به نقل از اکسترن:
پلاکت (Platelet) که با نام ترومبوسیت (Thrombocyte) هم شناخته می شود نوعی سلول خونی است که در مغزاستخوان تولید شده و وظیفه آن ایجاد لخته و جلوگیری از خونریزی است. در ادامه به بررسی نحوه تولید و عملکرد پلاکت ها و ساختار آن ها در خون می پردازیم.
پلاکت چیست؟
پلاکت ها (Platelets) قطعات کروی یا بیضوی کوچکی به قطر ۲ تا ۵ میکرون هستند که از قطعه قطعه شدن سلول های بزرگی بنام مگاکاریوسیت (Megakaryocytes) در مغز استخوان حاصل می شوند. پلاکت ها فاقد هسته می باشند و تعداد آنها طبق کتاب داخلی هاریسون حدود ۱۵۰ تا ۴۵۰ هزار عدد در هر میکرولیتر خون در عمر آنها حدود ۷ تا ۱۱ روز می باشد.
اگر به دنبال علت کاهش پلاکت ها و علائم و بیماری های مرتبط با کاهش پلاکت خون هستید پیشنهاد می کنم مقاله کاهش پلاکت خون از علائم تا بیماری ها را مطالعه فرمائید.
ساختار سلولی
هر پلاکت توسط غشایی غنی از گلیکوپروتئین(ترکیبی از قند و پروتئین) محصور شده است و بررسی ها بیانگر وجود آنتی ژن های گروه های خونی ABO در غشا پلاکت ها می باشد.
وقتی که نمونه خون را رنگ می کنیم و آن را زیر میکروسکوپ مشاهده می کنیم، میبینیم که پلاکت ها دارای یک ناحیه محیطی به رنگ آبی روشن بنام هیالومر (Hyalomere) و یک ناحیه بنفش مرکزی به نام گرانولومر (Granulomere) می باشند که در بحث بافت شناسی به تفصیل به بررسی این نواحی پرداخته شده است.
هورمون تنظیم کننده تولید پلاکت در مغزاستخوان
تولید پلاکت ها توسط هورمونی به نام ترومبوپویتین (TPO) تنظیم می شود. این هورمون در کبد ساخته می شود در خون آزاد می شود و به مغز استخوان می رود و در آنجا برروی مگاکاریوسیت ها اثر می گذارد و تولید پلاکت ها را افزایش می دهد.
نکته مهمی که در اینجا وجود دارد این است که، هنگامی که در بدن التهاب ایجاد شود (مثلا به علل عفونی یا بیماری های خودایمنی و یا حتی سرطان) تولید ترومبوپویتین از کبد افزایش پیدا می کند و به دنبال آن تولید پلاکت ها نیز افزایش می یابد. به همین دلیل است که در بسیاری از بیماری های التهابی، پلاکت خون بالا می رود. ( البته درکنار پلاکت ها، پرتئین هایی نیز در بدن وجود دارند که در هنگام التهاب افزایش پیدا می کنند به این پروتئین ها، واکنش دهنده های فاز حاد گفته می شود. از جمله واکنش دهنده‌های فاز حاد می توان به CRP و ESR اشاره کرد).
در مغزاستخوان سلول های خونی دیگری نظیر گلبول های سفید و گلبول های قرمز نیز تولید می شوند. مجموع گلبول های سفید و قرمز و پلاکت ها، سلول های اصلی خون را تشکیل می دهند. در این راستا پیشنهاد می کنیم که مطالب دیگر سایت که در مورد گلبول های سفید خون و گلبول های قرمز خون نوشته شده اند را برای درک بهتر موضوع مطالعه فرمائید.
وظیفه پلاکت ها در خون چیست؟
همانطور که تا اینجا گفته شد، پلاکت ها در مغز استخوان و از مگاکاریوسیت ها تولید شده و در خون آزاد می شوند. وظیفه اصلی آن ها در خون، جلوگیری از خونریزی است که این عمل با چسبیدن پلاکت ها به همدیگر و به محل آسیب دیده رگ و ترشح مواد دخیل در ایجاد لخته انجام می گیرد.
مطالعات نشان داده اند که سطح طبیعی داخلی رگ از طریق مهار پلاکت ها بطور طبیعی مانع از ایجاد لخته می شود اما هنگامی که این سطح رگ آسیب می بیند، این اثرات مهاری از بین رفته و پلاکت ها از طریق فاکتور فون ویلبراند (vWF) به سطح داخلی رگ اتصال می یابند که این اتصال باعث تولید سیگنال های درون سلولی می شود که در نهایت باعث فعال شدن گیرنده های گلیکوپروتئین پلاکتی IIb/IIIa می شود.
سلول هایی که فعال شده اند، محتویات گرانولی خویش را رها می کنند، این محتویات شامل نوکلئوتیدها، پروتئین های اتصالی، فاکتورهای رشد و عوامل پیش برنده انعقاد خون که در جهت پیش برد تجمع پلاکتی و تشکیل لخته خونی عمل می کنند و محیط لخته ی در حال تشکیل را تحت تأثیر قرار می دهند.
در خلال تجمع پلاکتی، سلول های بیشتری به محل آسیب فراخوانده می شوند، که موجب تشکیل یک تجمع پلاکتی انسداد دهنده می شود. توپی پلاکتی توسط شبکه فیبرین که به صورت همزمان به عنوان فرآورده آبشار انعقادی پدید می آید، تثبیت و پایدار می شود و بدین ترتیب انعقاد خون رخ می دهد.
