کرسی‌های آزاداندیشی به دنبال کسب فناوری نرم و روش‌مندی در گفت‌وگو

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از دانشگاه آزاد اسلامی، محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در مراسم اختتامیه اولین رویداد کشوری رقابت تیم‌های دانشجویی در کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه آزاد اسلامی که صبح امروز در واحد تهران مرکزی برگزار شد، به رویدادهای اخیر منطقه اشاره کرد و گفت: امروز در دورانی زندگی می‌کنیم که نظام سلطه منطق گفت‌وگو را با منطق بمب‌های سنگرشکن و بمباران‌های شدید تغییر داده و فضا را به گونه ای آرایش داده که صدای مقابله با نظام سلطه شنیده نشود و اساساً منطق مقابله با نظام سلطه مطرح نشود.

وی ادامه داد: نسل پنجم انقلاب صنعتی، انسان را به محوریت انقلاب صنعتی برده‌ به گونه‌ای که انسان را بسان ابزار ببینند و انسانی که ابزار شود، دیگر اهل گفت‌وگو نیست.

طهرانچی با اشاره به پیام رهبر معظم انقلاب به نخستین رویداد ملی کرسی‌های آزاداندیشی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: مقام معظم رهبری چهار سال پیش در این پیام، از همه مدیران و شرکت‌کنندگان تشکر کردند و من هم وظیفه خودم می‌دانم که از تک تک فعالان این رویداد قدردانی کنم و این پیام مستمر را داشته باشیم که هرکس برای احیای امر انقلاب و بقا و پایدارسازی نظام تلاش می‌کند، رهبر عزیزمان قدردان اوست.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با طرح این پرسش که چرا نظام آموزش عالی ما به «گفت‌وگوی روش‌مند» نیاز دارد، تصریح کرد: زمانی که دانشگاه به عنوان یک مؤسسه تمدنی به کشور ما وارد شد، University را معادل با دانشگاه نامگذاری کردیم و برداشت خودمان را از آن مفهوم جاری و ساری کردیم؛ یعنی صرفاً University را دانشگاه و نهاد دانایی دانستیم و دانایی را در پرتو نهضت ترجمه و انتقال آنچه در غرب درحال جوشش بود، دانستیم. پس دانشگاه را از مقطع کارشناسی و آنچه غرب Under Graduate می‌دانست، شروع کردیم و Graduate به عنوان هسته مرکزی؛ سال‌ها پس از استقرار دانشگاه به کشور ما آمد اما در غرب University نهادی تنظیم‌گر گرایشات، دانایی و توانایی اجتماعی بود و این سه‌گانه تحت عنوان فرهنگ، علم و فناوری ظهور و بروز دارد.

وی افزود: دانشگاه گرایشات جامعه را بسترسازی می‌کند و دالانی است که جوانان در هنگام ورود به جامعه، از مسیر و ریل دانشگاه می‌گذرند. پس فرهنگ جامعه در دانشگاه قوام می‌یابد. از طرف دیگر؛ جامعه باید دانا باشد و دانایی جامعه در دانشگاه قوام یابد.

طهرانچی خاطرنشان کرد: رکن سوم دانشگاه توانش است؛ یعنی اگر دانا بودیم اما قدرت به بروز و ظهور رسیدن دانایی را نداشته باشیم و کاربست و شیوه‌های کاربست را درنیابیم، علم ما مصداق آیه شریفه «کمَثَلِ الحِمارِ یحمِلُ اسفاراً» است. برای اینکه دانایی به ظهور و بروز برسد، باید توانش جامعه هم بالا برود. توانش جامعه به جسم اجتماعی برمی‌گردد که بخشی از آن در درون فرد و اجتماع است و بخش دیگر آن ابزار اجتماع است. همانطور که وقتی چشم ما ضعیف می‌شود، با عینک دید بهتری خواهیم داشت، ابزاری هم که خلق می‌شود، مؤید توانش می‌شود و این چیزی است که غرب نام آن را فناوری گذاشته است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه علم، فرهنگ و فناوری سه‌گانه‌ای است که در دانشگاه به آن می‌پردازیم، اظهار داشت: واقعیت این است که ورود ما به دانشگاه صرفاً از منظر دانش بوده است؛ بنابراین دوگانه فرهنگ و فناوری را دوگانه تزئینی می‌دانیم و در وزارت علوم حوزه معاونت آموزش نسبت به دیگر معاونت‌ها ارشدیت دارد چون دانشگاه را محل آموزش علم می‌دانیم و معاون فرهنگی و معاون فناوری داریم اما محوریت ندارند. این موضوع برگرفته از نگاه پیشینی ما به مسئله دانشگاه است.

