به نقل از مجله سیب:
نارسایی کلیه یکی از بیماری‌هایی است که می‌تواند عوارضی غیر قابل جبران را برای شما به همراه داشته باشد. آزمایش تشخیص نارسایی کلیه یکی راه‌های تشخیص این بیماری است. در این مقاله به بررسی انواع و اصطلاحات متداول خواهیم پرداخت به سوالاتی نظیر egfr در آزمایش خون چیست یا gfr در آزمایش خون چیست پاسخ خواهیم داد و در آخر نیز با تکیه بر جدید‌ترین اطلاعات پزشکی به راه‌های پیشگیری از بروز نارسایی کلیه نیز اشاره خواهیم کرد؛ در ادامه با مجله پزشکی سلامتی سیب همراه باشید.
فهرست مطالب
انواع آزمایش نارسایی کلیه
اگر علائم نارسایی کلیه در شما وجود داشته باشد پزشک شما از طریق آزمایش‌های مختلف می‌تواند سلامت کلیه‌ها و ابتلا یا عدم ابتلا به نارسایی کلیه را تشخیص دهد. این تست‌ها عبارتند از:
آزمایش تشخیص نارسایی کلیه از طریق نمونه خون
متداول‌ترین آزمایش نارسایی کلیه آزمایش خون است. نمونه خون شما ممکن است افزایش سریع سطوح اوره و کراتینین را نشان دهند که دو ماده مهم برای تعیین درجه سلامت کلیه به حساب می‌آیند.
اندازه‌گیری میزان اوره در خون (BUN)
اوره (Blood Urea Nitrogen) یک ماده نیتروژن دار حاصل از سوخت و ساز پروتئین‌ها در بدن می‌باشد که باید از سیستم گردش خون حذف و توسط کلیه‌ها دفع گردد. اگر اوره در خون باقی بماند باعث ایجاد مسمومیت، از دست دادن هوشیاری، رفتن به کما و در نهایت مرگ می گردد که به باید به طور فعال از بدن دفع گردد.
<img class="aligncenter size-full wp-image-4849 entered exited" src="data:;base64,” alt=”آزمایش کلیه چیست” width=”750″ height=”460″ data-lazy-src=”https://seebmagazine.com/wp-content/uploads/2021/06/نشانه‌های-نارسایی-کلیه.jpg” />
میزان طبیعی نیتروژن موجود در اوره بین ۶ تا ۲۰ میلی گرم در هر دسی لیتر (معادل صد میلی لیتر) خون است. افزایش خفیف اوره در خون بالاتر از ۲۰ میلی گرم می تواند ناشی از رژیم های غنی از پروتئین و یا تمرینات ورزشی سنگین باشد. ولی اگر میزان اوره خیلی از حد نرمال بالاتر برود، می تواند نشانگر عدم کفایت کلیه در پاکسازی اوره باشد و باید با سایر آزمایشات کلیوی چک شود.
اندازه‌گیری میزان کراتینین در سرم (Cr)
کراتینین (Creatinine) ماده نیتروژن دار دیگری است که معمولا از سوخت و ساز گوشت و پروتئین های حیوانی حاصل می‌گردد. عدد طبیعی کراتینین معمولا بین۷/۰تا ۲ / ۱ میلی گرم در هر دسی لیتر (در هر صد میلی لیتر) سرم خون می باشد. بالاتر رفتن میزان کراتینین از حد نرمال می تواند زنگ خطری برای کاهش کارکرد کلیه ها باشد و باید جدی گرفته شود، زیرا بر خلاف اوره که می تواند به طور ناگهانی در خون افزایش و یا کاهش یابد، افزایش کراتینین معمولا به صورت تدریجی و در طول سالها اتفاق می افتد و اگر این افزایش به طول بی‌ا‌‌‌نجامد، معمولا برگشت ناپذیر است.
