به نقل از مجله سیب:
دیابت یک اختلال متابولیکی بسیار شایع است. در این مطلب از سری مطالب اطلاعات بیماری ها در مجلۀ سیب به بررسی انواع دیابت و تفاوت آنها می‌پردازیم.
فهرست مطالب
دیابت چیست؟
در بدن قند گلوکز که یک قند ساده است سوخت اصلی بسیاری از سلول‌هاست. گلوکز یا از طریق مواد غذایی که می‌خوریم جذب میشود یا بدن آن را با تجزیه یا تبدیل قندها یا مواد دیگر می‌سازد. گلوکز در جاهای مختلفی مانند کبد و عضلات به اشکال مختلفی مانند گلیکوژن ذخیره میشود تا، در هنگام نیاز، بدن بتواند از آن استفاده کند.
میزان گلوکز خون باید در یک محدودۀ خاص باشد تا بدن بتواند به‌درستی کار کند. اگر از این محدوده کمتر شود، بدن با افت قند خون مواجهه میشود حالتی که به آن هیپوگلیسمی گفته میشود. در این حالت اگر قند خون به حالت نرمال برنگردد، حتی ممکن است باعث مرگ شخص شود.
اگر قند خون از این محدودۀ نرمال بیشتر شود، بیماری دیابت ایجاد میشود. اینکه چرا دیابت ایجاد میشود دلایل مختلفی دارد. انسولین یک هورمون است که از غدۀ پانکراس ترشح میشود و وظیفه آن کمک به ورود گلوکز به سلول‌هاست. اگر انسولین کم باشد یا سلول‌ها نتوانند به انسولین پاسخ دهند، گلوکز نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود بنابراین میزان آن در خون افزایش می‌یابد و دیابت ایجاد میشود. این تنها یک مکانیسم برای ایجاد دیابت است.
انواع دیابت و تفاوت انها
همان طور که گفتیم، مکانیسم‌های مختلفی برای ایجاد دیابت وجود دارد. اغلب علائم افزایش قند خون در تمامی انواع دیابت تقریباً مشترک است؛ اما، باتوجه‌به اینکه علت فیزیولوژیک انواع بیماریهای دیابت با هم تفاوت دارد در یک سری از ویژگی‌ها و علائم نیز با هم تفاوت دارند. انواع بیماریهای دیابت به شرح زیر هستند:
- دیابت نوع یک؛
- دیابت نوع دو؛
- دیابت بارداری؛
- دیابت شروع بلوغ نوجوانان (MODY)؛
- دیابت نوزادی؛
- سندرم ولفرام؛
- سندرم آلستروم؛
- دیابت خود ایمنی پنهان در بزرگسالان؛
- دیابت نوع 3c؛
- دیابت ناشی از استروئید؛
- دیابت ناشی از فیبروز کیستیک.
انواع دیابت و تفاوت انها همان طور که گفتیم به مکانیسم ایجاد آن و ویژگی‌های اختصاصی آنها بستگی دارد. سه مورد اول شایع‌ترین نوع دیابت هستند بنابراین در این مطلب به بررسی این سه مورد می‌پردازیم.
دیابت نوع یک
همان طور که گفتیم، هورمون انسولین نقش مهمی در تنظیم سطح گلوکز خون دارد. حال گاهی سیستم ایمنی به سلول‌های ترشح‌کنندۀ انسولین در غدۀ پانکراس حمله می‌کند (خود ایمنی) و باعث از بین رفتن این سلول‌ها میشود. بنابراین، بدن نمی‌تواند انسولین بسازد یا میزان انسولین تولیدی بدن بسیار کم است.
در این حالت گلوکز در خون تجمع می‌یابد و باعث بالارفتن میزان قند خون تا حد زیادی میشود. دیابت نوع یک بیماری‌ای خود ایمنی است و تقریباً می‌توان گفت که اساس ژنتیکی دارد. بنابراین، در کسانی که سابقۀ خانوادگی دیابت نوع یک دارند احتمال وقوع آن بیشتر است.
در دیابت نوع یک، برای ادامۀ حیات افراد مبتلا، باید به شکل منظم انسولین تزریق شود تا بدن بتواند گلوکز را وارد سلول‌ها کند و از آنها استفاده کند.
این نوع از دیابت معمولاً در سنین پایین و بلوغ ظاهر میشود و گاهی ممکن است حتی در ۳۰ سالگی نیز ایجاد شود؛ اما، تقریباً وقوع آن بعد از ۲۴ سالگی بسیار دور از ذهن است.
دیابت نوع دو
دیابت نوع دو شایع‌ترین نوع دیابت به شمار می‌رود و ارتباط مستقیمی با سبک زندگی دارد. در دیابت نوع دو هم ممکن است انسولین کمتر ترشح شود و هم اینکه سلول‌ها به انسولین مقاوم می‌شوند و به آن پاسخ نمی‌دهند. در این نوع از دیابت هرچه زمان می‌گذرد میزان گلوکز در خون افزایش می‌یابد.
دیابت نوع دو اغلب بی‌سروصدا آغاز میشود و شخص، بدون آنکه بداند، سال‌ها قندخون بالا داشته است. بنابراین، عوارض دیابت در این نوع از دیابت بیشتر نمود پیدا می‌کنند؛ زیرا قند خون بالا فرصت کافی داشته است که به ارگان‌های مختلف صدمه بزند.
تأثیر ژنتیک در این نوع از دیابت نیز شناخته شده است و در کسانی که سابقۀ خانوادگی دیابت نوع دو دارند وقوع این نوع از دیابت بیشتر است.
