به نقل از ارز دیجیتال:
اگر متخصصان علوم کامپیوتر و امور مالی، تنها در یک موضوع اتفاقِ‌نظر داشته باشند، آن موضوع این است که ارزهای دیجیتال آینده را خواهند ساخت. در دنیایی که زیر سلطه و نفوذ ارزهای دیجیتال قرار می‌گیرد، شاهد حرکت به‌سمت تمرکززدایی از همه‌چیز، به‌خصوص امور مالی هستیم. با چنین استقبال و پذیرش گسترده‌ای از امور مالی غیرمتمرکز نیاز به اکوسیستمی‌هایی برای ایجاد و توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز هرروز بیشتر می‌شود. در‌این‌میان، شبکه ریف تلاش می‌کند به چنین اکوسیستمی تبدیل شود.
ریف فایننس (Reef Finance) اولین سیستم بین‌زنجیره‌ای برای تسهیل انتقال نقدینگی توکن‌ها و دارایی‌ها بین بلاک چین‌های مختلف است. این پلتفرم که با ماشین مجازی اتریوم (EVM) و زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی (Solidity) نیز سازگار است، شبیه به پلی بین صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز عمل و بستر حاصل‌خیزی برای قراردادهای هوشمند، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، دیفای، گیم‌فای و توکن‌های غیرمثلی (NFT) ایجاد می‌کند. همچنین، باید اشاره کنیم که این شبکه از توکن بومی REEF به‌عنوان واسطه‌‌ای برای انجام تراکنش‌ها و مشارکت کاربران این شبکه بهره می‌برد.
در این مطلب، ابتدا شبکه ریف را معرفی و دستاوردهای آن در زمینه‌های مختلف ازجمله تعامل بین‌زنجیره‌ای و سازگاری با قراردادهای هوشمند را بیان می‌کنیم. سپس، تاریخچه و نحوه کارکرد شبکه ریف را مرور می‌کنیم و درباره الگوریتم اجماع اثبات سهام نامزدشده این شبکه به‌اختصار توضیح می‌دهیم. در‌ادامه، به تعدادی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز این زنجیره اشاره و اکوسیستم آن را معرفی می‌کنیم و در‌پایان، درباره اهداف و مزایای شبکه ریف برای فضای بلاک چین و ارزهای دیجیتال سخن می‌گوییم.
شبکه ریف چیست؟
ریف پلتفرمی بلاک چینی است که تلاش می‌کند دسترسی به محصولات و خدمات دیفای را تسهیل کند. سال ۲۰۱۹، دنکو منچسکی (Denko Mancheski) شبکه ریف را راه‌اندازی کرد. او ادعا می‌کند ریف اولین پلتفرم معاملاتی بین‌زنجیره‌ای است که با صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز کار می‌کند تا علاوه‌بر ارائه بهترین نرخ بازده به معامله‌گران، از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز دیفای نیز پشتیبانی کند.
بد نیست بدانید واژه «ریف» (REEF) مخفف حروف اول ویژگی‌های مهم این پلتفرم است. حرف «R» اول کلمه «Reliable» به‌معنای «معتبر»، حرف «E» اول کلمه «Extensible» به‌معنای «توسعه‌پذیر»، حرف «E» دوم ابتدای کلمه «Efficient» به‌معنای «کارآمد و کم‌هزینه» و حرف «F» اول کلمه «First» به‌معنای «اول» یا همان بلاک چین لایه‌اول است.
زنجیره ریف ارائه‌دهنده قراردادهای هوشمندی است که با ماشین مجازی اتریوم (EVM) سازگار‌ند. بدین‌ترتیب، توسعه‌دهندگان قراردادهای هوشمند اتریوم می‌توانند به این زنجیره مهاجرت و اپلیکیشن‌های مبتنی‌بر اتریوم خود را روی ریف پیاده‌سازی و اجرا کنند. این بلاک چین خدمات متعددی به توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهد و درمقایسه‌با اتریوم، مقیاس‌پذیرتر و کم‌هزینه‌تر است.
