطب از همان سکانس های آغازین با یک فیلم تماما قصهگو روبروست. قصه زندگی تیتی و رویکرد او به زندگی و عشق در کنار نگاه متفاوتش به شیوه درست زیستن. از محتوای «تیتی» که عبور کنیم، باید گفت که چارچوب ساختاری آن (قاببندی، رنگ، نور، انتخاب لنز، لباس و…) نیز تماما در خدمت معنای آن است و بر جزئیات کاملا متمرکز. در عین حالی که از زیادهگویی هم پرهیز میکند .
«تیتی» نسبت به دو فیلم قبلی آیدا پناهنده «ناهید» و «اسرافیل» دامنه مخاطب گستردهتری دارد. کارگردان در این فیلم روش قصهگویی و ارتباط با مخاطبش را به خوبی یاد گرفته و با زبان سینما، توجه ویژهای بر اخلاق و روابط انسانی نشان میدهد؛ بدون آن که در دام شعارزدگی و برتریسازی جنسیتی بیافتد. تصویرسازی مفاهیم انسانی بهویژه قدرت عشق و اثرات آن در فرهنگسازی و احیای جامعه یکی دیگر از دلایل پختگی این فیلم نسبت به دیگر آثار پناهنده است که صرفا به مشکلات و محدودیتهای زنان در جامعه میپرداختند.
روایت «تیتی» از نقطه شروع تا پایان همینطور پُر است از نکات ظریف اخلافی و انسانی که در تار و پود قصه جایگذاری شدهاند. تقابل دیدگاه شخصیتها با یکدیگر و با زندگی و جهان هستی (پروتاگونیست، آنتاگونیست) تا یکپارچگی و همدلی نیروهای نور، تک به تک در این روایت، مطرح و برجسته میشوند و موجبات استحاله شخصیتها را حین تکامل و پیشرفت درام، فراهم میسازند. «تیتی» از همان سکانس اول یک راست میرود سراغ داستان و خیلی روان و بیدغدغه، همه چیز را با مخاطبش در میان میگذارد. البته فیلم یک پیرنگ مهم و فرعی دیگر هم دارد.
«تیتی» در حقیقت برپایه مضمون، پرداخت شخصیت میشود و به عنوان یک کاراکتر کولیِ شیرین عقل به مخاطب معرفی میشود. او در حقیقت خودش را یک ناجی (نماینده نور) میداند. به همین دلیل هم هست که ابراهیم را که چون خودش رسالت نجاتبخشی دارد (تئوری سیاه چاله)، به شیوه خودش دوست دارد و برایش احترام ویژهای قائل است. پیرنگ فرعی درامِ «تیتی» بعد از قدرت عشق و آفرینش ، تلویحا نجات بخشی دنیا از شر تاریکیها است. (دروغ، دغل، دشمنی، حسادت، خیانت و…) در این پیرنگ هم مخاطب شاهد جدال بین نمایندگان نور با نمایندگان تاریکی است. (رویارویی مردمان نیک وصادق با فرصت طلبان وظالمین). جهان پیرامون تیتی و ابراهیم پُر است از شخصیتهایی که (آنتاگونیست) جهان را مثل آنان نمیبینند و نمیخواهند. اگرچه هیچکدام از نمایندگان تاریکی را هم نمیتوان منفی مطلق ارزیابی کرد. بیشتر این شخصیتها خاکستری طراحی شدهاند. در واقع به تعبیر نویسنده فیلمنامه، دلیل این خاکستری بودنها، صرفا تضادها و سختیهای زندگی هستند. سختیهایی که به آنها یاد داده تا سهم خود را از دنیا و زندگی، به شیوه خود، زورمندانه طلب کنند (امیر ساسان، کجوری، گیلدا و..). تیتی و ابراهیم اما، علیرغم دشواریهای همان زندگی، همچنان بر رسالت نیک بودن و نیک زیستن خود ثابت قدم و پایدار میمانند. گویی به جهان دیگری، جهان پاکی ها تعلق دارند. یکی با علم و دانش و دیگری با قلب و روح با رنگ و بوی الهی. سرانجام آن تقابل با تاریکی و این هم راستایی نیروهای نور، هم چیزی نیست جز بهم پیوستن عوامل نور که در دنیای تاریک امروز، آنها را دیوانه میخوانند. انتخاب لوکیشن شمال کشور، به عنوان بستر جغرافیایی درام و نیز حضور طبیعت بکر، دریا و آب به عنوان نمادهای پاکی، زایندگی و تجلی نور و عظمت خداوند، انتخابی هوشمندانه از سوی کارگردان است که به همراهی و اقبال مخاطب به فیلم هم، کمک شایانی میکند. با این انتخاب و بهرهبری از چشم اندازهای طبیعی، شانس موفقیت بصری فیلم هم افزایش یافته است.
فیلم تیتی سومین فیلم آیدا پناهنده، در ادامه دو اثر قبلی او ساختاری حرفهایتر و شسته رفتهتری دارد. پیام فیلم از چارچوب خانوادگی فراتر رفته و با تکیه بر جهان معنا، مخاطب جهانی را خطاب قرار میدهد. پیامی که در میانه شتابزدگی و سردرگمیهای انسان در دهکده بزرگ جهانی، به خوبی به گوش جان مینشیند. زوج الناز شاکردوست و هوتن شکیبا (تیتی و امیر ساسان) در ادامه موفقیتهای گذشتهشان به عنوان هم بازی («شبی که ماه کامل شد»، «ابلق») در این فیلم هم بار دیگر در کنار هم، خوش درخشیده و بهترین خود را به نمایش گذاشتهاند. «تیتی» فیلم خوبی است اگرچه نمیتوان اطمینان داد که فیلم کاملی باشد. اما همین خوب بودن، نویدی است بر آینده درخشان و مطمئن یک فیلمسازِ خوبِ زنِ متعهد و کاربلد در حوزه سینمای اجتماعی- اخلاقی.
تماشای آنلاین فیلم تیتی در نماوا