درختان یکی از نعمت های بسیار ارزشمند خداوند هستند که فواید زیادی برای دنیا و همه موجودات زنده از جمله ما انسان ها دارند، مثلا می توانیم از میوه آن ها مصرف کنیم، زیر سایه آن بنشینیم و از چوب آن ها برای درست کردن کاغذ استفاده کنیم اما فواید درختان به همین موارد ختم نمی شود.
یکی از مهم ترین ویژگی های یک درخت این است که می تواند با کمک نور و دی اکسید کربن که از محیط اطرافش گرفته اکسیژن تولید کند، همان طور که می دانید اکسیژن برای زندگی انسان ها و حیوانات ضروری است.
نحوه تبدیل دی اکسید کربن به اکسیژن در گیاهان یک فرایند جالب و پیچیده است که در ادامه مطلب می خواهیم درباره آن صحبت کنیم، با کوکا همراه باشید.
درختان چگونه اکسیژن تولید می کنند؟
گیاهان و درختان مختلف طی یک فرایند شیمیایی که به آن فتوسنتز گفته می شود انرژی نور خورشید و دی اکسید کربن را به اکسیژن تبدیل می کنند، کلمه فتوسنتز یک کلمه یونانی است که در آن فوتو به معنی نور و سنتز به معنی کنار هم قرار دادن می باشد.
در این فرایند، درختان نور خورشید را گرفته و با کمک آن گاز دی اکسید کربن را کنار مولکول های آب قرار می دهند که یکی از مواد حاصل آن اکسیژن می باشد.
هدف فتوسنتز
اگرچه با عمل فتوسنتز اکسیژن تولید می شود اما هدف اصلی این فرایند نیست. در واقع اکسیژن یکی از محصولات جانبی ساده آن است و هدف اصلی تولید غذای گیاه می باشد.
در این فرایند ریشه های گیاه آب را از زمین جذب کرده و برگ ها نیز انرژی نور و دی اکسید کربن را به دست می آورند، گیاه از این مواد اولیه برای تولید چربی، پروتئین و نشاسته استفاده می کند که نقش مهمی در ادامه زندگی اش دارند و در همین حین اکسیژن اضافی تولید و آزاد می شود.
فرایند فتوسنتز
اولین قدم در فرایند فتوسنتز مهار انرژی خورشید است، جذب انرژی نور خورشید توسط کلروفیل موجود در کلرو پلاست های سلول های گیاهان و درختان انجام می شود. کلروفیل نوعی رنگدانه است که باعث سبز شدن برگ گیاهان می شود و کلروپلاست ها نیز به عنوان مراکز جمع آوری در سلول گیاه عمل می کنند.
قدم دوم فراهم کردن آب و دی اکسید کربن می باشد، آب توسط ریشه های گیاه از خاک جذب می شود و دی اکسید کربن که در اثر تنفس انسان ها و حیوانات در اتمسفر وجود دارد توسط برگ های گیاه تامین می شود.
در عمل فتوسنتز نور خورشید باعث جدا شدن هیدروژن و اکسیژن در یک مولکول آب می شود، سپس دی اکسید کربن با هیدروژن ترکیب شده و مواد قندی تولید می شود. قند به غذای گیاه تبدیل و اکسیژن اضافی وارد اتمسفر می شود.
مشکلاتی که سر راه فتوستز گیاهی قرار دارد
به دلیل جنگل زدایی و افزایش زندگی شهر نشینی، تعداد درختان و گیاهان که دی اکسید کربن را به اکسیژن تبدیل می کنند بسیار کاهش یافته است. امروزه تنها ۳۰ درصد سطح زمین با درختان پوشیده شده و هر سال جنگل هایی به وسعت کشور پاناما ناپدید می شوند.
متاسفانه با این سرعت کاهش پوشش های گیاهی به نظر می رسد تا صد سال آینده جنگل های بارانی دنیا از بین خواهند رفت.
این مسئله باعث نگرانی طرفداران محیط زیست شده است، جنگل زدایی با سرعت زیاد می تواند به گرم شدن هر چه بیشتر کره زمین منجر شود زیرا درختان به عنوان مصرف کنندگان دی اکسید کربن شناخته شده اند و افزایش دی اکسید کربن در اثر کاهش پوشش گیاهی می تواند گرم شدن کره زمین را به دنبال داشته باشد.
زمین شناسان معتقدند کاشت مجدد درختان و حفاظت از جنگل های موجود راهی عالی برای اطمینان از حفظ تعادل در محیط زیست و جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی می باشد.
میزان تولید اکسیژن گیاهان چقدر است؟
طبق برخی تئوری ها یک درخت بزرگ می تواند اکسیژن روزانه حداکثر ۴ نفر را تامین کند.
همچنین گفته شده یک درخت بالغ در طول یک سال بیش از ۲۱ کیلوگرم دی اکسید کربن از اتمسفر جذب کرده و اکسیژن آزاد می کند.
گیاهان چگونه نفس می کشند؟
گیاهان در واقع با دریافت هوا از طریق منافذی که معمولا زیر برگ های خود دارند نفس می کشند و همان طور که قبلا گفتیم با این هوا برای خودشان غذا می سازند.
گازهای اضافی مانند اکسیژن که طی فرایند فتوسنتز تولید می شوند نیز از طریق همین منافذ خارج می شوند.
