به نقل از ارز دیجیتال:
در بازار شیوه‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری و انجام معاملات وجود دارد که هر کدام از آنها مزایا و معایبی دارند. با این حال هدف هر کسی در این بازار مشخص است و آن رسیدن به سود و کاهش میزان ضرر است. برای رسیدن به این مهم، لازم است مهارت کافی کسب کنیم و با آگاهی کامل وارد دنیای معاملات شویم. یکی از شیوه‌های انجام معامله، قرارداد اختیار (Option Contract) است که در ادامه به توضیح کامل آن می‌پردازیم.
قرارداد اختیار چیست؟
قرارداد اختیار یا آپشن، توافقی است که به معامله‌گر حق انتخاب می‌دهد که یک دارایی را با قیمتی از پیش تعیین شده، درست در یک تاریخ معین، خریداری کند یا بفروشد. این مفهوم تا حدودی به قراردادهای آتی شباهت دارد، با این تفاوت که خریدار یا دارنده قرارداد اختیار موظف نیست حتما قرارداد را انجام دهد. به عبارت دیگر وی ملزم به فروش یا خرید دارایی نخواهد بود. اگر از این تعریف گیج شده‌اید، جای نگرانی نیست. در ادامه با مثال‌های واقعی با این مفهوم بهتر آشنا می‌شوید.
قراردادهای اختیار دو نوع اصلی دارد که اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) نامیده می‌شوند. شما برای سرمایه‌گذاری در قراردادهای اختیار باید یکی از این دو قرارداد را خریداری کنید.
قرارداد اختیار خرید: قرارداد اختیار خرید (Call Option) به دارنده قرارداد (خریدار) حق خرید (نه الزام) یک دارایی را در یک قیمت توافقی و از پیش تعیین شده را می‌دهد. هنگامی که معامله‌گران انتظار دارند قیمت یک دارایی افزایش یابد، قرارداد Call خریداری می‌کنند.
قرارداد اختیار فروش: زمانی که شما یک قرارداد اختیار فروش (Put Option) خریداری می‌کنید، حق فروش (نه الزام) یک دارایی را در یک قیمت توافقی و از پیش تعیین شده را به دست می‌آورید. این قرارداد وقتی خریداری می‌شود که معامله‌گران انتظار سقوط قیمت دارایی را دارند.
هر قرارداد اختیار حداقل چهار مؤلفه دارد:
- اندازه (Size): اندازه سفارش که به دارایی اشاره دارد. مثلا: یک بیت کوین یا یک دلار.
- تاریخ سررسید (Expiration Date): به تاریخی گفته می‌شود که پس از آن دیگر معامله‌گر نمی‌تواند قرارداد را اجرا کند و قرارداد منقضی می‌شود.
- قیمت توافقی (Strike Price): قیمت توافقی یا قیمت اِعمال به قیمتی می‌گوییم که در ابتدای قرارداد تعیین می‌شود و دارایی به آن قیمت فروخته یا خریداری خواهد شد (در صورتی که خریدار تصمیم بگیرد قرارداد را اجرا کند).
- قیمت قرارداد اختیار (Premium): قیمت اختیار (وجه تضمین)، قیمت قرارداد اختیار است و مبلغی است که سرمایه‌گذار در ازای به دست آوردن حق اختیار باید آن را به ناشر قرارداد (فروشنده) پرداخت کند. بنابراین خریدار قرارداد را از فروشنده با توجه به ارزش اختیار در زمان معامله، که با نزدیکتر شدن تاریخ سررسید، دائما تغییر می‌کند به دست می‌آورد.
مثالی برای درک قرارداد اختیار
محمد یک معامله‌گر بیت کوین است. فرض کنیم که قیمت بیت کوین در حال حاضر ۱۰,۰۰۰ دلار است و محمد در تحلیل خود حدس می‌زند که قیمت بیت کوین در دو ماه آینده به ۱۴,۰۰۰ دلار خواهد رسید. محمد می‌تواند همین الآن به صرافی مراجعه کند و یک بیت کوین بخرد تا سه ماه دیگر به سود برسد. اما تحلیل‌ها هیچ‌وقت تضمینی نیستند و احتمال دارد ضرر زیادی به محمد وارد شود. بنابراین او تصمیم می‌گیرد تا برای کاهش ریسک (یا حتی سود بیشتر)، با قرارداد اختیار معامله انجام شود.
