رییس دانشگاه آزاد گفت: لازم است دانشگاه ها در موضوع پژوهش، سه مقوله «پژوهش در فرهنگ»، «پژوهش در علم» و «پژوهش در فناوری» را مورد توجه ویژه قرار دهند.
دکتر محمدمهدی طهرانچی در دهمین جشنواره فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی که امروز در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد، با بیان اینکه پژوهش، موضوعی بسیار مهم و اساسی برای هر کشوری است، گفت: پژوهش با تأخیر در نظام دانشگاهی کشور ما وارد شد. در حقیقت دانشگاه با مفهوم صرفاً آموزشی وارد ایران شد.
وی ادامه داد: از آنجایی که در غرب تولید علم، محور اصلی حرکت دانشگاه بود، دانشگاه را با آموزش عالی شناختند. اما در ایران دوره لیسانس را به عنوان دوره دانشگاهی شناختند و این روند تا انقلاب اسلامی ادامه داشت. پس از انقلاب اسلامی با خودباوری که در میان جوانان و نخبگان کشور به واسطه جنگ تحمیلی به وجود آمد، دانشگاه آموزشی – ترویجی بنیان گذاشته شد. در این مقطع، رشد ما با دانشگاه بود و حوزه پژوهش به واسطه شکل گیری دوره‌های تحصیلات تکمیلی به وجود آمد.
طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه در سه حوزه فعال است، اظهار کرد: دانشگاهی که در غرب به دنیا آمده و به کشور ایران وارد شده است، در سه حوزه فرهنگ، علم و فناوری فعال است.
رییس دانشگاه آزاد اسلامی در توضیح مسأله مربوط به تغییر نام وزارت علوم، گفت: در سال ۱۳۸۳ نام وزارتخانه‌ای که نهاد علم را دنبال می‌کرد، وزارت فرهنگ و آموزش عالی بود که متأسفانه در این سال به علت تغییر اساسنامه یک انحراف جدید پیش آمد و عنوان «فرهنگ» را از نام این نهاد خارج کردند و نام آن را صرفاً وزارت علوم نهادند. یکی دیگر از اشتباهات در این تغییر نام این بود که عنوان «تحقیقات» را مستقل مفروض دانستند، در حالی که باید نام وزارتخانه به وزارت فرهنگ، علوم و فناوری تبدیل می‌شد.
وی با بیان اینکه دانشگاهی که سه حوزه فرهنگ، علوم و فناوری را دنبال می‌کند، با سه رویکرد، آموزش، پژوهش و کاربست مواجه است، گفت: در این مورد دانشگاه در حوزه فرهنگ، دارای آموزش فرهنگ، پژوهش فرهنگ و کاربست فرهنگ است. همچنین دانشگاه در حوزه علوم، دارای آموزش علوم، پژوهش در علوم و کاربست در علوم بوده و دانشگاه در حوزه فناوری دارای آموزش فناوری، پژوهش در فناوری و کاربست فناوری خواهد بود. بنابراین با این نگاه، رفتار دانشگاه یک رفتار ذوابعاد، سه وجهی و در هم تنیده است.
طهرانچی در ادامه با بیان اینکه در ارتباط با جامعه، برونداد دانشگاه، عرصه اجتماعی، اقتصادی و نوآوری دارد، گفت: این موضوع منجر به رفتارسازی اجتماعی، آموزش فرهنگ و پژوهش فرهنگ می‌شود.
وی با طرح این سؤال که چرا کشور با چالش‌های فرهنگی جدی مواجهه است، افزود: زیرا دانشگاه‌ها به خوبی رسالت پژوهش در فرهنگ را تعقیب نمی‌کنند. این موضوع بسیار حائز اهمیت است، چرا که فرهنگ هم به پژوهش نیاز دارد و لازم است بدانیم چگونه با چالش‌ها و آسیب‌های اجتماعی که در ساختار فرهنگی بروز می‌کند، برخورد کنیم. همچنین لازم است نحوه برخورد با تحولات فرهنگی و شناختن هنجارها و ناهنجاری‌ها در نظر داشته باشیم.
طهرانچی تأکید کرد: لازم است در حوزه پژوهش، سه مقوله «پژوهش در فرهنگ»، «پژوهش در علم» و «پژوهش در فناوری» را در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار دهیم.
