اسکار پوست چیست و چگونه درمان می شود؟

به نقل از مجله مهتاطب:

اسکار چیست؟

اسکار یا جای زخم در اثر فرآیند ترمیم زخم ایجاد می شود در واقع اسکارها حاصل از ترمیم بدن بعد از آسیب پوست ایجاد می شوند.اسکارها در اثر حوادثی مانند آکنه، سوختگی ،زخم، بریدگی، جراحی، سوختگی با لیزر و… ایجاد می شوند.

درمان اسکار

۱) لایه برداری:

لایه برداری از پوست از طریق ترمیم کننده های سیلیکونی لایه بردار و یا ترکیبات لایه بردار دیگر مثل سالی سیلیک اسید، ترتینوئین و…  لایه اپیدرم(لایه سطحی) پوست را بطور کامل از بین می برد و منجر به لایه برداری و تحریک پوست و کلاژن سازی پوست و بهبود و درمان اسکار  برخی جای زخم های سطحی مثل جای جوشها می گردد.
لایه برداری معمولا برای اسکارهای برآمده، فرورفته، دارای گوشت اضافه و دارای لک استفاده می شود. از ترکیبات قوی در لایه برداری می توان به گلیکولیک اسید، سالی سیلیک اسید، عصاره درخت چای، ترتینوئین و ایزو ترتینوئین اشاره کرد. این ترکیبات سلول های مرده و اضافی را از پوست جدا کرده و باعث تحریک پوست به کلاژن سازی می شوند. تا پوست به شکل هم سطح شروع به بازسازی کند.

۲) پانسمان و استفاده موضعی از ترمیم کنده های حاوی سیلیکون:

در زمان ایجاد زخم پانسمان و ضد عفونی کردن آن یک امر بسیار مهم است و از کرم و ژل های ترمیم کننده سیلیکونی نیز بصورت موضعی جهت بهبود، بازسازی ظاهر اسکار استفاده می گردد.  ترمیم کننده های حاوی سیلیکون دارای خاصیت های زیر بصورت مشترک هستند که به محض بسته شدن زخم و عدم وجود ترشح و عفونت بر روی زخم و سوختگی می توان از آنها برای درمان اسکار و جای زخم ها استفاده نمود.

مکانیسم اثر سیلیکون بر اسکار:

۱) افزایش دمای سطح اسکار: که باعث افزایش فعالیت کلاژناز(آنزیم کنترل کننده میزان ترشح کلاژن) بافتی میشود.
2) تولید الکتریسیته ی ساکن: اعث نظم دهی در ترتیب قرار گرفتن الیاف های کلاژن میشود(چیدمان ساختاری ماتریکس کلاژن)
3) کاهش تبخیر سطحی پوست و افزایش رطوبت: از تبخیر و از دست رفتن رطوبت پوست جلوگیری کرده و باعث کنترل ترشح کلاژن می گردد.

ویژگی های کرم های ترمیم کننده سیلیکونی:

🔹تحریک به کلاژن سازی
🔹نوسازی پوست و افزایش سرعت بهبود در بازسازی آن
🔹آنتی اکسیدان و ضد چین و چروک و پیری پوست
🔹ضد التهاب و تورم
🔹مرطوب کننده

۳) تزریق کلاژن :

در اسکار آتروفیک که جای زخم ها به شکل فرورفتگی باقی می مانند می توان از طریق تزریق کلاژن در منطقه اسکار استفاده می گردد تا اسکار درمان شده و پوست کاملا هم سطح سایر مناطق پوست شود.تزریق کلاژن برای برای اسکارهای فرورفته استفاده می شود. با تزریق کلاژن در این مناطق کلاژن سازی رخ داده و پوست همسطح می گردد.
البته گاهی بجای کلاژن بعنوان ماده پر کننده از ژل و چربی نیز استفاده می کنند اما این مواد باعث کلاژن سازی نمی شوند و بعد از مدتی جذب پوست شده و نیاز به تمدید دارند.

