به نقل از مجله سیب:
همۀ ما در طول عمر خود حداقل یک یا چندین بار دچار حالتی موسوم به بی‌اشتهایی یا اشتهای کم شده‌ایم. علامت بی‌اشتهایی یا Loss of Appetite یک شکایت بسیار شایع در کلینیک‌های پزشکی در سرتاسر جهان است. تغییر اشتها می‌تواند به‌دلیل یک موضوع ساده تا سرحد یک بیماری جدی باشد. این موضوع ایجاب می‌کند که پزشک با دقت شرح‌حال کامل از بیمار گرفته تا به‌علت اصلی بی‌اشتهایی برسد. در این مطلب از سری مطالب اطلاعات پزشکی جدید سایت سیب می‌بینیم که کم اشتهایی نشانه چیست و چه کاری باید انجام دهیم.
فهرست مطالب
بی اشتهایی نشانه چیست؟
اشتها عمدتاً توسط غدۀ هیپوتالاموس در مغز تنظیم می‌شود. بی‌اشتهایی یک بیماری نیست بلکه به‌عنوان علامتی از یک بیماری یا شرایط خاص بروز می‌کند. بنابراین برای اینکه ببینیم بی اشتهایی نشانه چیست، باید آن بیماری‌ای که منجر به بی‌اشتهایی شده است را پیدا کنیم. در زیر با بررسی موارد شایع علت بی اشتهایی می‌بینیم که کم اشتهایی نشانه چیست.
بیماری‌های مزمن
بیماری‌ها برحسب مدت زمان بیماری به دو دستۀ حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شوند. بیماری‌های حاد بیماری‌هایی هستند که در مدت کوتاهی ایجاد می‌شوند و معمولاً سیر بیماری از چند هفته بیشتر نمی‌شود. اما، بیماری‌های مزمن سیر تدریجی و کندی دارند و اغلب ممکن است سال‌ها طول بکشند.
بیمارانی که از دردهای مزمن روماتیسمی و مفاصل رنج می‌برند، بیماران با مشکلات متابولیک نظیر دیابت و بیماران با مشکلات کلیوی، کبدی و قلبی ممکن است حالت‌های متغیری از بی‌اشتهایی را نشان دهند. علت بی اشتهایی در این افراد اغلب مربوط به ترشح موادی از سیستم ایمنی به نام سیتوکین (cytokine) است که با ایجاد التهاب مزمن و دائمی در بدن اشتها را سرکوب می‌کنند.
البته باید توجه داشت که، در همۀ بیماری‌های مزمن علت بی اشتهایی التهاب نیست. بلکه در بعضی از بیماری‌های متابولیک و سیستمیک، سوخت‌وساز بدن دستخوش تغییر می‌شود و منجر به بی‌اشتهایی می‌شود.
سرطان‌ها
بیماری‌ها به‌خصوص سرطان‌ها اشتهای بیمار را کم می‌کنند. از موارد شایع علت بی اشتهایی در بزرگسالان خصوصاً اگر با کاهش وزن واضح و شدید همراه باشد، سرطان‌ها هستند. بیمار مبتلابه سرطان به‌دلیل ابتلا به افسردگی و ناامیدی به طرز بالقوه‌ای اشتهای خود را از دست می‌دهد؛ از سویی دیگر مصرف داروهای ضدسرطان و شیمی‌درمانی می‌تواند تمایل فرد برای غذاخوردن را به شدت کم کند.
فعالیت تومورها نیز می‌تواند باعث سرکوب اشتها شود. برای مثال بعضی از تومورها هورمون‌های مختلف را ترشح می‌کنند که باعث تغییر در متابولیسم فرد می‌شود.
علت‌های ذهنی و روانی
از شایع‌ترین علت بی اشتهایی در نوجوانان، عوامل ذهنی و روانی است. بیماری‌های ذهنی و روانی مانند افسردگی (که ازجمله شایع‌ترین علت کم شدن اشتها است)، اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa) یا حتی استرس های روزمره زندگی می‌توانند بر روی محور هیپوتالاموس‌ـ‌هیپوفیز مغزی اثر بگذارند و عملکرد ارگان‌هایی مانند غدۀ آدرنال، معده، روده‌ها و پانکراس را دگرگون کرده و باعث بی‌اشتهایی شوند.
عفونت‌ها
عفونت نیز یکی دیگر از مهم‌ترین موارد علت بی اشتهایی در بزرگسالان است. عفونت‌های ساده‌ای مانند سرماخوردگی تا عفونت‌های پیشرفته و خطرناکی مثل ایدز یا سل می‌توانند باعث بی‌اشتهایی شوند.
همچنین عفونت‌های شایعی مانند هپاتیت، اندوکاردیت قلبی یا عفونت دریچه‌های قلب، آبسه‌های ریه و عفونت‌های انگلی و کرم‌ها مانند آسکاریس و فیلاریا می‌توانند باعث کاهش اشتها و درنتیجه کاهش وزن فرد در درازمدت بشوند.
<img class="aligncenter size-full wp-image-8500 entered exited" src="data:;base64,” alt=”علت بی اشتهایی در بزرگسالان” width=”750″ height=”422″ data-lazy-src=”https://seebmagazine.com/wp-content/uploads/2020/12/علت-بی-اشتهایی-در-بزرگسالان.jpg” />
بیماری‌های غدد و متابولیک
هورمون‌ها مسئول تنظیم سوخت‌وساز و متابولیسم بدن هستند. درصورتیکه در میزان یا عملکرد هورمون‌های مختلف تغییراتی ایجاد شود، سراسر بدن متأثر می‌شود و سیستم‌های مختلف بدن درگیر می‌شوند. از مهم‌ترین علت بی اشتهایی در نوجوانان و بزرگسالان، بیماری‌های غدد و متابولیک هستند.
