دانستنی های جالب درباره شیر سلطان جنگل

مشخصات ظاهری | خصوصیات رفتاری | انواع شیر | شیر سفید | شیرهای منقرض شده | شیر ایرانی | محل زندگی | غذای شیر | دشمن شیر | زاد و ولد | طول عمر | صدای غرش شیر | در حال حاضر چند شیر در دنیا وجود دارد؟ | رابطه شیر و انسان | حقایق جالب درباره شیر

شیر یکی از بزرگ ترین، قوی ترین و درنده خوترین گربه های جهان است، این شکارچی مشهور بعد از ببر سیبری به عنوان بزرگ ترین گربه دنیا شناخته شده و در حال حاضر بزرگ ترین گربه در قاره پهناور آفریقا محسوب می شود.

در ادامه سری مطالب خواندنی دانستنی های حیوانات این بار به سراغ شیر سلطان جنگل رفته ایم و قصد داریم اطلاعات جالبی درباره این گوشت خوار مشهور و ترسناک در اختیار شما قرار دهیم. با ما همراه باشید.

مشخصات ظاهری شیر

شیر گربه بزرگی است که بدنش با پوشش کوتاهی از خز طلایی یا زرد مایل به قهوه ای پوشیده شده و یک دم بلند با منگوله ای در انتهای آن دارد.

علائم روی بدن شیر بسیار کم رنگ تر از نوارها و خال های روی بدن سایر گربه ایان است که به این حیوان گوشت خوار امکان می دهد هنگام شکار کردن در چمنزارها بهتر بتواند خودش را استتار کند.

شیر فک قوی و ۳۰ دندان تیز دارد که برای دریدن گوشت طراحی شده اند.

شیرهای نر بلندتر و سنگین تر از شیرهای ماده هستند، وزن شیر معمولا بین ۱۲۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم است، مطالعه ای نشان داده شیرهای نر آفریقایی به طور متوسط ۱۸۷.۵ کیلوگرم و شیرهای ماده به طور متوسط ۱۲۴.۲ کیلوگرم وزن دارند و وزن بزرگ ترین شیر حیات وحش که تاکنون به ثبت رسیده ۳۱۳ کیلوگرم بوده است.

قد شیرهای نر معمولا به ۱.۲ متر و ماده ها به ۰.۹ متر می رسد.

شیرهای نر یال دارند که اطراف صورت، سر و گردن آن ها را پوشانده و باعث شده ظاهر شیر نر و ماده تفاوت زیادی با هم داشته باشد، در واقع شیر تنها گربه سانی است که نوع نر و ماده آن ظاهری کاملا متفاوت دارند.

یال شیر های نر به رنگ های مختلف از بلوند گرفته تا قرمز، قهوه ای و سیاه می باشد.

این شکارچی قدرتمند پنجه های بزرگ با کف نرم دارد و چنگال های تیزش در انتهای انگشت هایش قابل جمع شدن به داخل هستند که به شیر در دویدن، بالا رفتن و شکار کردن کمک کرده و ساختار دفاعی خوبی برایش فراهم می کند.

خصوصیات رفتاری شیر

با این که بیشتر گربه های بزرگ شکارچیان تنهایی هستند اما شیرها به طرز عجیبی اجتماعی بوده و به صورت گروهی و با خانواده در گله زندگی می کنند.

گله های شیر معمولا شامل یک شیر نر، ۵ تا ۱۵ ماده شیر خویشاوند و توله های آن ها می باشد، اگرچه گروه های کوچک ۲ یا ۳ نفره هم چندان غیر معمول نیست.

شیر نر در یک قلمروی ۱۰۰ متر مربعی با ادرار خود درختان و سنگ ها را علامت گذاری کرده و به این روش به مزاحمان هشدار می دهد که وارد حریم او نشوند.

با این حال قلمروی هر شیر مدام در معرض تهدید سایر شیرهای نر قرار دارد که سعی می کنند زمین و گله یکدیگر را تصاحب کرده و در صورت موفقیت، شیر نر بازنده و همه توله هایش را می کشند.

شیرهای نر جثه بزرگی دارند و کندتر از ماده ها حرکت می کنند به همین دلیل معمولا شیرهای ماده به شکار می روند، آن ها اغلب گروهی شکار می کنند زیرا نه تنها احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود بلکه می توانند به حیوانات بزرگ تر و سریع تر از خودشان نیز حمله کنند.

انواع شیر

امروزه به طور کلی دو زیر گونه از شیرها وجود دارد که حدود ۱۰۰ هزار سال پیش از هم جدا شدند: شیر آفریقایی و شیر آسیایی.

شیرهای آسیایی معمولا کوچک تر از شیرهای آفریقایی هستند، نرهای آسیایی با ماده ها زندگی نمی کنند و یال های آن ها از شیرهای آفریقایی تیره تر است.

شیر سفید

رنگ پوشش بدن شیر سفید کم رنگ تر از شیرهای معمولی است که حاصل صفات مغلوب می باشد.

شیرهای منقرض شده

برخی زیر گونه ها به دلایل مختلف از جمله آخرین دوره یخبندان و از دست رفتن زیستگاه های آن ها از بین رفته و منقرض شدند، از جمله:

شیر بارباری؛ این شیر که قبلا در ساحل شمالی آفریقا در محدوده بین مصر تا مراکش زندگی می کرده در قرن ۱۹ میلادی در معرض انقراض قرار گرفت. امروزه ثابت شده این شیرها از نظر ژنتیکی بسیار شبیه شیرهای آسیایی بوده اند. رویت آخرین شیر بارباری به سال ۱۹۴۲ برمی گردد.

شیر غار؛ زیر گونه ای که در سراسر اوراسیا تا آلاسکا زندگی می کردند و حدود ۱۲ هزار سال پیش به همراه ماموت ها منقرض شدند. آن ها بزرگ تر از شیرهای امروزی بودند.

شیر آمریکایی؛ بزرگ ترین گونه شیرها که حدود ۱۲ هزار سال پیش در دوره ای از تغییرات آب و هوایی ناپدید شدند. آن ها پستانداران بزرگی همچون گوزن، گاومیش های کوهان دار و حتی ماموت ها را شکار می کردند.

شیر ایرانی

ایران یکی از زیستگاه های شیر آسیایی که به آن شیر ایرانی هم گفته می شود محسوب می شده و در گذشته تعداد زیادی شیر در ایران زندگی می کرده اند.

طبق برخی گزارش ها شیر آسیایی تا حدود ۱۵۰ سال پیش در جنوب ایران یافت می شده اما در حال حاضر نسل آن ها در ایران منقرض شده است.

محل زندگی شیر

شیر در گذشته در اکثر نواحی آفریقا و بخش هایی از اروپا و آسیا زندگی می کرده اما امروزه تنها تعداد معدودی از این حیوان باقی مانده که بیشترشان در آفریقای سیاه و تعداد کمی نیز در آسیا، در بخش دور افتاده ای از جنگل گیر در هند ساکن هستند.

اگرچه تعداد کمی از شیرها باقی مانده اند اما شیرها حیواناتی مقاوم هستند که می توانند با شرایط آب و هوایی مختلف از جمله آب و هوای بسیار خشک سازگار شوند زیرا بیشتر رطوبت مورد نیاز بدن خود را از مواد غذایی مصرفی تامین می کنند.

شیرها جنگل های باز و کم درخت و چمنزارهای بلند را که دارای پوشش گیاهی خوب و گونه های حیوانی متنوع هستند ترجیح می دهند.

غذای شیر

شیر یک گوشت خوار است که تنها با خوردن گوشت حیوانات دیگر زنده می ماند و اغلب آهو، گورخر، گراز زگیل دار، بز کوهی، بوفالو، زرافه و بسیاری حیوانات دیگر را شکار می کند.

شیرها در شکارهای گروهی بسیار موفق تر هستند، مطالعه ای روی ۱۳۰۰ شکار شیر نشان داده این حیوان در مواقعی که تنها دست به شکار می زند درصد موفقیتش ۱۷ تا ۱۹ درصد است در حالی که در شکار گروهی می تواند تا ۳۰ درصد موفق باشد.

شیرها به طور متوسط روزانه بین ۸ تا ۹ کیلوگرم غذا می خورند.

دشمن شیر

شیر معمولا حیوان غالب در محیط اطراف خود محسوب می شود و به جز کفتارها که می توانند آسیب زیادی به شیرها بزنند دشمن دیگری ندارد اگرچه گاهی برخی گونه های زرافه و فیل برای هشدار دادن یا دفاع از خود به شیر صدمه می زنند.

شیرها برای هم نوع خود تهدید بزرگی محسوب می شوند و نرها اغلب برای تسخیر گله، شیر رقیب و توله هایش را از بین می برند.

یکی از عوامل مرگ و میر شیرها بیماری هایی است که از طریق کفتارها از سگ های وحشی به آن ها منتقل می شود، به عنوان نمونه بین سال های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷ حدود هزار شیر به دلیل ابتلا به هاری از بین رفتند.

زاد و ولد شیر

شیر نر و ماده قادر هستند از سن ۲ تا ۳ سالگی تولید مثل کنند با این حال معمولا تا زمانی که گله به طور کامل سامان دهی نشود بارور نمی شوند.