۴) لیزر درمانی:

دستگاه های لیزر به دو دسته نسبی و غیر نسبی تقسیم می شوند. از لیزر غیر نسبی مانند لیزر رنگی ۵۸۵ نانومتری، ۱۰۶۴ نانومتری، ۱۵۴۰ نانومتری، ۱۳۲۰ نانومتری  برای اسکار های هایپرتروفیک و کلوئیدی (زخم های برجسته ) و جای برجسته اسکار سوختگی استفاده می شود.
از لیزر های نسبی مثل لیزر دی اکسید کربن (co2) برای زخم های آتروفیک (فرورفته) و جای ؛آکنه استفاده می شود که بهترین نتایج را برای درمان اسکار های آتروفیک داشته است.
لیزر درمانی برای درمان اسکار زخم، سوختگی،بخیه و آکنه  بسیار مناسب است و باعث از بین رفتن لایه های سطحی پوست و ایجاد سطحی یکسان بر پوست می شود. معمولا لیزر درمانی برای درمان اسکار در چند جلسه توسط پزشک متخصص صورت می گیرد و باید بعد از آن از کرم های ترمیم کننده جهت تسریع روند پوست سازی استفاده کرد.

۵) پرتودرمانی:

از رادیو تراپی به علت عوارضی که در طولانی مدت مشخص می شوند فقط در موارد خیلی کم برای جلوگیری از عود زخم های شدید کلوئیدی و هایپروتروفیک استفاده می شود. پرتودرمانی یک روش درمان سرطان است و در مواردی که ده ها و برجستگی های روی پوست احتمال سرطانی بودن آنها وجود دارد از پرتو درمانی استفاده می شود.

۶) مصرف استروئیدها:

درمان اسکار می تواند از طریق تزریق کورتیکواستروئیدها صورت بگیرد. زمانی که سطح اسکار ناهموار باشد می توان از طریق تزریق کورتیکواستروئیدها در محل اسکار به صاف و مسطح شدن پوست کمک کرد . البته این تزریق کورتونها معمولا بصورت دوره طولانی مدت است و برای درمان اسکار کلوئیدی و هایپرتروفیک که برجسته هستند مناسب است. استروئیدهای موضعی کمی هستند که می توانند در درمان اسکارهای این چنینی موثر باشند ولی کلوبتازول پیروینات روش جایگزینی برای درمان جای زخم کلوئیدی است.
کورتیکو استروئید ها باعث کاهش التهاب و حجم اسکار و ه سطح شدن اسکار با سایر مناطق می شوند. از این روش برای اسکارهای دارای برجستگی استفاده می شود. معمولا تزریق کورتون برای درمان اسکار بصورت ۲ یا ۳ جلسه به فاصله یک ماه انجام می گیرد.

۷) جراحی اسکار:

جراحی پلاستیک پوست برای درمان اسکارهای خیلی شدید مثل سوختگی های شدید، اسکار هایپروتروفیک و کلوئید می باشد. در این حالت زخم قدیمی از بین رفته و زخم جدید که جای بخیه ها می باشد روی پوست باقی می ماند که با مصرف صحیح و مداوم از ترمیم کننده های مورد نیاز اسکار بخیه جراحی نیز محو خواهد شد.

۸) ویتامین های موثر بر سلامت پوست:

مصرف ویتامین هایی مانند A ،E ،C، به همراه مواد معدنی و مواد مغذی مانند انتی اکسیدانها، سلنیوم، زینک، کلاژن، هیالورونیک اسید، ویتامین B5 نقش بسزایی در سلامت پوست و ایجاد رنگی یکنواخت و سطحی سالم و بدون ضایعه دارد. مثلا ویتامین C باعث روشن کنندگی تیرگی و لک بجا مانده ز زخم و اسکارها شده و آنها را روشن و همرنگ پوست طبیعی می کند. ویتامین E وA به علت اینکه آنتی اکسیدانهای قوی هستند در برابر عوامل محیطی مقاومت پوست را افزایش داده و باعث افزایش کلاژن سازی پوست می گردند.زینک یک ترمیم کننده و ضد التهاب برای پوست می باشد و هیالورونیک اسید یک آبرسان قوی و روشن کننده برای پوست بشمار می آید.

چه عواملی در سرعت درمان زخم مؤثرند؟

در بهبود زخم و ترمیم پوست عوامل مختلفی از جمله سن، بیماری های زمینه ای،عمق زخم و آسیب پوستی و مواد مغذی موجود در بدن مؤثرند. هرچه فرد سن کمتری داشته باشد کلاژن سازی و ترمیم پوست سریعتر صورت گرفته و احتمال بجا ماندن جای زخم و ایجاد اسکار کمتر است چون با افزایش سن تولید کلاژن در پوست کاهش می یابد. بیماری هایی مانند دیابت می توانند باعث کند شدن روند ترمیم زخم شوند. هرچه عمق آسیب پوستی بیشتر باشد مدت زمان برای درمان اسکار و زخم نیز بیشتر است. برخی مواد در بدن مثل زینک و ویتامین A  و C  در ترمیم و بهبود زخم ها نقش موثری دارند اگر فرد این مواد مغذی را در بدن نداشته باشد و یا مقدار آن در بدن کمتر از حد مورد نیاز باشد ترمیم و بازسازی پوست زمان بیشتری می برد.

