مجله نماوا، مهگان فرهنگ
داستان‌ها، به این دلیل که می‌توانند به مسایل اخلاقی، آموزشی، رفتاری و از همه مهمتر پرورش تخیل بپردازند، می‌توانند به رشد اخلاقی کودک و نوجوان، کمک کنند. فیلم های سینمایی، انیمیشن‌ها و مجموعه کارتون‌هایی که برای کودکان و نوجوانان ساخته می‌شود به همین نسبت و بیشتر می‌توانند تاثیرگذار باشند. در این میان سینما به‌دلیل بازنمایی واقع‌گرایانه و از همه مهمتر جان‌بخشی، بسیار موثرتر می‌تواند عمل کند.
جهان کودکان و نوجوانان به فراخور جهان اطرافشان دارای فراز و نشیب‌ها و عوامل تاثیرگذار است. فانتزی و تخیل از ارکان قدرتمند در آثاری است که برای آن‌ها همیشه جذابیت داشته و دارد.
در سینمای کودک و نوجوان ایران این پرداختن به فانتزی توسط برخی از کارگردان‌های کاربلد به خوبی انجام و نشان داده شده است. ضمن اینک در برخی از فیلم‌ها با نگاه‌های فانتزی در سطح پایین و کپی‌برداری شده از نمونه‌های قدیمی خارجی، روبه‌رو هستیم و در نهایت اثری که قدرت ماندگاری ندارد.
فیلم سینمایی دزد عروسک‌ها به کارگردانی محمدرضا هنرمند در سال ۱۳۶۸ برای کودکان و نوجوانان و همچنین خانواده‌ها به شکل فانتزی ارایه شد و توانست موفقیت بسیاری را در میان خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان و از همه مهمتر گیشه به‌دست آورد. فیلم از زبان و جهان بچه‌ها، برای آن‌ها می‌گفت و اصل تقابل خیر و شر در آن مطرح است. شخصیت‌های مثبت و منفی در کنار هم به خوبی قرار داده شده‌اند و قصه به خوبی پیش می‌رود. شخصیت‌هایی که در بیشتر فیلم‌های کودکان و نوجوانان سراسر دنیا قهرمان هستند و تلاش دارند موثر باشند و یا در طول قصه برای ایده و هدفی که دارند، تلاش می‌کنند و شخصیت‌هایی که در قالب ضدقهرمان هستند، نیز در نهایت به سزای اعمال خودشان می‌رسند .
در بیشتر فیلم‌ها، کارتون‌ها و انیمیشن‌ها همیشه شخصیت‌ها جوری ساخته و پرداخته می‌شوند که بچه‌ها آرزو دارند، شبیه آن‌ها شوند.
حس همذات‌پنداری و گاه راه‌هایی که بچه‌ها دوست دارند بروند و یا جهانی که دوست دارند، تجربه کنند بر روی پرده یا صفحه‌ی تلویزیون برای آن‌ها قابل رویت است و همین است که جذابیت سینما را برای مخاطبان کودک و نوجوان چند برابر می‌کند. به عبارتی می‌توان گفت، بچه‌ها با دیدن یک فیلم خودشان را می‌بینند و شخصیت محبوب‌شان را دنبال می‌کنند که چگونه، هرچه را که آن‌ها در زندگی واقعی توان انجام دادنش را ندارند، آن‌ها انجام می‌دهند.