میزان تصفیه گلومرولی؛ egfr در آزمایش خون چیست؟
شاید یکی سوالاتی که پس از دیدن آزمایش برای شما به وجود آید این است که اصطلاح egfr در آزمایش خون چیست؟ پاسخ به این سوال دقیقا به همین بخش برمی‌گردد.
آزمایش GFR (Glomerular Filtration Rate) جهت ارزیابی کارکرد کلیه‌ها برای متخصصین کلیه بسیار حائز اهمیت است، زیرا نشانگر میزان مایعی است که در واحد زمان توسط کلیه ها تصفیه می گردد. میزان GFR طبیعی در افراد بزرگسال بین ۹۰ تا ۱۲۰ میلی لیتر در دقیقه می باشد که به زبان ساده بدین معناست که سیستم نفرونهای کلیوی در هر دقیقه حدود ۹۰ تا ۱۲۰ میلی لیتر مایع (پلاسمای خون) را تصفیه می‌کنند.
حال اگر این عدد به نصف یعنی بین ۴۵ تا ۶۰ کاهش یابد، بدین معناست که کلیه‌ها پنجاه درصد ظرفیت طبیعی خود کارایی دارند و عملکرد آنها کاهش یافته است. کاهش میزان GFR به کمتر از پنجاه درصد میزان طبیعی، نشانگر از دست رفتن خفیف تا متوسط کارکرد کلیه هاست و اگر این عدد به محدوده ۳۰ تا ۴۴ برسد، نشانگر از دست دادن متوسط تا شدید عملکرد کلیه هاست. افرادی که GFR بین ۱۵ تا ۲۹ دارند، عملکرد کلیه هایشان به شدت کاهش یافته و معمولا نیاز به دیالیز دارند.
GFR کمتر از ۱۵ از نظر پزشکی معادل نارسایی کلیوی است و این افراد نیاز به پیوند کلیه خواهند داشت. باید توجه داشت که مطالب بیان شده جهت افزایش آگاهی عمومی و تاکید بر اهمیت عملکرد کلیه ها در سلامت انسان می باشد و تفسیر نهایی آزمایشات کلیوی باید توسط پزشک معالج انجام پذیرد.
egfr در آزمایش خون چیست؟
egfr میزان تخمین شده تصفیه گلومرولی gfr است. این مقدار براساس کراتینین سرم اندازه گیری شده و یا سایر مقادیر اندازه‌گیری شده و با توجه به سن، جنسیت و اینکه آیا فرد آمریکایی آفریقایی است می‌تواند متغیر باشد.
اندازه‌گیری ادرار خروجی
پزشک شما در این تست با اندازه‌گیری حجم ادرار خروجی در ۲۴ ساعت میزان سلامت کلیه‌ها را بررسی خواهد کرد. از آنجا که عملکرد کلیه ها را بر حسب زمان می سنجند، برای پرهیز از اشتباه و استاندارد کردن تست‌ها، معمولا از بیماران درخواست می شود که ادرار خود را در طی یک شبانه روز جمع آوری و به آزمایشگاه تحویل دهند. حجم کلی ادرار۲۴ ساعته، میزان غلظت ادرار (وزن مخصوص ادرار) و میزان مواد مختلفی نظیر سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفات و اوره در این آزمایش سنجیده می‌شود، اما یکی از اهداف مهم این آزمایش سنجیدن GFR است که معیاری مهم در ارزیابی عملکرد کلیه ها می باشد.
تست ادرار
در این مورد آنالیز نمونه ادرار بررسی می‌شود که آیا نشانه‌هایی از نارسایی کلیه در ادرار یافت می‌شود یا خیر.
تصویر برداری
تست‌های تصویر برداری مثل سونوگرافی و سی‌تی اسکن می‌توانند دید خوبی از وضعیت کلیه‌های شما به پزشک بدهند.