بیشتر بخوانید: اتریوم چگونه کار می‌کند؟
پروژه ریف درکنار مزایایی همچون مقیاس‌پذیری و امنیت، ویژگی‌های پویا و متنوعی دراختیار کاربران قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال، موتور سوددهی ریف (Reef Yield Engine) خدماتی همچون وام‌گیری و وام‌دهی هوشمند، استخراج، سهام‌گذاری و سایر فعالیت‌ها را به‌کمک هوش مصنوعی ارائه می‌کند. همچنین، موتور سبدهای ریف (Reef Baskets Engine) نیز ارائه‌دهنده مجموعه‌ای از توکن‌ها و دارایی‌های دیفای است تا افراد بتوانند ازطریق پلتفرمی واحد وارد فرصت‌های سرمایه‌گذاری مختلف شوند و آن‌ها را مدیریت کنند.
ریف از ویژگی‌هایی همچون قابلیت خودارتقایی، حاکمیت درون‌زنجیره‌ای، مقیاس‌پذیری، کارمزد کم و سازگاری با ماشین مجازی اتریوم برای انتقال توکن‌های بومی این زنجیره برخوردار است. ریف با ارائه یکی از پیشرفته‌ترین محیط‌های توسعه یکپارچه ماشین مجازی اتریوم درکنار کاهش هزینه‌ها و ارائه قابلیت‌های کم‌نظیر بین‌زنجیره‌ای خود، می‌تواند حوزه دیفای را دگرگون کند. گفتنی است اعتبارسنجی این زنجیره نیز به‌واسطه سازوکار اجماع «اثبات سهام نامزدشده» (Nominated Proof of Stake) یا به‌اختصار NPoS انجام می‌شود. در‌ادامه، با نحوه عملکرد این سازوکار اجماع بیشتر آشنا می‌شویم.
بیشتر بخوانید: اثبات سهام (Proof Of Stake) چیست؟
به‌طور‌کلی، شبکه ریف با هدف تسهیل دسترسی کاربرها و سرمایه‌گذارها و تریدرها به بهترین خدمات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه امور مالی غیرمتمرکز شکل گرفته است. بازار بلاک چین و امور مالی غیرمتمرکز از توکن‌ها و ارزهای دیجیتال و فرصت‌های سرمایه‌گذاری اشباع شده است؛ به‌همین‌دلیل، اکنون ساده‌سازی دسترسی به این فرصت‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. ریف این کار را با گردهم‌آوردن فرصت‌های جدید در اکوسیستمی واحد انجام می‌دهد. گفتنی است برای این منظور، پل‌های تأمین نقدینگی ریف به انتقال توکن‌های ERC۲۰ بین بلاک چین‌های ریف و اتریوم و نیز توکن‌های BEP20 بین بلاک چین‌های ریف و زنجیره هوشمند بایننس کمک می‌کنند.
تاریخچه و سازندگان شبکه ریف
در سال ۲۰۱۹، دنکو مانچسکی که سابقه زیادی در حوزه فین‌تک و ارزهای دیجیتال دارد، پروژه ریف فایننس را آغاز کرد. این پروژه در سپتامبر۲۰۲۰ روی بلاک چین پولکادات و لانچ‌پول بایننس (Binance Launchpool) قرار گرفت و پس‌از‌آن روی زنجیره هوشمند بایننس نیز دسترس‌پذیر بود. بد نیست بدانید که اولین تأمین سرمایه این پروژه با جمع‌آوری سرمایه‌ای ۳.۹میلیون‌دلاری همراه بود. پس‌از‌آن، پروژه ریف فایننس با چندین پروژه مبتنی‌بر اتریوم و پولکادات نیز ادغام شد تا محیطی کاربرپسند برای تعامل‌پذیری بین پروتکل‌های دیفای ایجاد کند.
گفتنی است دنکو مانچسکی که اهل کشور مقدونیه است، پیش‌تر به‌عنوان مدیر ارشد فناوری در شرکت بین‌المللی «ادل» (Adel) فعالیت می‌کرد. این شرکت شتاب‌دهنده‌ای برای استارتاپ‌های بلاک چین و ارزهای دیجیتال است. به‌گفته مانچسکی، ریف با هدف اصلی تسهیل معاملات و اجتناب از پیچیدگی‌های دفتر سفارش‌ها در پلتفرم‌های معاملاتی بنیان گذاشته شد تا معامله‌گران کم‌تجربه هم فرصتی برای سرمایه‌گذاری و کسب سود در پروژه‌های مختلف دیفای و گیمینگ و توکن‌های غیرمثلی به‌دست آورند.