وی خاطرنشان کرد: آیا اگر دانشگاه جامعه پرداز است، صرفاً با دانایی می‌توانیم جامعه قدرتمند بسازیم؟ خیر. جامعه قدرتمند جامعه‌ای است که دانشگاه آن هر سه مقوله دانش، توانش و گرایش – که پس از بینش، شاکله عمل هستند – را شکل دهد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به آیات اولیه سوره مبارکه الرحمن گفت: این آیات شریفه اشاره می‌کند خداوند رحمان که سعادت بشر را طلب می‌کند، مسیر را برای آن گذاشته و کلام خود را به بشر عرضه کرده است.

طهرانچی با تأکید بر اینکه بیان با تفکر عجین است و به همین دلیل زمان مادری را زبان تفکر می‌دانیم و برای خالی کردن فرد از تفکر، باید زبان مادری را از او گرفت، گفت: اگر زبان مادری را از کسی بگیرند، او را از تفکر بنیادی خلع می‌کنند چرا که با زبان گفت‌وگو فقط یک مترجم هستیم اما با زبان مادری متفکر خواهیم بود. پس رابطه زبان و تفکر و همینطور رابطه زبان و منطق جدی است و قالب‌های زبانی قالب‌های ارزش‌هایی است که یک ملت نسبت به عمل قائل هستند.

وی افزود: در سه‌گانه دانش، توانش و گرایش، منطقی که می‌تواند با هم ارتباط بگیرد، منطق گفت‌وگو است. چیزی که اثر علم را نشان می‌دهد و در گرایش اثر می‌گذارد، ذکر است و ذکر علم را به گرایش وصل می‌کند؛ همانطور که مصدر علم به بینش، تفکر و مصدر علم به توانش هم شُکر است.

طهرانچی با بیان اینکه «توانایی و فرهنگ» و «فناوری و فرهنگ» در گرو گفت‌وگوی روش‌مند است، گفت: اختراع انقلاب صنعتی «روش اختراع» بود. بشر گفت‌وگو را از روزهای اول داشته است. پس آنچه در کرسی‌های آزاداندیشی مهم است، فناوری نرم کرسی آزاداندیشی و به عبارتی روش گفت‌وگو است. نظامی که صرفاً دانش داشته باشد، یاددهی و یادگیری در آن رخ می‌دهد اما گفت‌وگو اتفاق نمی‌افتد. گفت‌وگو زمانی رخ می‌دهد که بخواهد خلق فناوری کند. خلق فناوری کند زمانی که می‌خواهد فرهنگ‌ساز باشد. اگر بخواهد قوه را بسازد و «اولو القوه» شود، باید فناوری سخت را بسازد و اگر بخواهد صاحب «بأس شدید» شود، باید فناوری نرم بسازد. فناوری نرم یعنی توانشی که می‌تواند الگوهای ساخت فرهنگ را داشته باشد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه کرسی‌های آزاداندیشی به دنبال کسب فناوری نرم و روش‌مندی در گفت‌وگو است، گفت: گفت‌وگو باید از یک طرف خودش روش‌مند باشد و از طرف دیگر در گرایش پشتیبانی کند. گفت‌وگو یک تمرین روش‌مند و نظام‌مند توانش است. توانایی است اما از گرایش یعنی اخلاق گفت‌وگو و دانش یعنی دانایی لازم برای گفت‌وگو باید پشتیبانی کند. پس گفت‌وگو ثمره دانشگاه است. فناوری در جلوی آن است اما دوگانه گرایش و دانش را هم تأمین می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: اگر ما صبر بر شنیدن پیدا کنیم و تحمل بر حرف مخالف داشته باشیم، یعنی اخلاق گفت‌وگو را آموخته‌ایم و کرسی‌های آزاداندیشی یک تمرین فرهنگی و گرایشی است. در کنار آن هم توانایی گفت‌وگو یعنی روش‌مندی در کسب این فناوری قرار دارد.

طهرانچی تصریح کرد: گفت‌وگو با شعار و با منازعات سیاسی حاصل نمی شود؛ گفت‌وگوی روش‌مند که قدرت اجتماعی می‌آورد، ماحصل کنش و تعلیم از مدرسه است. بنده از معاونت علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه تشکر می‌کنم که ایستگاه گفتمان دانش آموزی را در مدارس سما ایجاد کرده و در کنار کرسی‌های آزاداندیشی که در دانشگاه برگزار می‌شود، موضوع گفت‌وگو را مورد توجه قرار می‌دهد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه ۳۲ هزار شرکت‌کننده در رویداد کرسی‌های آزاداندیشی، رشد هست اما مطلوب نیست، گفت: اساساً نمی‌شود دانشجویی در علوم انسانی در کشور ما فارغ‌التحصیل شود اما از دالان سرای کرسی‌های آزاداندیشی عبور نکند. کسی که به فناوری گفت‌وگو نرسد، نمی‌تواند در علوم انسانی تأثیرگذار باشد.

طهرانچی با اشاره به طرح موضوعاتی درخصوص صیانت از فضای مجازی گفت: در مواجهه با فضای مجازی، طرح‌های صیانتی مطرح است. روش قرآن کریم در مواجهه با وسوسه‌های شیطانی و عرصه‌های گناه «تقوا» است. تقوا همان خویشتن‌داری و تسلط فرد بر خود است و عقلانیت را بر شهوت و غضب و وهم، سلطه دادن است. چاره صیانت از فضای مجازی نیز پرورش گفت‌وگو است؛ چرا که این گفت‌وگو از قدرت فضای مجازی استفاده کامل می‌کند اما در فضای حقیقی به منصه ظهور می‌رساند همانطور که در مناظره‌های کرسی‌های آزاداندیشی سخنران حق استفاده از فضای مجازی را نداشت اما محققان تیم مجاز به استفاده از این ابزار بودند.

وی ادامه داد: اینکه می‌گوییم پشتیبانان مجاز هستند و بیان کنندگان مناظره باید صاحب اندیشه باشند، زیبایی رشد است. کرسی‌های آزاداندیشی رساندن ما به هدف دانشگاه یعنی کسب فناوری است؛ فناوری که دانش و گرایش پشتیبان آن هستند. ما امروز در فلسفه فناوری حرف‌های جدی داریم و اگر دوستان ما به صورت محققانه کرسی‌های آزاداندیشی که بومی‌سازی شده را درک کنند، در فناوری‌های سخت هم می‌توانند از آن بهره بگیرند.

طهرانچی در پایان خاطرنشان کرد: بنده از زحماتی که مجریان و شرکت کنندگان این رویداد در ماه‌های اخیر به ویژه طی ۱۰ روز گذشته متحمل شده‌اند، تشکر می‌کنم. این کار جزئی از رسالت دانشگاهی ماست و کار اضافی و تزئینی نیست. همراهی اساتید با این رویداد هم بخشی از انجام وظیفه استادی است و باید ترتیبی اتخاذ شود که اساتیدی که به عنوان استاد راهنما، داور و همیار، دانشجویان را همراهی می‌کنند، این حضور بخشی از فعالیت‌های دانشگاهی آنها حساب شود؛ چرا که کرسی‌های آزاداندیشی امری صرفاً فرهنگی نیست بلکه خود دانشگاه است.