دبیر سابق شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به برجسته شدن شکاف نسلی در جامعه و دانشگاه‌ها گفت: بسیاری از اساتید با تجربه اظهار کرده‌اند که نمی‌توانند با دانشجویان جدید ارتباط برقرار کنند.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از سازمان بسیج اساتید کشور، محمدباقر خرمشاد، در دوره دانش‌افزایی و توانمندسازی مسئولین و اعضای شورای بسیج اساتید کشور(چالش ها و فرصت ها؛ رویکردها و راهبردها) که در مشهد مقدس درحال برگزاری است، با اشاره به چهار مرحله تاریخی شکاف سنت و تجدد در ایران، در پاسخ به سوال درباره مهم‌ترین مسائل سیاسی و فرهنگی دانشگاه‌های امروز ایران چیست اظهار کرد: مهم ترین مسئله جامعه ایران و دانشگاه هفت مسئله است.
وی افزود: مسائل دانشگاه‌ها جدای از مسائل جامعه نیست و تابعی از مشکلات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور هستند که البته برخی از این مسائل در دانشگاه‌ها قدرت و قوت بیشتری دارند.
دبیر سابق شورای راهبردی روابط خارجی تصریح کرد: به نظر من اولین و مهم‌ترین مسئله‌ای که بر سایر مسائل سایه انداخته، “شکاف سنت و تجدد” است. این شکاف از دیرباز در ایران وجود داشته و در سالهای اخیر فعال‌تر و عمیق‌تر شده است. این شکاف در عرصه‌های فرهنگ، اجتماع و سیاست بازسازی شده و خود را نشان می‌دهد.
خرمشاد، بیان کرد: یکی از اصلی‌ترین مواردی که در دانشگاه‌ها به وضوح دیده می‌شود، مسئله حجاب است. این مسئله تبدیل به آوردگاهی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شده است. نیروهای اجتماعی سنتی و مذهبی با نیروهای تجددگرا در این زمینه به تقابل پرداخته‌اند. این موضوع نه تنها به لحاظ فرهنگی بلکه به لحاظ اجتماعی و سیاسی نیز به یک مسئله عینی تبدیل شده است.
وی خاطر نشان کرد: مسئله حجاب در اعتراضات سال ۱۴۰۱ نیز به طور واضح نمایان شد.
دبیر سابق شورای راهبردی روابط خارجی تأکید کرد: مسئله حجاب تنها مسئله فرهنگی نیست بلکه اجتماعی و سیاسی نیز هم هست و تأثیرات آن در دانشگاه‌ها به وضوح دیده می‌شود.
خرمشاد در ادامه صحبت‌های خود به تشریح سومین مسئله مهم دانشگاه‌های ایران پرداخت. و تصریح کرد: شکاف سنت و تجدد در عرصه تفکر و سیاست، دوگانه‌ای بین اسلام سیاسی و سکولاریسم شکل داده است. این دوگانه در جامعه و به‌ویژه در دانشگاه‌ها دیده می‌شود.
وی تصریح کرد: اسلام سیاسی معتقد به دخالت اسلام در سیاست است که در انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران تجلی یافته است. در مقابل، تفکر سکولاریسم بر جداکردن دین از سیاست تأکید دارد. این دوگانه نه تنها در سطح تفکر سیاسی بلکه در عمل سیاسی نیز مشاهده می‌شود و به طور جدی این موضوع در دانشگاه‌ها مطرح است.
دبیر سابق شورای راهبردی روابط خارجی به چهارمین مسئله، یعنی ظهور نسل جدیدی به نام نسل Z اشاره کرد و گفت: این نسل شامل جوانان ۱۸ تا ۲۵ سالهای است که خصلت‌های خاص خود را دارند. این مسئله نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان اهمیت دارد.
خرمشاد تصریح کرد: در ایران، به‌ویژه در دانشگاه‌ها، این نسل جدید تأثیرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خاصی دارد و در اعتراضات سال ۱۴۰۱ نیز نقش مهمی ایفا کرده است.
