وقتی صحبت از خرس قطبی می شود همه ما به یاد خرس های سفید و برفی می افتیم که در مستندهای تلویزیونی و کتاب های علمی دیده ایم، اما آیا تا به حال به این فکر کرده اید که چرا رنگ خرس قطبی سفید است و مانند بسیاری از خرس های دیگر قهوه ای یا سیاه نیست؟
برای پاسخ دادن به این سوال در ادامه مطلب با کوکا همراه باشید.
خصوصیات موی بدن خرس های قطبی
برای درک علت سفید بودن خرس قطبی باید با برخی خصوصیات پوشش بدن این خرس ها آشنا شویم.
پوشش روی بدن خرس قطبی از دو لایه مو تشکیل شده است، یک لایه خارجی شامل موهای محافظ بلند ۵ تا ۱۵ سانتی متری و یک لایه زیرین ضخیم که از موهای کوتاه تر ساخته شده است.
موهای محافظ عمدتا به رنگ شفاف و روشن هستند و به دلیل برخی خصوصیات خاص سفید دیده می شوند. این موها زبر، متراکم و دارای یک هسته توخالی می باشند که با هوا پر شده و نقش مهمی در سفید بودن خرس های قطبی دارد.
موی خرس قطبی از پروتئینی به نام کراتین ساخته شده و ذرات پخش کننده نور در درون خود دارد. ذرات نمکی ریزی نیز بین موهای خرس قرار گرفته است.
برخی خصوصیاتی که باعث شده موهای محافظ خرس قطبی سفید دیده شود عبارتند از:
۱. تابناکی
هنگامی که اشعه نور خورشید با موهای محافظ و شفاف خرس قطبی برخورد می کند مقداری از این انرژی نورانی به داخل مو رفته و در داخل آن گیر می افتد.
این انرژی در داخل قسمت تو خالی مو به این سو و آن سو پرش کرده و باعث واکنشی به نام لومینسانس یا تابناکی می شود که تابش نور است و هر بار پرتوی نور با جداره مو تماس پیدا می کند رخ می دهد.
واکنش لومینسانس با ذرات پخش کننده نور سرعت می گیرد. اگر از نزدیک و زیر میکروسکوپ به موهای محافظ خرس قطبی نگاه کنید می توانید برجستگی های کوچکی در آن ببینید که همان ذرات پخش کننده نور می باشند.
هنگامی که نور به این ذرات برخورد می کند از هم گسیخته شده و پرتوهای نور بیشتری در جهان مختلف پخش می شود که به اطراف پرش کرده، باعث لومینسانس بیشتری می شوند و تا زمانی که به ذرات پخش کننده نور برخورد کنند این روند دوباره تکرار می شود.
این پرش های نوری درون موی محافظ باعث می شود نور سفیدی از موها خارج و رنگ خرس قطبی سفید به نظر برسد.
ذرات پخش کننده نور تنها داخل موها نیستند بلکه در خارج از آن نیز وجود دارند. مثلا زمانی که خرس قطبی داخل آب شنا می کند ذرات نمک به بدن و لا به لای موهایش چسبیده و به عنوان ذرات پخش کننده نور عمل می کند که لومینسانس بیشتری تولید خواهد کرد.
۲. نور ماوراء بنفش
رنگ های مختلف نور با طول موج های متفاوت منتشر می شوند و چشم انسان تنها طول موج های خاصی از نور مانند قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش را تشخیص می دهد.
هر رنگ دارای طول موج کمی کوتاه تر از طول موج رنگ قبل از خودش است.
نوری که به ما در درک رنگ سفید خرس قطبی کمک می کند بعد از بنفش می آید و نور ماورا بنفش نامیده می شود. طول موج این نور بسیار کوتاه تر از آن است که انسان و سایر پستانداران بتوانند آن را ببینند اما هنوز در نور خورشید وجود دارد و به همین دلیل است که دچار آفتاب سوختگی می شویم.
زمانی که نور خورشید به یک خرس قطبی می تابد نور ماورا بنفش به ریشه موی محافظ که با پوست تیره خرس تماس دارد رسیده و هنگامی که با پوست برخورد می کند به دلیل فلورسانس – نوعی تابناکی – یک رنگ تقریبا سفید ایجاد می کند.
۳. پروتئین کراتین
کراتین یکی از پروتئین های رایج موجود در سیاره زمین است که در پوست، ناخن ها و موهای ما نیز یافت می شود و موهای خرس قطبی نیز از این ماده تشکیل شده است.
این مولکول های پروتئینی رنگ مایل به سفید دارند و از عوامل سفید دیده شدن خرس های قطبی می باشد.
چرا بعضی از خرس های قطبی زرد یا قهوه ای روشن هستند؟
عواملی همچون تغییر زیستگاه خرس های قطبی، افزایش سن آن ها در طول سال و فصول مختلف سال می تواند باعث تغییر رنگ ملایم خرس های قطبی از سفید به زرد یا قهوه ای کمرنگ شود.
در اواخر پاییز و زمستان زمانی که موهای کهنه خرس های قطبی می ریزد و موهای جدید روی بدن آن ها رشد می کند رنگ این حیوان سفیدتر است در حالی که در فصل تابستان ممکن است رنگ خرس های قطبی مایل به زرد باشد.
علاوه بر این خرس هایی که روی یخ های دور از آب های آزاد زندگی می کنند سفیدتر از آن هایی هستند که مدت زمان زیادی را به شنا در آب ها می گذرانند.
خرس هایی که در مناطق کم برف یا مناطقی که اصلا برفی در آن دیده نمی شود زندگی می کنند معمولا خز قهوه ای کمی روشن دارند.
منبع: earthrangers