شبکه ریف چگونه کار می‌کند؟
همان‌طور‌که اشاره کردیم، شبکه ریف براساس سازوکار اجماع «اثبات سهام نامزدشده» بنا شده است. در این سازوکار، «اعتبارسنج‌ها» (Validator) را باید «نامزدکننده‌ها» (Nominator) انتخاب و معرفی کنند. در سازوکار اثبات سهام نامزدشده نیز مانند اکثر سازوکارهای مبتنی‌بر اثبات سهام، هر اعتبارسنجی که توکن بومی REEF بیشتری در شبکه سهام‌گذاری کرده باشد، بخت بیشتری برای انتخاب‌شدن خواهد داشت.
در سازوکار اجماع اثبات سهام نامزدشده، تأمین زیرساخت و امنیت شبکه با تولید و نهایی‌کردن بلاک‌ها برعهده اعتبارسنج‌هایی است که باید ۲۴ساعته در‌دسترس و فعال و پاسخ‌گو باشند. همچنین برای حصول اطمینان از صحت عملکرد اعتبارسنج‌ها، این نودها باید توکن‌های REEF خود را به‌عنوان ضامن در شبکه سهام‌گذاری کنند تا درصورت تخطی، دارایی آن‌ها به‌عنوان «اسلشینگ» (Slashing) یا جریمه از حسابشان کسر شود. این سازوکار برای بازداری رفتارهای مخرب و جلوگیری از تهدید امنیت شبکه طراحی شده است.
در سازوکار یادشده، نودهای نامزدکننده یا معرفی‌کنندگان نیز با سهام‌گذاری توکن‌های خود می‌توانند وظیفه معرفی تعداد مشخصی اعتبارسنج به شبکه را برعهده بگیرند. نامزدکننده‌ها بخشی از پاداش بلاکی را دریافت می‌کنند که به اعتبارسنج‌های انتخاب‌شده آن‌ها تعلق می‌گیرد. این نکته نیز مهم است که درصورت بروز مشکل یا رفتار مخرب در شبکه، نامزدکننده‌ها هم به‌اندازه اعتبارسنج‌های معرفی‌شده مسئول هستند و با جریمه اسلشینگ مواجه می‌شوند.
مروری بر اکوسیستم ریف
ریف اکوسیستمی از ابزارها و خدمات مختلفی است که پای توسعه‌دهندگان و کاربران بسیاری را به این پلتفرم باز کرده است. محیط توسعه ادغام‌شده با EVM برای بارگذاری و پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند، مرورگرهای بلاک چین برای ردیابی مشکلات قراردادها، ابزار توسعه اپلیکیشن‌ها و کیف پول‌های ویژه این شبکه، تنها برخی از سرویس‌های ریف به‌شمار می‌روند. در‌ادامه، به تعدادی از ابزارهایی اشاره می‌کنیم که در اکوسیستم ریف در‌دسترس توسعه‌دهندگان و کاربران قرار گرفته‌اند:
- کیف پول ریف‌اپ (Reef App): این کیف پول دیجیتال مبتنی‌بر وب شامل صرافی غیرمتمرکز و ابزاری برای ایجاد توکن روی شبکه ریف می‌شود. امکان مبادله و ارسال و سهام‌گذاری در کیف پول ریف مهیاست و کاربران می‌توانند از افزونه مرورگر آن نیز استفاده کنند.
- ریف اکستنشن (Reef Extension): این افزونه مرورگر کروم و فایرفاکس اپلیکیشنی مشابه با متامسک (Metamask) است که برای تعامل با زنجیره ریف طراحی شده و با کیف پول سخت‌افزاری لجر (Ledger) نیز سازگار است.
- کلِوِر (Klever): این اپلیکیشن نیز کیف پول موبایلی دیگری برای پشتیبانی از شبکه ریف است که پلی برای انتقال نقدینگی به زنجیره بایننس نیز برقرار کرده است.
