به نقل از مجله سیب:
آسم یک بیماری تنفسی شایع است که افراد زیادی را در سراسر جهان و در سنین مختلف گرفتار کرده است. در این مطلب از سری مطالب تحقیق در مورد انواع بیماری ها در سایت سیب، ابتدا می‌بینیم که آسم چیست و پس از بررسی علائم آسم تنفسی به راه‌های تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم.
فهرست مطالب
آسم چیست؟
نای مجرای اصلی هوایی ماست که وظیفۀ هدایت هوا تا ریه‌ها را بر عهده دارد. خود نای به دو برونش چپ و راست تقسیم میشود که هرکدام وارد ریه چپ یا راست می‌شوند. بعد از آن، مانند شاخه‌های یک درخت، برونش‌ها به شاخه‌های زیادی تقسیم می‌شوند و هوا را در کل ریه پخش می‌کنند.
آسم یک بیماری مزمن است که مجاری هوایی کوچک را درگیر می‌کند. در بیماری آسم در پاسخ به محرک‌های گوناگون، این مجاری هوایی به شکل برگشت‌پذیر تنگ و مسدود می‌شوند.
آسم چند نوع است؟
پاسخ این سؤال که آسم چند نوع است به این مورد بستگی دارد که بر چه اساسی آسم را تقسیم‌بندی کنیم. در یک تقسیم‌بندی کلی، آسم به دو نوع ذاتی و آتوپیک تقسیم میشود.
این تقسیم‌بندی بر اساس مکانیسم بروز بیماری است که در آسم آتوپیک به‌علت افزایش حساسیت به محرک‌هاست (همان اتفاقی که در آلرژی می‌افتد) و در آسم ذاتی با مکانیسم دیگری این بیماری ایجاد میشود.
آسم آتوپیک شیوع بیشتری دارد و حدود ۸۰ درصد موارد آسم را شامل میشود.
در یک تقسیم‌بندی دیگر بر اساس شدت بیماری، آسم به انواع زیر تقسیم میشود:
- خفیف متناوب: حملات کمتر از دو بار در هفته در روز و کمتر از دو بار در ماه در شب ایجاد می‌شوند.
- پایدار خفیف: وجود علائم بیشتر از دو بار در هفته در روز و بیشتر از دو بار در ماه در شب هستند اما این علائم هرروز تکرار نمی‌شوند.
- پایدار متوسط: مانند پایدار خفیف است با این تفاوت که علائم روزانه هستند و علائم شبانه بیش از یک بار در هفته رخ می‌دهند.
- پایدار شدید: علائم روزانه و شبانه مداوم و مکرر هستند.
<img class="aligncenter size-full wp-image-9710 entered exited" src="data:;base64,” alt=”علائم آسم تنفسی” width=”750″ height=”422″ data-lazy-src=”https://seebmagazine.com/wp-content/uploads/2022/05/علائم-آسم-تنفسی.jpg” />
آسم چگونه ایجاد میشود؟
تا اینجا دیدیم که آسم چیست، اما احتمالاً این سؤال برایتان پیش آمده است که آسم چگونه ایجاد میشود و این انسداد مجاری هوایی که گفتیم چگونه و به چه علت رخ می‌دهد.
همان طور که گفتیم، در پاسخ به محرک‌های مختلفی این انسداد در آسم ایجاد میشود. محرک‌هایی مانند بوی بعضی عطرها، آلودگی هوایی و موارد گوناگونی سلول‌های خاصی را در مجاری هوایی تحریک می‌کنند. این سلول‌ها موادی را ترشح می‌کنند که واسطۀ التهابی نام دارند و باعث ایجاد التهاب در آن مجرای هوایی می‌شوند .
نتیجۀ این التهاب، تورم دیوارۀ مجاری هوایی و تنگی و انسداد آن‌هاست که باعث میشود جریان هوا مسدود شود.
این افزایش پاسخ‌دهی و این التهاب پس از اینکه بارها تکرار شد، تغییراتی در سلول‌های محل نیز ایجاد میشود و ممکن است شخص مبتلا افزایش خلط نیز داشته باشد.
اینکه گفتیم این تنگی و انسداد برگشت‌پذیر است به این معناست که با استفاده از دارو یا به شکل خودبه‌خود این التهاب رفع میشود و مجاری هوایی به حالت طبیعی برمی‌گردند؛ اما، در بیماری مزمن انسدادی ریوی برخلاف آسم این برگشت رخ نمی‌دهد و تنگی مجاری دائمی است.
علائم آسم تنفسی
گفتیم که، در طی حملات آسم تنگی مجاری رخ می‌دهد. این تنگی مجاری موجب مسدودشدن یا کاهش جریان هوا به ریه‌ها میشود و احساس خفگی به فرد مبتلا دست می‌دهد که مهم‌ترین مورد از علائم آسم تنفسی در طی حملات همین احساس خفگی است.
در طی حملات ممکن است فرد علائم مختلف دیگری که ناشی از همین عدم تهویه مناسب در ریه‌هاست نیز ایجاد شود مانند سرگیجه، کبودی لب‌ها و صورت و گیجی و ضعف. حملات آسم ممکن است در شب رخ بدهند و فرد را بیدار کنند.