رییس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه نگاه دانشگاه به پژوهش، صرفاً یک نگاه اکتشافی پژوهش در حوزه علم است، گفت: پژوهش در علوم، روشمند است که خروجی این امر منجر به تولید مقاله می‌شود همچنین پژوهش در فناوری نیز روشمند است که خروجی آن به سند اختراع منجر می‌شود. اما در کشور ما هنوز سند اختراع به صورت روشمند حاصل نمی‌شود.
وی ادامه داد: بزرگترین اختراع غرب، پس از انقلاب صنعتی، روش اختراع بود که هنوز در کشور ایران به آن دست پیدا نکرده ایم. ما در لایه طراحی و هنر که به فرهنگ نزدیک شده، پژوهش را معنا نکرده ایم، برای همین با بروندادهای آن بیگانه هستیم.
طهرانچی با تأکید بر اهمیت نگاه جامع به پژوهش در کشور اظهار کرد: این عدم نگاه جامع به پژوهش ما را دچار نقص رفتاری کرده است و لازم است تدابیری در این زمینه اندیشیده شود، چرا که ما نمی‌توانیم با نسخه ناقص، رفتار کامل بگیریم. ما برای حل این مسأله در دانشگاه آزاد اسلامی ساختار آموزش و پژوهش را بهم زدیم و ساختار معاونت‌های موضوعی ایجاد کردیم.
رییس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه ساختار، رفتار را دیکته می‌کند، گفت: خداوند در این زمینه مثالی دارد که در قرآن کریم در سوره عنکبوت می‌فرمایند: داستان کسانی که به جای خدا سرپرستانی گرفته اند، مانند داستان عنکبوت است که خانه‌ای (بی دیوار، بی سقف و بی حفاظ) برای خود بنا کرده باشد، و بی تردید سست‌ترین خانه‌ها خانه عنکبوت است. تدبر دراین آیه نشان می‌دهد که وقتی جزء کامل باشد، اما ساختار درست نباشد، مسأله حل نخواهد شد. رفتار تابعی از ساختار است. ساختار حتماً رفتار را دیکته می‌کند.
طهرانچی با تأکید بر اینکه دانشگاه آزاد اسلامی در سیر برنامه تحول خود، توجه به ساختار، جز و کل را در اولویت قرار داده است، گفت: نتیجه توجه به ساختار، جز و کل، یک رفتار منطقی خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: ما در دانشگاه آزاد اسلامی به سرمایه انسانی خود در هیأت علمی، کارمندان و دانشجویان افتخار می‌کنیم، چرا که سرمایه بی نظیری است. اگر این سرمایه در یک ساختار و کل منظم، با هدف و هوشمند قرار بگیرد، دانشگاه را از هرگونه کمکی بی نیاز می‌کند.
رییس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: اساساً ساختاری که متکی بر منابع دولتی و تشویق‌های دولتی باشد، ساختاری نخواهد بود که از آن رفتار قوام یافته، امیدوارکننده و رو به جلو انتظار داشته باشیم.
طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی به دنبال کنشگری فعال و جذب منابع از اقتصاد کشور است، گفت: این دانشگاه هیچ وقت به دنبال کمک مالی نبوده است. نیازی نیز ندارد، همانطور که از گذشته تا به امروز حرکت کرده، این حرکت را در آینده نیز ادامه خواهد داد.
وی با بیان اینکه ساختار دانشگاه آزاد اسلامی ساختار متکی به بودجه نفت یا مالیات نیست، گفت: ساختاری که به این موارد متکی نباشد، امیدبخش و سازنده است. ما به دنبال این هستیم که مسؤولان دولتی این ساختار را به درستی ببینند، جایگاه آن را بشناسند، نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی را شناخته و ایده‌های آنان را به رسمیت بشناسند. البته خوشبختانه این نگاه در رده‌های بالادستی دولتی وجود دارد.
طهرانچی با بیان اینکه خوشبختانه اقبال اجتماعی به دانشگاه آزاد اسلامی افزایش پیدا کرده است، گفت: تعداد دانشجویان این دانشگاه از ۸۳۰ هزار به یک میلیون و ۳۱۵ هزار دانشجو رسیده که این امر نشان از یک حرکت نظامند، روشمند و تلاش گرانه تمام مجموعه دانشگاه دارد که ما تمام این تلاش‌ها را ارج می نهیم.