اسکار چگونه به وجود می آید؟

اگر زخم ها کمتر از ۲ میلی متر باشند و پوست در طی ۲ هفته با تشکیل پوست جدید و کلاژن سازی، بتواند به سرعت بهبود یابد و حداقل کلاژن در پوست رسوب شود در نتیجه هیچ اسکاری بجا نمی ماند. در واقع اگر آسیب پوستی (زخم) سطحی باشد، ترمیم پوست به گونه ای صورت می گیرد که جایی از آن باقی نمی ماند اما در زخم هایی که آسیب عمیق به لایه درمی پوست (لایه عمیق و ضخیم پوست) وارد می شود، بدن برای ترمیم آن لایه ضخیمتری می سازد و یا نمی تواند کلاژن سازی به مقدار مورد نیاز انجام دهد و در نتیجه پوست جدید و بازسازی شده هم سطح با پوست سالم نبوده و بعضا رنگ آن نیز قهوه ای، قرمز یا سفیدتر از رنگ طبیعی پوست می شود.

زخم چیست؟

به هرگونه آسیب و شکستگی بر پوست “زخم” می گویند. زخم به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شود:

۱) زخم حاد: زخم های ناشی از بریدگی جزئی، پارگی پوست، گزش حشرات، خراش پوست و زخم جراحی
۲) زخم مزمن: زخم هایی که بهبود و ترمیم آنها به آرامی صورت می گیرد مثل زخم در پا

بیشتر بخوانید: بهترین کرم ترمیم کننده برای جای زخم و سوختگی

چرا زخم ها عفونت می کنند و علائم عفونت زخم کدامند؟
اگر به محض بروز آسیب به پوست اقدام به رسیدگی  آن  نکنیم به علت باز بودن سطح پوست تمامی آلودگی ها، باکتری و میکروب های محیطی می توانند وارد پوست و بدن شوند و باعث ایجاد عفونت شوند.
علائم عفونت زخم:

🔹درد
🔹ورم
🔹احساس گرما در ناحیه زخم و اطراف آن
🔹سرخی اطراف زخم
🔹ترشح چرک و مایع زرد یا سبز رنگ از زخم
🔹بوی بد
🔹تب و لرز
🔹حالت تهوع
🔹استفراغ

خطرات عدم رسیدگی به زخم عفونی:

در صورت عدم رسیدگی به زخم ها عفونی، عفونت و آلودگی ها وارد بدن و خون بدن شده و می توانند باعث انواع بیماری ها از جمله استافو حتی مرگ فرد شود. یکی از انواع عفونت‌های ناشی از باکتری‌های استاف، سلولیت است که با قرمزی، تورم، زخم یا ترشحات پوستی مشخص می‌شوند – به طور معمول به پا‌ها محدود می‌شوند. زرد زخم یکی دیگر از عفونت‌های پوستی است که توسط باکتری‌های استاف ایجاد می‌شود. یک بثورات مسری و دردناک است که به طور معمول باعث ایجاد تاول‌های بزرگ همراه با مایع و پوسته می‌شود. اگر هر یک از این علائم را دارید یا گمان می‌کنید عفونت شما به نوبه خود بدتر شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

مطالعه بیشتر: خرید پودر کلاژن

انواع اسکار

۱) اسکار هایپرتروفیک (زخم برجسته و گوشت اضافه) :

زخم هایپرتروفیک زمانی ایجاد می شود که بدن برای ترمیم پوست، بیش از حد کلاژن تولید می کند و به دنبال آن پوست بالاتر از سطح پوست قرار می گیرد. جای زخم هایپرتروفیک بصورت یک توده برجسته (حدود ۴ میلی متر بالاتر از سطح پوست) در بین مرز ناحیه ی زخم اولیه رشد کرده و به بقیه مناطق اطراف زخم سرایت نمی کندو رنگ ان قرمز یا صورتی است.
بافت زخم های هایپرتروفیک سفت و سخت و سازمان یافته است .امکان ایجاد اسکار هایپرتروفیک بر روی همه مناطق بدن و همه سنین وجود دارد.
معمولا این نوع اسکار ها در اثرسوختگی،  بخیه و زخم هایی که به شکل پارگی پوست هستند ایجاد می شود.