پنجمین مسئله که خرمشاد به آن اشاره کرد، آشکار و برجسته شدن تفاوت نسلی و شکاف نسلی در جامعه و دانشگاه‌ها است. او تأکید کرد: این شکاف نسلی باعث شده که اساتید و دانشجویان به‌خوبی یکدیگر را درک نکنند. این عدم ارتباط بین نسل‌ها یکی از مسائل مهم امروز دانشگاه‌ها محسوب می‌شود. بسیاری از اساتید با تجربه اظهار کرده‌اند که نمی‌توانند با دانشجویان جدید ارتباط برقرار کنند و این موضوع به یک چالش بزرگ تبدیل شده است.
وی در ادامه تحلیل‌های خود به ششمین مسئله مهم دانشگاه‌های ایران پرداخت، و گفت: یکی از مسائل فرهنگی و سیاسی که هم در جامعه و هم در دانشگاه‌ها دیده می‌شود، “میل قوی به تغییر” است. این میل به تغییر و تحول در انتخابات اخیر نیز به وضوح مشاهده شد.
دبیر سابق شورای راهبردی روابط خارجی تصریح کرد: در انتخابات گذشته کاندیدایی که توانست خود را به عنوان نمادی از تغییر و تمایز از دیگران معرفی کند، مورد استقبال قرار گرفت. این میل به تغییر به خصوص در میان دانشگاهیان بسیار قوی است و گاهی به مهاجرت دانشجویان منجر می‌شود. این مسئله در حوزه فرهنگ، جامعه و سیاست در ایران امروز به وضوح مشاهده می‌شود.
خرمشاد همچنین به هفتمین و آخرین مسئله اشاره کرد و گفت: «رادیکال شدن فضای سیاسی دانشجویی» است. این رادیکال شدن فضای دانشجویی در شرایط عادی شاید چندان محسوس نباشد، اما در بزنگاه‌ها به شدت مسئله‌ساز خواهد بود.
دبیر سابق شورای راهبردی روابط خارجی در ادامه به بررسی تفصیلی دوگانه سنت و تجدد پرداخت و گفت: این دوگانه چهار مرحله را در ایران پشت سر گذاشته است؛ دو مرحله قبل از انقلاب اسلامی و دو مرحله بعد از آن. در دوره پهلوی، تجددگرایی به صورت آمرانه و از بالا به پایین اعمال می‌شد و دایره تجددگرایان را وسیع‌تر می‌کرد اما با مقاومت جامعه مذهبی مواجه شد.
خرمشاد اضافه کرد: با انقلاب اسلامی، نگاه دینی و مذهبی غلبه کرد، اما تجددگرایان نیز به زندگی در چارچوب نظام جمهوری اسلامی ادامه دادند.
وی افزود: از بیست سال قبل، با ظهور شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی، تجددگرایی به صورت داوطلبانه و از پایین به بالا شکل گرفت. این تجددگرایی باعث شد که دایره افرادی که به تجدد روی می‌آورند، به‌طور تصاعدی افزایش یابد و ارزش‌های تجدد در مقابل ارزش‌های انقلاب اسلامی به طور گسترده‌تر دیده شود.
دبیر سابق شورای راهبردی روابط خارجی گفت: این شکاف فرهنگی و اجتماعی، ناآرامی‌های روانی ایجاد کرده و دو گروه تجددگرایان و سنتی‌ها را از درک متقابل بازداشته است. این شکاف نه تنها در دانشگاه‌ها بلکه در فضای مجازی نیز به وضوح دیده می‌شود و تبادلات فکری بین این دو گروه بسیار محدود شده است.
خرمشاد در پایان گفت: این شکاف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی یکی از مسائل جدی جامعه ایران امروز است و برای حل آن نیاز به بررسی‌های دقیق و جمع‌بندی تجربیات و نظرات مختلف است.