آسم باعث ایجاد سرفه نیز میشود. حتی گاهی ممکن است علائم آسم تنفسی صرفاً شامل سرفه باشد و تنگی نفس به ندرت رخ دهد.
در مجاری هوایی به‌دلیل التهابی که ایجاد میشود خلط اضافه‌ای نیز تولید میشود که این خلط غلیظ است و معمولاً سرفه‌ها قادر به خارج‌کردن آن نیستند.
آسم چگونه تشخیص داده میشود؟
اینکه آسم چگونه تشخیص داده میشود یک سؤال رایج است که برای کسانی که علائم ذکرشده در بالا را دارند پیش می‌آید. برای تشخیص آسم در وهلۀ اول علائم و شرح‌حال فرد مبتلا اهمیت دارد. اگر پزشک به وجود بیماری آسم مشکوک شود، ممکن است برای تأیید تشخیص یکی از تست‌های زیر را درخواست کند.
اسپیرومتری
اسپیرومتر یک دستگاه است که فرد پشت آن نشسته و در دهانه آن تنفس می‌کند. این دستگاه باتوجه‌به حجم هوایی تنفس و نحوۀ تنفس فرد، یک نمودار رسم می‌کند که اسپیروگرام نام دارد.
گفتیم که در آسم تنگی و انسداد رخ می‌دهد بنابراین فرد نمی‌تواند هوای موجود در ریه‌ها را به‌خوبی خارج کند. در تست اسپیرومتری، یک فرد مبتلابه آسم نسبتِ کل هوایی که می‌تواند در یک ثانیه اولِ بازدم خارج کند به کل هوای خارج‌شده در بازدم به کمتر از ۷۰ درصد کاهش می‌یابد.
در واقع در حالت طبیعی، ما در مرحلۀ بازدم در تست اسپیرومتری عمده هوای بازدمی را در یک ثانیۀ اول بازدم از ریه خارج می‌کنیم؛ اما، در فرد مبتلابه آسم چون در مسیر خروجی انسداد وجود دارد هوای موجود در ریه نمی‌تواند به‌خوبی خارج شود.
برای تشخیص آسم از همان ویژگی برگشت‌پذیر بودنش که گفتیم نیز استفاده میشود. به این منظور ابتدا از فرد تست اسپیرومتری گرفته میشود، سپس داروی گشادکنندۀ مجاری هوایی به او داده میشود و چند دقیقه بعد مجدداً تست تکرار میشود. اگر نتیجۀ تست بعد از مصرف گشادکنندۀ مجاری به اندازۀ ۱۲ درصد یا ۲۰۰ میلی‌لیتر نسبت‌به تست اول افزایش داشته باشد، تشخیص آسم تأیید میشود.
تست متاکولین
در تست متاکولین برخلاف داروی گشادکننده، داروی تنگ‌کننده (محرک آسم) به فرد داده میشود و اگر حجم هوای خارج شده در یک ثانیه اولِ بازدم در تست اسپیرومتری به اندازۀ ۲۰ درصد کاهش یابد، فرد به اسم مبتلاست. از این تست زمانی استفاده میشود که فرد فقط سرفۀ مزمن دارد یا با وجود اینکه علائم تنفسی دارد؛ اما، تست اسپیرومتری اولیه نرمال گزارش میشود.
باتوجه‌به اینکه اغلب موارد آسم آتوپیک هستند، لذا وجود سابقۀ خانوادگی آلرژی یا آسم نیز می‌تواند در تشخیص کمک‌کننده باشد.
درمان آسم
مبنای درمان آسم گشادکردن مجاری هوایی در زمان حملات و همچنین جلوگیری از بروز حملات و تنگی مجاری است. داروهای مختلفی برای گشادکردن مجاری هوایی وجود دارند که مشهورترین آن‌ها سالبوتامول است.
داروهای کنترل‌کنندۀ آسم نیز التهاب زمینه‌ای را در این بیماری برطرف می‌کنند و موجب کاهش بروز حملات می‌شوند که متداول‌ترین آن‌ها مونته لوکسات و داروهای کورتیکواستروئید هستند.
باتوجه‌به وضعیت و شدت بیماری فرد مبتلابه آسم، پزشک تصمیم می‌گیرد که چه داروهایی و چگونه مصرف شوند. حتی گاهی نیاز است چندین بار دارو یا دوز آن تغییر داده شود تا به بهترین ترکیب برای شخص دست یافت.
اگر درمورد بیماری آسم سؤالی دارید، در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید تا پزشکان سایت سیب به سؤال شما پاسخ دهند.
پرسش‌وپاسخ
- آسم چیست؟ آسم یک بیماری مزمن التهابی انسدادی برگشت‌پذیر راه‌های هوایی کوچک است.
- آسم چند نوع است؟ آسم آتوپیک و آسم ذاتی انواع اصلی آسم بر اساس نوع ایجاد بیماری هستند. بر اساس وضعیت و شدت بیماری نیز آسم به متناوب خفیف، پایدار خفیف، پایدار متوسط و پایدار شدید تقسیم میشود.
- علائم آسم تنفسی چیست؟ تنگی نفس، کبودی صورت و لب‌ها، ضعف و خستگی، سرفه و خلط غلیظ علائم اصلی آسم هستند.
