آسمان شب یکی از اسرار آمیزترین و زیباترین پدیده های خلقت است که در طول هزاران سال گذشته دانشمندان و ستاره شناسان زیادی به تماشای آن پرداخته و حقایق جالبی درباره اش کشف کرده اند.
یکی از بدیهی ترین ویژگی های شب تاریک بودن آن است، این مسئله به قدری واضح و ساده و بدیهی به نظر می رسد که وقتی از کسی بپرسیم چرا شب تاریک است در جواب آن احتمالا می گوید چون شب است!
اما بر خلاف تصور بسیاری از افراد، پاسخ به این سوال چندان ساده نیست. در ادامه قصد داریم درباره علت تاریکی شب صحبت کنیم، با کوکا همراه باشید.
چرا شب تاریک است؟
اولین پاسخی که برای این سوال ممکن است به ذهن برسد این است که کره زمین هر ۲۴ ساعت یک بار به دور خورشید می گردد و در طول این مدت بخشی از کره زمین که روبروی خورشید قرار ندارد و نور این ستاره به آن نمی رسد شب است و تاریک دیده می شود.
این پاسخ اگرچه درست است اما کامل نیست زیرا به جز خورشید ستاره های درخشان زیادی در کهکشان ها وجود دارند و تعداد آن ها به قدری است که می توانند هنگام شب نیز آسمان را روشن کنند. شاید تعجب کنید اما کهکشان راه شیری ما بیش از ۲۰۰ میلیارد ستاره دارد و کل جهان احتمالا بیش از ۱۰۰ میلیارد کهکشان در خود جای داده است.
تا قرن بیستم ستاره شناسان گمان می کردند جهان تا ابد ادامه دارد و نمی توان همه ستاره های آن را شمارش کرد اما این باور یک مشکل بزرگ داشت:
اگر اندازه دنیا بی نهایت باشد فارغ از این که به کجای آسمان شب نگاه کنیم باید همیشه نور ستاره ها را ببینیم و آسمان شب نیز مانند آسمان روز روشن باشد، درست مانند یک جنگل پر از درخت که وقتی در میان انبوه درختان آن می ایستیم به هر طرف نگاه کنیم درخت است و حتی بعضی از این درختان با یکدیگر هم پوشانی دارند.
اما اگر آسمان نیز پر از ستاره بود دیگر هرگز تاریکی شب را تجربه نمی کردیم.
این تناقض ستاره شناسانی را که گمان می کردند جهان بی نهایت بزرگ است آزار می داد زیرا دیگر توضیحی درباره تاریک بودن آسمان در هنگام شب نداشتند. این مشکل تا مدت ها به عنوان یکی از موضوعات اسرار آمیز در علم نجوم مطرح بود که به عنوان تناقص اولبرس از آن یاد می شود.
در قرن نوزدهم برخی دانشمندان برای توضیح این تناقض به این فکر افتادند که شاید ابرهای گرد و غبار بین ستاره ها مقدار زیادی از نور آن ها را به خود جذب کند و باعث می شود این نور به ما نرسد اما مدتی بعد مشخص شد اگر این طور باشد این گرد و غبارها به قدری انرژی از نور ستاره ها جذب می کنند که در نهایت خود نیز به اندازه ستاره ها گرم و روشن شده و می درخشند.
امروزه ستاره شناسان دریافته اند که جهان بی نهایت نیست بلکه محدود است یعنی اندازه محدودی دارد و حتی اگر میلیاردها میلیارد ستاره در خود جای داده باشد باز هم ستاره های کافی برای روشن کردن همه فضا در آن وجود ندارد.
اگرچه ایده محدود بودن جهان، علت تاریک بودن آسمان زمین در شب را توضیح می دهد اما دلایل دیگری نیز باعث می شوند آسمان شب تاریک تر شود. به عنوان مثال جهان نه تنها از نظر اندازه بلکه از نظر سن و سال نیز محدود است، یعنی درست مثل من و شما در نقطه ای از زمان متولد شده است.
تاریخ کامل پیدایش جهان بسیار جالب و خواندنی است اما برای پاسخ به پرسش ما، همین قدر بدانید که جهان حدود ۱۵ میلیارد سال پیش در یک انفجار خارق العاده به نام بیگ بنگ یا انفجار بزرگ به وجود آمد و از آن زمان به بعد پیوسته در حال بزرگ شدن و گسترش یافتن است.
از آن جا که جهان هنوز در حال انبساط است ستارگان و کهکشان های درون آن نیز همواره در حال دور شدن از هم هستند و با این که هیچ چیز سریع تر از نور حرکت نمی کند اما طی کردن چنین مسافت های طولانی بین کهکشان ها باز هم زمان زیادی می برد.
بنابراین هنگامی که ستاره شناسان به یک کهکشان با فاصله یک میلیون سال نوری از زمین نگاه می کنند در واقع کهکشان را به گونه ای که یک میلیون سال نوری پیش بوده است می بینند و نوری که امروز از آن کهکشان خارج می شود حتی بیشتر از این زمان طول می کشد تا به زمین برسد زیرا فاصله کهکشان ها دائما در حال افزایش است.
به عبارت دیگر مقدار انرژی نوری که از ستارگان دور به ما می رسد دائما در حال کاهش است و هر چه ستاره ها از ما دورتر می شوند نور آن ها کمتر به ما می رسد.
همه این دلایل به همراه بسیاری موارد دیگر باعث شده آسمان شب با وجود میلیاردها ستاره در کهکشان ها همیشه تاریک بوده و تاریک بماند.
منبع: spaceplace