- ریف‌اسکن (ReefScan): اپلیکیشن ریف‌اسکن مرورگری بلاک چینی است که به کاربران اجازه می‌دهد داده‌های مربوط به تراکنش‌ها، شناسه کیف پول‌ها، قراردادهای هوشمند و سایر اطلاعات درون‌زنجیره‌ای را بررسی کنند. ریف‌اسکن قالبی مشابه با اتراسکن (Etherscan) یا «BscScan» دارد و تجربه کاربری مناسبی ارائه می‌دهد.
- ساب‌اسکن (Subscan): این اپلیکیشن هم مرورگر بلاک چینی دیگری است که آمارها و نمودارهای سهام‌گذاری در سازوکار اجماع این شبکه، یعنی اثبات سهام نامزدشده را نشان می‌دهد.
- ریف‌سواپ (ReefSwap): سرویس مبادله ریف‌سواپ پلتفرمی برای مبادله توکن‌های REEF است که از مدل آشنای یونی‌سواپ برای این کار استفاده می‌کند و خدمات خود را ازطریق افزونه مرورگر ریف ارائه می‌دهد. همچنین، این سرویس امکان تعامل کاربران با ماشین مجازی اتریوم را نیز مهیا کرده است.
- اسکوئید (Sqwid): این اپلیکیشن را می‌توان اولین بازار بومی توکن‌های غیرمثلی در زنجیره ریف دانست.
ارز دیجیتال ریف (REEF) چیست؟
توکن REEF توکن بومی شبکه ریف است که نقش کاربردی و حاکمیتی ایفا می‌کند. به‌عبارت‌دیگر، توکن REEF به دارندگان خود اجازه می‌دهد علاوه‌بر پرداخت کارمزد سیستم، در فعالیت‌های حاکمیتی درون‌زنجیره‌ای شرکت کنند. به‌طور‌کلی، از توکن ریف برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها و ذخیره داده‌ها و سهام‌گذاری به‌منظور اعتبارسنجی و سهام‌گذاری به‌منظور معرفی و نامزدکردن اعتبارسنج‌های شبکه استفاده می‌شود. بد نیست بدانید که «شورای فنی» ریف نیز برای تعیین مسائلی ازجمله اندازه بلاک، زمان بلاک، توان عملیاتی و سایر پارامترهای فنی از سهام‌گذاری این توکن استفاده می‌کند.
یکی دیگر از اهداف مهم عرضه توکن REEF تسهیل انتقال نقدینگی بین زنجیره‌های مختلف است. همچنین، دارندگان این توکن امکان شراکت در حاکمیت و نگه‌داری شبکه را نیز کسب می‌کنند و می‌توانند با سهام‌گذاری این توکن، در سود حاصل از پردازش تراکنش‌ها سهیم باشند. این توکن در ابتدا در قالب توکن ERC20 روی شبکه اتریوم و BEP20 روی زنجیره هوشمند بایننس ایجاد شد؛ اما اکنون آن را می‌توان به‌صورت یک‌به‌یک روی زنجیره ریف مبادله کرد.
عرضه حداکثری این کوین اندکی بیش از ۲۰میلیارد واحد است که در‌حال‌حاضر (اواخر شهریور۱۴۰۱)، تقریباً تمام آن در‌گردش است و ارزش بازاری معادل با ۹۶.۷میلیون دلار را برای این توکن رقم زده است. بهای این توکن در ابتدای عرضه با رشد خارق‌العاده ۲۷برابری روبه‌رو شد و از ۰.۰۰۰۹۵ دلار در زمان عرضه خصوصی، به ۰.۰۲۷۹ دلار در زمان عرضه عمومی رسید. اوج قیمت توکن ریف به مارس۲۰۲۱ بازمی‌گردد که رقم ۰.۰۵۸ دلار بر صفحه این دارایی نقش بست. در‌حال‌حاضر، با افت قیمتی حدوداً ۹۲درصدی درمقایسه‌با این اوج قیمت، توکن ریف با ۰.۰۰۴۸ دلار معامله می‌شود.