نمونه برداری از کلیه
در برخی از موارد، پزشک معالج ممکن است که توصیه کند که قسمتی از بافت کلیه را جدا کرده و آن را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار دهد. در این روش پزشک یک سوزن را از طریق پوست به داخل کلیه فرو کرده و یک نمونه از آن را جدا می‌کند.
پیشگیری از نارسایی کلیه
طبق آمارهای موجود، ۱۴ درصد آمریکاییان دچار کاهش عملکرد کلیه و ۶۶۱ هزار نفر از آنها دچار نارسایی کلیه هستند. ۴۶۸ هزار نفر از مبتلایان به نارسایی کلیوی دیالیز می‌شوند و ۱۹۳ هزار نفر دیگر پیوند جراحی پیوند کلیه انجام داده‌اند.
بیماری های فشار خون مزمن و دیابت کماکان عوامل اصلی کاهش کارکرد کلیه ها بوده و نیمی از مبتلایان به کم کاری کلیه ها، دارای دیابت یا بیماری های قلبی – عروقی می باشند. از آنجا که شروع کاهش کارکرد کلیه ها بسیار خاموش و آهسته اتفاق می افتد، شایسته است کلیه افراد موارد زیر را رعایت نمایند:
چک آپ سالیانه انجام دهید
کلیه افراد بالغ در مراجعات سالیانه خود برای چکاپ پزشکی، از پزشک خود درخواست کنند که آزمایشات لازم برای آگاهی از میزان کارکرد کلیه ها را برای آنها درخواست نماید. مهم ترین این آزمایشات، آزمایش آنالیز ادرار، میزان اوره خون و کراتینین سرم می باشند (آزمایش جمع آوری ادرار۲۴ ساعته مورد نیاز افراد عادی نیست و پزشک شما در صورت نیاز به آزمایشات تکمیلی به خصوص سنجش GFR، ممکن است آن را درخواست نماید).
آب بنوشید
به میزان کافی آب بنوشید و در رژیم غذایی روزانه مقادیر زیادی سبزیجات و میوه مصرف نمایید. توجه داشته باشید که اگرچه نوشیدن آب بسیار سودمند است، ولی بخش مهمی از آبی که جذب خون می شود و به عملکرد کلیه ها کمک می نماید، از غذا تامین می شود. پس هرچه درصد آب در مواد جامد که ما مصرف می کنیم بیشتر باشد، آب بیشتری جذب خون می گردد. بیش از نود درصد وزن بسیاری از سبزیجات مثل خیار، کاهو، کرفس و کلم آب می باشد، پس سبزیجات را حتما در رژیم غذایی خود بگنجانید.
نمک را کاهش دهید
مصرف نمک را به حداقل برسانید. مصرف نمک فراوان از یک طرف به طور مستقیم باعث افزایش کار کلیه ها برای دفع نمک اضافی می گردد، و از سوی دیگر به طور غیرمستقیم با افزایش فشار خون به کلیه ها آسیب می رساند.
وزن خود را کنترل نمایید
وزن خود را کنترل کنید و میزان پروتئین در رژیم روزانه را با توجه به سنتان در حد معقول نگاه دارید. ادامه دادن یک رژیم سرشار از پروتئین پس از سن میانسالی می تواند به کلیه ها آسیب برساند. مصرف گوشت قرمز را به حداقل برسانید.
افراد مبتلا به دیابت اگر به کنترل میزان قند خون خود بی تفاوت باشند، ریسک شروع آسیب کلیوی در ایشان به شدت بالا می رود. چک کردن کارکرد کلیه ها در این افراد الزامیست.
اگر قرار است از دارویی به صورت درازمدت استفاده نمایید و این دارو از طریق کلیه ها دفع می گردد، در مورد احتمال آسیب کلیوی ناشی از آن دارو با پزشک خویش مشورت نمایید. از مصرف خودسرانه و طولانی مدت مسکن هایی نظیر Ibuprofen (Advil or Motrin) و Naproxen (Aleve) خودداری نمایید.
Sources:
