همه چیز درباره‌ی مکمل‌ های غذایی

به نقل از مجله سیب:

مکمل‌ های غذایی امروزه به بخشی جدانشدنی در حفظ و بهبود سلامت ما تبدیل شده‌اند. خیلی از ما با توصیه و تجویز پزشک و یا به صورت خودسرانه از مکمل‌ های غذایی استفاده می‌کنیم؛ با این حال، بخش کمی از جامعه اطلاعات کاملی از انواع مکمل های غذایی دارند و گروهی حتی این محصولات را با داروهای درمانی اشتباه می‌گیرند!

به این بهانه، در این مقاله از iranian medical magazine قصد داریم تا انواع مکمل تغذیه ای را زیر ذره‌بین برده و به همه آن چیزی که لازم است درباره آن‌ها بدانید اشاره کنیم؛ با ما در ادامه همراه باشید.

مکمل غذایی چیست؟

مکمل‌ های غذایی که به آن‌ها، مکمل‌های رژیمی یا مکمل تغذیه‌ ای نیز گفته می‌شود، با هدف تامین موادی که ممکن است آن‌ها را به اندازه کافی از رژیم غذایی دریافت نکنیم تولید می‌شوند. این مکمل‌ها شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی، پروتئین‌ها، اسیدهای آمینه و آنزیم‌ها هستند.

مکمل های غذایی به صورت قرص، کپسول، پودرهای مکمل یا مایعات نوشیدنی تولید و عرضه شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند که از میان آن‌ها، مصرف قرص مکمل غذایی نسبت به سایر گزینه‌ها رواج بیشتری دارد.

از برخی مکمل‌ های غذایی که استفاده از آن‌ها نسبت به سایر مکمل های غذایی رواج بیشتری دارد، می‌توان به مکمل‌های حاوی ویتامین E  , دی و B، کلسیم و آهن، کوآنزیم‌ها شامل کوکیوتن (CoQ10)، گیاهان دارویی شامل اکیناسا (Echinacea)، سرخارگل و سیر (Garlic)، محصولات خاص مانند گلوکزآمین (Glucosamine)، پروبیوتیک‌ها (Probiotics) و روغن ماهی (Fish Oil) اشاره کرد.

برچسب شناسه مکمل‌ها یا supplement facts

تمام محصولات مکمل دارای برچسب مکمل های غذایی یا همان شناسه می‌باشند. شناسه شامل نوع مواد موجود در مکمل، مقدار موجود اجزاء ترکیبی در هر دوز مکمل و همچنین لیست سایر مواد افزودنی است. برخی مکمل‌ها نیز یک برچسب برای نحوه و میزان استفاده دارند. به عنوان مثال، برچسب قرص مکمل غذایی supplement facts مولتی ویتامین مشخص می‌سازد که هرکدام از ویتامین‌ها به چه اندازه در آن وجود دارند. 

موارد مصرف مکمل غذایی چیست؟

دانستن اینکه موارد مصرف مکمل غذایی چیست و چه کسانی باید از این مکمل‌ها استفاده کنند یکی از مهم‌ترین مسائل پیرامون مکمل‌ های غذایی است. هیچ یک از انواع مکمل های غذایی جایگزین یک رژیم غذایی سالم به حساب نمی‌آیند و همانطور که از نام آن‌ها مشخص است، مکمل غذای روزانه شما هستند.

یک رژیم غذایی سالم، مقدار کافی میوه، غلات کامل، منابع پروتئینی و چربی‌های سالم را شامل می‌شود. هرکدام از این مواد غذایی، حاوی مواد مغذی و آنزیم‌هایی هستند که برای سلامت و عملکرد بدن ضروری به حساب می‌آیند. در صورتی که از طریق علائم خاص یا آزمایش‌های پزشکی ثابت شود که بدن با کمبود مواد مغذی یا آنزیم‌ها مواجه است، توصیه می‌شود که زیر نظر پزشک یا متخصص تغذیه از این مکمل‌ های غذایی برای جبران این کمبود استفاده شود.

 بیشتر بخوانید: قرص منیزیم چیست

تاثیرگذاری مکمل تغذیه ای

برای برخی از افراد، با وجود مصرف مواد مغذی، به دلایلی نظیر سوء هاضمه یا عدم جذب کامل مواد غذایی، نیاز مبرم به مصرف مکمل های غذایی در رژیم روزانه وجود دارد. به عنوان مثال، کلسیم و ویتامین D در حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان نقش اساسی برعهده دارند، یا مصرف اسیدفولیک در دوران بارداری خطر بروز برخی از ناهنجاری‌های جنینی را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. همچنین مصرف کپسول روغن ماهی (Fish Oil) ممکن است به پیشگیری یا کنترل بیماری‌های قلبی کمک نماید.

بنابراین، تاثیر مکمل‌ های غذایی بر روی سلامت غیرقابل انکار است و نه تنها این مکمل‌ها می‌توانند نیاز ما به موادی که با کمبود آن‌‌ها در بدن مواجه هستیم را تامین نمایند بلکه در درمان بسیاری از بیماری‌ها نیز نقش بسزایی خواهند داشت.

نکات ایمنی و خطرات استفاده از مکمل‌ های غذایی

بسیاری از مکمل های غذایی شامل مواد فعال موثری هستند که تاثیرات مفید یا گاهی مضر بر ارگان‌های بدن دارند. از این رو، همواره باید عوارض دارویی ناخواسته ناشی از مصرف نامناسب مکمل های غذایی را در نظر داشت. نکته قابل توجه آن است که مکمل های غذایی هرگز نمی‌توانند منبع کامل و کافی برای بسیاری از مواد غذایی ضروری موجود در یک رژیم سالم یا جایگزین داروهای تجویز شده توسط پزشک شما باشند.

مصرف هم زمان مکمل‌های گوناگون همراه با برخی داروها نیز تحت شرایط ویژه ممکن است سبب تداخل دارویی شود که در بسیاری از موارد خطرناک خواهند بود. چند نمونه از برجسته‌ترین این تداخلات دارویی عبارتند از:

• ویتامین K می‌تواند اثر رقیق کننده داروی وارفارین (یا Coumadin) را کم کند. بیمارانی که نیاز به مصرف روزانه وارفارین دارند، باید به برچسب دارویی هر مکمل غذایی که می‌خواهند مصرف کنند از نظر وجود ویتامین K توجه ویژه نمایند و در این مورد با پزشک معالج خود یا دکتر داروساز مشورت نمایند.

• مصرف هم زمان وارفارین یا آسپرین همراه با Ginkgo یا ویتامین E می‌تواند میزان رقیق شدن خون را افزایش دهد و بیمار را در معرض خطر خونریزی‌های داخلی قرار دهد.

• مکمل St. John’s Wort می‌تواند سبب بالا رفتن میزان تجزیه بسیاری از داروها و در نتیجه کاهش اثر آن‌ها شود (به عنوان مثال بسیاری از داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد HIV، داروهای صرع و قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری).

• مکمل‌های آنتی اکسیدان مانند ویتامین C و E می‌توانند اثر برخی از داروهای شیمی درمانی را کم کنند.

• برخی از انواع مکمل های غذایی باید دو تا سه هفته قبل از انجام اعمال جراحی قطع شوند.

• مصرف برخی مکمل‌ها مانند آهن و کلسیم می‌تواند جذب برخی داروها (مانند آنتی بیوتیک‌ها) را دچار اختلال نماید و باید بین مصرف آن‌ها فاصله زمانی مناسب وجود داشته باشد. در این زمینه از پزشک معالج خود یا دکتر داروساز کمک بخواهید.

• برخی از مکمل‌های دارویی می‌توانند باعث مسمومیت یا عوارض دارویی شوند. به عنوان مثال، مصرف بیش از حد ویتامین A می‌تواند سبب آسیب کبدی، سردرد، کاهش مقاومت استخوانی یا ناهنجاری‌های دوران جنینی شود. مصرف بیش از حد آهن می‌تواند سبب تهوع، استفراغ یا آسیب کبدی شود.

توجه به این نکته ضروری است که برچسب مکمل های غذایی می‌تواند حاوی انواع مختلفی از ادعاهای مربوط به بهبود سلامت یا پیشگیری از بیماری‌ها باشد در حالی که روی برچسب الزاما قید شده است که صحت این ادعاها توسط FDA بررسی و حتی تایید نشده است. بنابراین ادعاهای ذکرشده بر روی برچسب مستند علمی ندارند و برای مصرف پودر، مایع یا قرص مکمل غذایی حتما برچسب الزامی داخل آن را مطالعه نمایید.

بیشتر بخوانید: ویتامین B در چه چیزهایی وجود دارد

مکمل‌های دارویی برخلاف داروهای نسخه‌ای، نیازمند دریافت تاییدیه FDA برای ورود به بازار فروش نیستند. از این رو مصرف‌کنندگان مکمل های غذایی – دارویی باید توجه ویژه به مصرف یا عدم مصرف این مکمل‌ها نمایند و از مشاوره با پزشک معالج یا دکتر داروساز بهره ببرند.

کلام آخر

مکمل های غذایی حاوی موادی هستند که بدن ما برای عملکرد صحیح به آن‌ها نیاز دارد. این مکمل‌ها در غالب قرص، پودر، آمپول یا مایع خوراکی عرضه شده و مصرف آن‌ها می‌تواند به درمان بسیاری از بیماری‌ها کمک کند. با این حال، مکمل‌ تغذیه‌‌ ای را نباید خودسرانه مصرف نمود زیرا مصرف نادرست برخی از آن‌‌ها می‌تواند عوارضی را برای سلامتی به همراه داشته باشد و همچنین، بسیاری از مکمل های غذایی با برخی داروهای نسخه‌ای تداخل دارویی دارند.

دکتر داروساز_محبوبه مشایخی

Sources:

FDA, United States Food & Drug Administration. Tips for Dietary Supplements Users.

NIH (National Institute of Health), Strengthening Knowledge and Understanding of Dietary Supplements.