دیابت دوران بارداری
گاهی افراد در دوران بارداری، به‌دلیل تأثیراتی که بارداری بر بدن آنها دارد، دچار دیابت می‌شوند. این حالت در کسانی است که قبل از بارداری دیابت نداشته‌اند و بر اثر بارداری و در طول آن به دیابت مبتلا شده‌اند.
دیابت بارداری اغلب پس از تولد نوزاد بهبود پیدا می‌کند؛ اما، دیابت در عده‌ای از افراد برای همیشه باقی می‌مانند. همچنین در افرادی که بهبود یافته‌اند با احتمال ۲ تا ۳ برابر بیشتر نسبت به جمعیت عمومی به دیابت نوع دو مبتلا خواهند شد.
اگر به دیابت در دوران بارداری توجه نشود، سطوح بالای قند خون باعث ایجاد عوارض مختلفی برای مادر و جنین خواهد شد.
تفاوت دیابت نوع یک با دو چیست؟
حال سؤالی که شاید برای شما پیش آمده باشد این است که، تفاوت دیابت نوع یک با دو چیست. همان طور که گفتیم، دیابت نوع یک اغلب در سنین بلوغ و نوجوانی یا ابتدای جوانی رخ می‌دهد درحالی‌که دیابت نوع دو در سنین بالاتر در انتهای دورۀ جوانی و میان‌سالی ایجاد میشود.
دیگر تفاوت دیابت یک و دو این است که افراد مبتلابه دیابت نوع یک اغلب در همان ابتدا قندخون بسیار بالایی دارند که موجب بروز علائم حاد ناشی از قندخون بالا میشود و همین امر هم موجب تشخیص این نوع از دیابت میشود. دیابت نوع دو اغلب در آزمایش‌های روتین و غربالگری تشخیص داده می‌شوند.
درمان دیابت نوع یک انسولین است و افراد مبتلابه این نوع از دیابت باید حتماً انسولین دریافت کنند؛ اما، در افراد مبتلابه دیابت نوع دو ابتدا سعی میشود با داروهای خوراکی قند خون کنترل شود و در موارد خیلی کمی نیاز به تزریق انسولین خواهند داشت.
سبک زندگی نقش مهمی در ابتلای به دیابت نوع دو دارد. چاقی و اضافه وزن عوامل مهمی در ابتلا به دیابت نوع دو هستند. پیروی از یک سبک زندگی سالم می‌تواند تا حد زیادی از ایجاد دیابت نوع دو جلوگیری کند و حتی در افراد مبتلابه این نوع از دیابت موجب کنترل هرچه بهتر قند خون میشود. درحالی‌که، دیابت نوع یک قابل پیشگیری نیست و یک بیماری خود ایمنی است و این نیز یکی دیگر از موارد مهم تفاوت دیابت یک و دو است.
باتوجه‌به اینکه دیابت نوع یک بیماری‌ای خود ایمنی است در افراد مبتلابه این نوع از دیابت بیماریهای خود ایمنی دیگر نیز بیشتر دیده میشود؛ درحالی‌که، در افراد مبتلابه دیابت نوع دو بیشتر اختلالات متابولیکی دیگر مانند چربی خون بالا و فشارخون دیده میشود.
تفاوت دیابت در زنان و مردان
دیابت خصوصاً دیابت نوع دو در مردان شایع‌تر است درحالی‌که عوارض ناشی از دیابت در زنان شدیدتر است. بیشتر علائم دیابت در زنان و مردان یکسان است اما کاهش تودۀ عضلانی در مردان شایع‌تر است. دیابت در زنان اغلب موجب ایجاد علائمی مانند عفونت‌های قارچی دستگاه تناسلی، عفونت‌های ادراری و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک میشود.
۴۵ درصد از مردان مبتلابه دیابت به‌دلیل آسیب‌های ناشی از افزایش قند خون دچار اختلال نعوظ می‌شوند؛ درحالی‌که، زنان شانس بیشتری برای ابتلا به بیماریهای قلبی، کلیوی و افسردگی دارند.
یکی دیگر از موارد تفاوت دیابت در زنان و مردان یائسگی زودرس در زنان مبتلابه دیابت است. زنان با BMI بالاتر احتمال ابتلا به دیابت دارند؛ درصورتی‌که، مردان با وزن‌های کمتر نیز احتمال ابتلا به دیابت را خواهند داشت که این امر وابسته به کم‌بودن تستوسترون در سن‌های بالاتر است.
چنانچه سؤالی دربارۀ این موضوع دارید اینجا بپرسید تا پزشکان مجلۀ سیب به شما پاسخ دهند.
پرسش‌وپاسخ
- انواع بیماریهای دیابت کدام‌اند؟ باتوجه‌به مکانیسم‌های ایجاد دیابت، انواع آن شامل دیابت نوع یک، نوع دو، دیابت بارداری، دیابت ناگهانی شروع بلوغ نوجوانان، دیابت نوزادی و چند نوع دیگر می‌شوند.
- تفاوت دیابت نوع یک با دو چیست؟ دیابت نوع یک وابسته به انسولین است درحالی‌که دیابت نوع دو اغلب به تزریق انسولین نیاز ندارد. دیابت نوع یک در سنین کودکی و نوجوانی ایجاد میشود ولی دیابت نوع دو در سنین بالاتر ایجاد میشود.
- تفاوت دیابت در زنان و مردان چیست؟ علائم دیابت در زنان و مردان اغلب مشترک است؛ اما، درکل دیابت در مردان شایع‌تر است ولی ریسک ایجاد عوارض و مرگ ناشی از دیابت در زنان بیشتر است.
منبع