بیماری‌هایی مانند کم‌کاری تیروئید، نارسایی آدرنال یا افزایش کلسیم خون (Hypercalcemia) که به دنبال بیماری غدۀ پاراتیروئید دیده می‌شوند موجب بی‌اشتهایی در بیمار می‌شوند. دیابت در ابتدای سیر خود اشتهای بیمار را افزایش می‌دهد؛ ولی، با گذشت زمان خود را با کاهش اشتها نشان خواهد داد.
کم‌کاری تیروئید باعث کاهش اشتهای فرد می‌شود؛ اما، به‌دلیل اینکه در این بیماری متابولیسم کاهش می‌یابد وزن فرد افزایش پیدا می‌کند.
اختلالات دستگاه گوارش
بی‌اشتهایی در فردی که مبتلابه بیماری دستگاه گوارش است به سادگی توجیه‌پذیر است. اگر شما بیماری زخم معده دارید و با خوردن غذا دچار سوزش سر دل می‌شوید، ترس از غذاخوردن و ایجاد دل‌درد بعد از آن باعث کاهش اشتها و کاهش تدریجی وزن می‌شود.
همین‌طور توده‌ها و سرطان‌های دستگاه گوارش می‌توانند بی‌اشتهایی ایجاد کنند. تغییرات هورمونی و آنزیمی پانکراس، مشکلات ساختاری مری و معده یا فلج معده، که در دیابت دیده می‌شود، از موارد علت کم اشتهایی به‌دلیل اختلالات دستگاه گوارش هستند. بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش مانند سلیاک، کرون و کولیت السراتیو یا بیماری سیروز کبدی نیز با ترس از غذاخوردن همراه هستند.
مصرف دارو
تعداد بی‌شماری از داروها می‌توانند علت بی اشتهایی باشند. داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای خواب‌آور و ضدافسردگی، داروهای شیمی‌درمانی، متفورمین، مورفین، کدئین و داروهای کنترل‌کنندۀ فشارخون مثل ادرارآورها در این لیست قرار دارند.
<img class="aligncenter size-full wp-image-8501 entered exited" src="data:;base64,” alt=”علت کم اشتهایی” width=”750″ height=”422″ data-lazy-src=”https://seebmagazine.com/wp-content/uploads/2020/12/علت-کم-اشتهایی.jpg” />
خلاصه
همان طور که دیدیم، علت‌های زیادی می‌توانند با سازوکارهای مختلفی باعث بروز بی‌اشتهایی شوند. در ادامه خلاصه‌وار علت‌های شایع و مهم بی‌اشتهایی در بزرگسالان و کودکان را می‌بینیم:
موارد شایع علت بی اشتهایی در بزرگسالان
مهم‌ترین دلایل کاهش اشتها در افراد بزرگسال عبارت‌اند از :
- سرطان‌ها؛
- بیماری‌های مزمن مانند نارسایی قلبی و کلیوی؛
- بیماری انسدادی ریه؛
- کم‌کاری تیروئید؛
- روماتیسم مفصلی؛
- بیماری‌های اعصاب مانند پارکینسون و MS ؛
- اختلالات خواب.
موارد شایع علت بی اشتهایی در نوجوانان و کودکان
درصورتیکه، علائم بی‌اشتهایی و خستگی در کودک و نوجوان مشاهده شود، بهتر است، پزشک موارد زیر را در نظر داشته باشد:
- انگل‌های کرمی که ممکن است دستگاه گوارش را آلوده کرده باشند؛
- کم‌خونی‌ها به‌خصوص کم‌خونی ناشی از فقر آهن (که از مهم‌ترین علت‌های کاهش اشتها در کودکان است)؛
- اختلالات اضطرابی و افسردگی؛
- سرطان؛
- یبوست (خصوصاً در کودکان با سن کم‌تر).
تشخیص و درمان بی‌اشتهایی
همان طور که دیدیم، علت‌های زیادی می‌توانند باعث ایجاد بی‌اشتهایی شوند. بنابراین، برای تشخیص اینکه چرا فرد بی‌اشتها شده است، در وهلۀ اول باید کامل معاینه شود و تمام علائم و سابقۀ پزشکی او بررسی شود.
باتوجه‌به علائم دیگر فرد، ممکن است پزشک آزمایش‌ها و بررسی‌های پاراکلینیک دیگری را درخواست کند تا بتواند علت اصلی بی‌اشتهایی شخص را بیابد.
بعد از اینکه علت بی اشتهایی پیدا شد، برای رفع بی‌اشتهایی باید علت زمینه‌ای برطرف شود. مواد غذایی و خوراکی‌هایی وجود دارند که موجب بهبود اشتها می‌شوند، اما باید توجه داشته باشید، تا زمانی که علت زمینه‌ای پابرجاست بی‌اشتهایی ادامه خواهد داشت بنابراین بهترین کار رفع علت بی اشتهایی است.
سوالات متداول درباره کم اشتهایی
بی اشتهایی نشانه چیست؟
بی‌اشتهایی یک بیماری نیست بلکه به‌عنوان نشانه‌ای از یک بیماری بروز می‌کند. بیماری‌ها و شرایط پزشکی مختلفی می‌توانند باعث ایجاد بی‌اشتهایی شوند.
درمان بی‌اشتهایی چیست؟
درمان بی‌اشتهایی، درمان بیماری و شرایطی است که باعث بی‌اشتهایی شده است.
آیا سرطان باعث بی‌اشتهایی می‌شود؟
اغلب سرطان‌ها خصوصاً سرطان‌های بی‌سروصدا که آرام در بدن گسترش می‌یابند و در مراحل پایانی با بی‌اشتهایی و کاهش وزن شدید خود را نشان می‌دهند.