اهداف و مزایای شبکه ریف چیست؟
برخی از اهداف و مزایای شبکه ریف عبارت‌اند از:
- سازگاری با سالیدیتی و EVM: ترافیک و کارمزد زیاد شبکه اتریوم موجب شده است بسیاری از توسعه‌دهندگان به‌دنبال شبکه‌های ارزان‌تر با ویژگی‌های مطلوب ایجاد و توسعه قراردادهای هوشمند باشند. شبکه ریف با پل بین‌زنجیره‌ای خود و سازگاری با ماشین مجازی اتریوم توانسته است اکوسیستم واحدی برای توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز ایجاد کند. بدین‌ترتیب، ریف به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد بدون بازنویسی کد قراردادهای هوشمند، آن‌ها را به شبکه‌ای مقیاس‌پذیرتر و ارزان‌تر منتقل کنند.
- سازوکار اجماع کارآمد: سازوکار اجماع اثبات سهام نامزدشده درمقایسه‌با سازوکار اجماع اثبات کار که در بلاک چین‌هایی همچون بیت کوین به‌کار گرفته می‌شود، کم‌مصرف‌تر است و آلودگی زیست‌محیطی کمتری به‌بار می‌آورد. بد نیست بدانید انرژی مصرفی کل شبکه ریف به‌اندازه انرژی مصرفی یک مرکز خرید است. در مقام مقایسه، انرژی موردنیاز شبکه بیت کوین به‌تنهایی معادل با انرژی مصرفی کشور لهستان ارزیابی می‌شود. یادآوری این نکته ضروری است که هزینه پردازش کمتر نیز کار با چنین شبکه‌ای را برای توسعه‌دهندگان و کاربران هم مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌کند.
بیشتر بخوانید: نگاهی به شاخص مصرف انرژی بیت کوین و نحوه محاسبه آن
- قابلیت خودارتقایی: یکی دیگر از مزایای شبکه ریف که در بلاک چین‌های بیت کوین یا اتریوم دیده نمی‌شود، توانایی زنجیره ریف برای ارتقا و توسعه خود است. یکی از موانع توسعه بلاک چین دشواری ارتقای زنجیره‌هایی است که برای ایجاد تغییرات یا باید به‌طور‌کامل از ابتدا طراحی شوند یا تحت هاردفورک قرار بگیرند. ریف با مزیت ارتقای درون‌زنجیره‌ای امکان طراحی و توسعه نسخه‌های پیشرفته‌تر بلاک چین را بدون قربانی‌کردن ماهیت غیرمتمرکز شبکه فراهم کرده است.
- تعامل بین‌زنجیره‌ای: یکی دیگر از موانع گسترش اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، کمبود نقدینگی و مشکل در انتقال توکن‌های بومی در زنجیره‌های مختلف است. به‌عنوان مثال، برای انتقال تتر از اتریوم به بلاک چین اولنچ، باید مبادله توکن ازطریق صرافی متمرکز انجام شود. ریف با پل‌های بین‌زنجیره‌ای خود، کار تجمیع نقدینگی از بلاک چین‌های مختلف و انتقال بی‌واسطه ارزش بین آن‌ها را ساده کرده است. زنجیره‌هایی که از این مزیت ریف برخوردار می‌شوند، شامل اتریوم، پولکادات، زنجیره هوشمند بایننس، اولنچ و کازماس هستند. گفتنی است این زنجیره با کیف پول‌های برتر دیفای همچون متامسک، توروس (Torus)، والت‌لینک (WalletLink) و والت‌کانکت (WalletConnect) نیز سازگار است.
- تجربه کاربری بهینه: شبکه ریف با ایجاد اکوسیستمی واحد و کاربرپسند به سرمایه‌گذاران خُرد و کاربران کم‌تجربه‌تر اجازه می‌دهد با موانع کمتری وارد فضای بلاک چین و دیفای شوند. علاوه‌بر‌این، کارمزد اندک شبکه و امکان تعامل بین‌زنجیره‌ای و تجمیع نقدینگی از صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز مزیتی رقابتی به ریف بخشیده است. چنین رویکردی برای افزایش پذیرش و جذب سرمایه‌گذاران بیشتر به امور مالی غیرمتمرکز ضروری به‌نظر می‌رسد.