فیلم‌ها و در اصل داستان فیلم‌ها هرچقدر هیجان بیشتری ایجاد کنند، تاثیر بیشتر و متفاوت‌تری بر مخاطب خود، کودکان و نوجوانان می‌گذارد. در آثاری چون «دزد عروسک‌ها»، «کاکلی»، «شهر موش ها»، «گلنار»، «گربه‌ی آوازه‌خوان»، «کلاه قرمزی» و… به‌دلیل وجود موسیقی و فانتزی‌های فیلم، مخاطب ارتباط بهتری می‌گیرد و فیلم برای مخاطب بسیارماندگار و تاثیرگذارتر می‌شود. در این فیلم محمدرضا هنرمند با یک تجربه جدید برای کودکان به یک نگاه فانتزی متفاوت می‌پردازد. او به عروسک ها در فیلم جان می‌بخشد، به گونه‌ای که مخاطب همراه شخصیت‌های فیلم متعجب و هیجان‌زده با قهرمان‌های فیلم وعروسک‌ها همراه می‌شود. عروسک و اسباب بازی‌ها در فیلم به عروسک‌های نمایشی تبدیل می‌شوند و استفاده از جلوه‌های ویژه بصری به ایجاد هیجان در سکانس‌های ویژه کمک بسیاری کرده است. استفاده از این شیوه در ساخت این فیلم در زمان خودش و حتی حال نیز بسیار درخور توجه است. عروسک‌هایی که بتوانند راه بروند، صحبت کنند و در سطح وسیعتر کارهایی را انجام دهند، نه تنها یکی از فانتزی‌های ذهن بشر و آرزوهای شیرین کودکانه است که دستمایه‌ی ساخت فیلم های مختلفی در طول تاریخ سینمای دنیا بوده است.
بازی مرحوم ابراهیم آبادی در نقش خورخور و آزیتا حاجیان در نقش عجوزه و البته مادر بچه‌ها با گریم سنیگن، متفاوت بودو هنوز هم هست. به‌ویژه گریم آزیتا حاجیان که دارای جذابیت‌های فانتزی است.
اکبر عبدی که در سینمای ایران نقش‌های متفاوتی را بازی کرده و همگی موفق بوده‌اند، در نقش فرزند عجوزه (گنجو) تصویری متفاوت از او در ذهن‌ها باقی گذاشته است.
فیلم دزد عروسک‌ها شادی و ترس، خوبی و بدی، مهربانی و بدجنسی، دیو صفت بودن و فرشته صفت بودند و در نهایت عشق آدم‌ها به یکدیگر و غلبه‌ی عشق و دوستی برپلیدی را بسیار خوب نشان می‌دهد، ضمن این که بر داشتن صفات خوب و بد انسانی تاکید دارد.
موزیکال بودن بخش‌هایی از فیلم و نقش شعرهای فیلم را نباید فراموش کرد. به ویژه شعرهای گنجو که هم آیتم بخشی از شعر
ننه من گشنمه در ذهن خیلی‌ها مانده است.
و یا
بسه دیگه دروغ نگو/ خوخور چاق خپلو… ( در نکوهش دروغ گویی)
فانتزی و داستان «دزد عروسک‌ها» هنوز هم درجریان سینمایی ما کاری متفاوت است. اینکه به صورت کلی آیا فانتزی‌ها باید در شرایط خاص و زمان خاص رخ دهند؟ آیا ممکن است زندگی بشر و به‌ویژه دنیای کودکی بدون فانتزی باشد؟
جهان‌هایی که با خیال، فانتزی و توهم شخصیت‌های داستانی پیش می‌روند، چگونه جهان‌هایی هستند؟
داستان‌های جادوگران، اشباح، ارواح، قهرمان‌ها یا آرمان‌شهرها، سرزمین‌های ناشناخته، ورود به جهان حیوانات و گیاهان و یا سفر به کرات دیگر، طنزهای انتقادی، یا داستان‌هایی که به‌طور خلاصه، ادبیات فانتزی را دربرمی‌گیرند هنوز قدرت دارند.
قدرت و تاثیر واقع‌گرایی و آموزش و همچنین فانتزی و سرگرمی مثال‌زدنی برای خلق آثار برای کودکان و نوجوانان است. این موارد می‌تواند دستمایه‌ی خلق آثار خوب و ماندگار کردن یک اثر در طول سال‌ها باشد. «دزد عروسک‌ها» نیز مانند بسیاری از آثاری که در طول زمان به‌واسطه‌ی شاخص‌های فانتزی‌اش (شخصیت عجوزه با گریم متفاوت و یا وجود فضای عروسکی و کارهای آن‌ها) در ذهن مخاطبانش مانده و خواهد ماند.
تماشای فیلم دزد عروسک‌ها در نماوا