دوره بارداری شیر ماده تقریبا ۴ ماه طول می کشد و هر بار بین ۱ تا ۶ توله به دنیا می آورد. توله ها در زمان تولد نابینا و بسیار آسیب پذیر هستند اما پوشش بدن آن ها تیره تر است که کمک می کند در غیاب والدین به خوبی خود را از دید دشمن استتار کنند.

با این وجود کمتر از نیمی از توله ها به سن ۱ سالگی می رسند و از هر ۵ توله ۴ تای آن ها تا سن ۲ سالگی به دلیل حمله حیوانات یا گرسنگی از بین می روند.

توله شیرها تا حدود ۶ ماهگی شیر می خورند، آن ها معمولا بعد از ۱۲ هفتگی خوردن گوشت را شروع می کنند اما تا ۱ سالگی به طور جدی شکار نمی کنند.

طول عمر شیر

شیرها مانند بسیاری از گربه های بزرگ در طبیعت وحش حدود ۱۰ تا ۱۵ سال عمر می کنند و در باغ وحش عمر آن ها طولانی تر می شود.

صدای شیر

غرش شیر بسیار ترسناک و بلندتر از صدای هر گربه بزرگ دیگری است که می تواند به حدود ۱۱۴ دسی بل برسد و تا فاصله ۸ کیلومتری شنیده می شود.

به طور کلی شیرها معمولا برای هشدار دادن، دفاع از قلمروی خود و پیدا کردن سایر اعضای گله غرش می کنند.

در حال حاضر چند شیر در دنیا وجود دارد؟

با توجه به کاهش جمعیت شیرها به دلیل از دست دادن زیستگاه و شکار، این حیوانات جزو گونه های آسیب پذیر یا در معرض خطر انقراض در آینده نزدیک دسته بندی شده اند.

تعداد شیرهای آفریقایی باقی مانده بیش از ۲۰ هزار شیر می باشد اما از شیرهای آسیایی تنها ۶۰۰ شیر باقی مانده است.

رابطه شیر و انسان

شیر به انسان به عنوان طعمه نگاه نمی کند اما در برخی موارد دیده شده شیرهای آفریقایی برای یافتن غذا به دهکده ها رفته و هر ساله به حدود ۷۰۰ انسان حمله می کنند.

یکی از معروف ترین نمونه های حمله شیر به انسان ها به سال ۱۸۹۸ برمی گردد که دو شیر کنیایی بیش از ۱۳۰ کارگر راه آهن را طی یک دوره ۹ ماهه کشتند.

حقایق جالب درباره شیر

• شیرهای نر شهر تساوو کنیا یال ندارند و دانشمندان تاکنون دلیل آن را کشف نکرده اند.
• شیرها معمولا شب ها تا طلوع خورشید به شکار می روند. ۸۵ تا ۹۰ درصد شکار گله به عهده شیرهای ماده است و شیرهای نر معمولا وظیفه حفاظت از گله و قلمرو را بر عهده دارند.
• با این که شیر به نام سلطان جنگل شناخته شده اما اغلب در چمنزارها زندگی می کند، امروزه تنها یک گونه شیر آسیایی است که در جنگل گیر هند سکونت دارد.
• شیرها با سرعت حداکثر ۸۱ کیلومتر در ساعت می دوند.
• توله شیرها زمان زیادی را صرف بازی کردن با هم می کنند، این کار باعث می شود با روش های شکار آشنا شده و شیر مادر با این رفتار آن ها تشخیص می دهد که آیا برای شکار کردن به حد کافی بزرگ شده اند یا خیر.
• لایگر یا شیببر نوعی گربه سان حاصل جفت گیری شیر نر و ببر ماده است. اگرچه گونه شیر و ببر حدود هفت میلیون سال پیش از هم جدا شدند اما هنوز گاهی با هم جفت گیری کنند. لایگرها بسیار عظیم الجثه هستند و وزن شان می تواند به دو برابر شیر برسد.
• شیر می تواند تا ۱۰ متر جهش کند.
• قلب شیر نسبت به جثه اش بسیار کوچک و حدود ۱،۱۷۵ گرم وزن دارد، اندازه قلب و ریه های شیر باعث شده این حیوان تنها در مسافت های کوتاه عملکرد خوبی داشته باشد و به همین دلیل هنگام شکار روی کار گروهی و نزدیک شدن کامل به طعمه قبل از حمله تکیه زیادی دارد.
• گاهی چند شیر نر با هم گروه تشکیل می دهند، یک گروه مشهور شیرهای نر در پارک ملی کروگر آفریقای جنوبی است که بیش از ۱۷۰ هزار هکتار زمین را در قلمروی خود دارند و به نظر می رسد تاکنون بیش از ۱۰۰ شیر رقیب و توله های آن ها را کشته اند.

منابع: a-z-animals – natgeokids