- فرصت‌های متنوع و پویا: زنجیره ریف با فراهم‌کردن ابزار مختلفی همچون موتور سبدهای ریف و موتور سودهی ریف و ایجاد مقیاس‌پذیری و امنیت بیشتر، خدمات متنوعی دراختیار کاربران خود قرار می‌دهد. ارائه این ابزارهای گوناگون درکنار رابط کاربری ساده و بهینه می‌تواند بخش زیادی از نیازهای توسعه‌دهندگان و کاربران را محقق کند و آن‌ها را به اکوسیستمی واحد و همه‌جانبه وفادار نگه دارد.
- سرعت و مقیاس‌پذیری درخورتوجه: گفتنی است ریف به ایجاد فرصت‌های کارآمد بسنده نکرده و بهبود مقیاس‌پذیری و سرعت زنجیره را نیز چاشنی جذب کاربران و توسعه‌دهندگان کرده است. بد نیست بدانید نرخ نهایی‌شدن تراکنش‌ها در ریف فقط ۴۰ ثانیه است. در مقام مقایسه، این میزان در اتریوم به بیش از ۶۰۰ ثانیه و در بلاک چین بیت کوین حداکثر به ۳,۶۰۰ ثانیه نیز می‌رسد.
- کارمزد اندک: سرعت شبکه ریف با کارمزد اندک نیز همراه است. ریف تمام کارمزدهای پرداختی شبکه ازجمله کارمزدهای قراردادهای هوشمند را می‌سوزاند و پاداش اعتبارسنج‌ها را ازطریق استخر پاداش ثابت پرداخت می‌کند. این مسئله می‌تواند هرگونه انگیزه اقتصادی مخرب برای ایجاد قراردادهای ناکارآمد با کارمزد زیاد را از بین ببرد و درنتیجه، از ترافیک شبکه بکاهد.
جمع‌بندی
آنچه خواندید، نمایی کلی از شبکه ریف و ویژگی‌های برجسته و کم‌نظیر آن به‌ویژه از‌نظر سازگاری با بلاک چین‌های مطرح دیفای بود. در این مطلب، با نحوه کارکرد این زنجیره و اکوسیستم آن و اهداف کلی‌‌اش آشنا شدیم. مشاهده کردیم که شبکه ریف از یک سو به توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا به‌طورکارآمدتری اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز خود را گسترش دهند و از سوی دیگر، با مهیاکردن محیطی کاربرپسند و ارزان و سریع، پای کاربران بیشتری را به فضای دیفای باز می‌کند.
تعاملات بین‌زنجیره‌ای به‌تدریج به ویژگی مهمی در اکوسیستم غیرمتمرکز دیفای تبدیل می‌شود. توانایی انتقال ارزش بین زنجیره‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز متفاوت می‌تواند فرصت جدیدی در بازارهای مالی بگشاید و اثربخشی استفاده از سیستم‌های مالی غیرمتمرکز را درمقایسه‌با سیستم‌های سنتی‌تر افزایش دهد. از این نظر، می‌توان گفت شبکه ریف پیش‌گام ارتقای بلاک چین‌های قدیمی‌تر است. این شبکه علاوه‌بر توسعه‌دهندگان، به سرمایه‌گذاران شخصی و سازمانی اجازه می‌دهد از حداکثر فرصت‌ها در حوزه امور مالی غیرمتمرکز بهره‌مند شوند و در مسیرهایی گام بردارند که هرگز تا این اندازه هموار نبوده است.
ریف فایننس ویژگی‌هایی جدید و بی‌بدیل به فضای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز افزوده است. می‌توان گفت مزیت رقابتی شبکه ریف پیش‌گامی این شبکه در ارائه خدمات تعاملی و بین‌زنجیره‌ای در بلاک چین‌های مختلف و مدل تجاری دیفای منحصربه‌فردی است که به‌کار می‌گیرد. با‌این‌همه، هر پروژه‌ای در جهان نوظهور غیرمتمرکز به زمان نیاز دارد تا بتواند به‌خوبی جای پای خود را محکم و توجه بازار را به محصولات خود جلب کند. به‌عبارت‌دیگر، صرف‌نظر از تخمین‌های روی کاغذ، فقط آزمون عملی کارایی و کیفیت خدماتی که با نام شبکه ریف گره خورده‌اند، می‌تواند عیار واقعی این زنجیره را مشخص کند.