۲) اسکار کلوئیدی:

اسکار کلوئیدی مانند اسکار هایپرتروفیک به علت ترشح زیاد از حد کلاژن ایجاد می شود اما بافت آن با هایپرتروفیک متفاوت است. بافت زخم های کلوئیدی ضخیم و بی نظم است. اسکار کلوئیدی بر روی بافت های نرم ایجاد می شوند و افراد با رنگ پوست تیره تر و افراد زیر ۳۰ سال بیشتر مبتلا به این اسکار می شوند. زخم های کلوئیدی معمولا بالای ۴ میلی متر از سطح پوست ایجاد می شوند و به شکل حبابی و دایره ای شکلند و می تواند از رنگ صورتی تا بنفش متفاوت باشند. اسکار کلوئیدی خارج از محدوده ی زخم اصلی رشد می کنند و بافت پوست سالم مجاور زخم را تحت تاثیر قرار میدهد.

بیشتر بخوانید: بهترین قرص های کلاژن

۳) اسکار آتروفیک ( جای جوش، اسکارهای فرورفته):

جای زخم آتروفیت به شکل فرو رفته بر روی پوست باقی می ماند و ظاهری حفره ای دارد. اسکار آتروفیک زمانی رخ می دهد که بافت های زیرین پوست مثل چربی و عضله ها از بین می روند. زخم های آتروفیت معمولا به علت آبله مرغان، آکنه (جوش) ، عفونت استافیکولوک، جراحی، گزش حشرات یا تصادف ایجاد میشوند.

۴) زخم استریا ( علائم کشش، اسکار ناشی از بارداری):

اسکارهای استریا زمانی اتفاق می افتند که پوست به سرعت کشیده می شود. یکی از بارزترین دلایل ایجاد اسکار استریا بارداری، افزایش ناگهانی وزن یا رشد بدن است. همچنین افزایش سطح کورتیکواسترئیدها در ایجاد استریا نقش دارد.

۵) زخم نافی:

انسان و حیواناتی که دارای جفت در بدن هستند دارای زخم ناف می باشند که به آن به اختصار ناف می گویند. این زخم بعد از قطع بند ناف پس از تولد شروع به بهبود می کند.

نکته: جای سوختگی های درجه ۲ معمولا با ایجاد جای زخم و کچلی (ریزش مو در منطقه) بهبود می یابد. برای کچلی ایجاد شده به علت از بین رفتن فولیکول مو راه چاره ساده ای وجود ندارد ولی می توان اسکار سوختگی را با روشهایی که در ادامه مقاله ذکر می کنیم درمان کرد.

اسکار سوختگی و درمان آن

سوختگی و جای بجا مانده از آن در صورتی که از نوع درجه ۲ یا ۳ باشد بسیار شدید بوده و به لایه های عمیق پوست نیز آسیب می رشاند. به همین دلیل لازم است راجه به درمان اسکار سوختگی به صورت جداگانه صحبت شود.

درمان اسکار سوختگی که به شکل فرورفته یا برآمده است:

برای درمان این نوع اسکارها که معمولا قدیمی هستند باید از روش لایه برداری استفاده شود تا پوست اضافی از بین رفته و پوست کاملا هم سطح باشد. ژل رژوواسیل یک ترمیم کننده بسیار کارآمد برای بازسازی و ترمیم سوختگی های قدیمی است زیرا ابتدا با لایه برداری پوست های اضافی را بلند می کند و سپس شروع به بازسازی پوست می کند. البته در سوختگی های شدید باید از لیزر درمانی استفاده نمود.

بیشتر بخوانید: خرید کرم ترمیم کننده

درمان اسکار سوختگی که به شکل لک و تیرگی است:

گاهی جای سوختگی ها به شکل لک و تیرگی به رنگ قرمز، قهوه ای و سیاه بجا م مانند. برای درمان این نوع اسکار ها می توان از روشن کننده و ضد لکهای موجود در بازار استفاده نمود و یا از لایه بردارها برای درمان لک ناشی از سوختگی استفاده نمود.