محمد به یک صرافی که در آنجا قرارداد اختیار خرید و فروش می‌شود، رفته و از آنجایی که تحلیل او صعودی است، یک قرارداد اختیار خرید (Call Option) با مشخصات زیر می‌خرد:
- اندازه: یک بیت کوین
- تاریخ سررسید: دو ماه دیگر (مثلاً ۱۰ می ۲۰۲۰)
- قیمت فعلی بیت کوین: ۱۰,۰۰۰ دلار
- قیمت توافقی یا قیمت اعمال: ۱۳,۰۰۰ دلار
- قیمت قرارداد اختیار (وجه تضمین به فروشنده در زمان خرید): ۴۰۰ دلار
بنابراین محمد ۴۰۰ دلار پرداخت کرده و یک قرارداد اختیار بیت کوین از نوع Call برای دو ماه دیگر خریدار می‌کند. در زمان سررسید قرارداد دو سناریو وجود دارد: ۱- بیت کوین به بالای ۱۳,۰۰۰ دلار رسیده است. ۲- بیت کوین به بالای ۱۳,۰۰۰ دلار نرسیده است.
اگر بیت کوین به عنوان مثال به ۱۴هزار دلار رسیده بود، محمد می‌تواند ۱۳هزار دلار پرداخت کند و یک بیت کوین که در حال حاضر ۱۴هزار دلار قیمت دارد، دریافت کند که با در نظر گرفتن ۴۰۰ دلار وجه تضمین که در ابتدا پرداخت کرده، او ۶۰۰ دلار سود می‌کند.
اگر بیت کوین به عنوان مثال به ۱۳هزار دلار نرسیده بود و قیمت ۸,۰۰۰ دلار بود، محمد این اختیار را دارد که بیت کوین را خریداری نکند و فقط آن ۴۰۰ دلار را از دست می‌دهد. به این ترتیب به جای ۲,۰۰۰ دلار ضرر در صورت خرید مستقیم، با قرارداد اختیار فقط ۴۰۰ دلار ضرر کرده است.
حالا اگر محمد پیش‌بینی می‌کرد که قیمت بیت کوین سقوط می‌کند، می‌توانست قرارداد اختیار فروش (Put Option) بخرد تا در صورت کاهش قیمت سود کند. بسیاری از ماینرهای بزرگ بیت کوین برای کاهش ریسک خود بعد از استخراج، از قراردادهای اختیار استفاده می‌کنند.
به طور کلی اگر قیمت توافقی کمتر از قیمت بازار باشد، معامله‌گر می‌تواند دارایی پایه را با تخفیف خریداری کند و پس از در نظر گرفتن قیمت اختیار، تصمیم بگیرد که برای کسب سود، قرارداد را اجرا کند. اما اگر قیمت توافقی بیشتر از قیمت بازار باشد، معامله‌گر دلیلی برای اجرای قرارداد نخواهد داشت و قرارداد منتفی تلقی می‌شود. هنگامی که قرارداد اجرا نمی‌شود، تنها مبلغی که خریدار از دست می‌دهد قیمت اختیار است که در ابتدای بستن معامله پرداخت کرده بود.
توجه داشته باشید تنها خریدار است که می‌تواند انتخاب کند خرید یا فروش دارایی را انجام دهد یا نه. فروشنده بسته به تصمیم خریدار، موظف به اجرای قرارداد خواهد بود. این بدان معناست که اگر خریدار اختیار خرید دارد و تصمیم می‌گیرد قرارداد را اجرا کند، فروشنده موظف است دارایی پایه را به او بفروشد. به طور مشابه، اگر یک معامله‌گر اختیار فروش را دارد و تصمیم می‌گیرد که آن را اجرا کند، فروشنده موظف است از صاحب قرارداد دارایی پایه را بخرد. بنابراین فروشندگان قرارداد اختیار در معرض ریسک بیشتری نسبت به خریداران هستند چراکه خریداران ضررشان را به قیمت اختیار پرداخت شده برای قرارداد محدود کرده‌اند، اما میزان ضرر فروشندگان به قیمت دارایی در بازار بستگی دارد.
دو نوع قرارداد اختیار: آمریکایی و اروپایی
برخی قراردادهای اختیار به معامله‌گر اجازه می‌دهند هر زمانی قبل از تاریخ سررسید، قرارداد را اجرا کنند. به این نوع قرارداد، قرارداد اختیار آمریکایی گفته می‌شود. این در حالی است که قراردادهای اختیار اروپایی فقط می‌توانند در زمان تعیین‌شده‌ی قرارداد اجرا شوند و اجرای آنها قبل از آن تاریخ مجاز نیست. گفتنی است نام‌های این قراردادها (اروپایی و آمریکایی) ربطی به موقعیت جغرافیایی آنها ندارد و در هر منطقه یا کشوری می‌توانید از یکی از این قراردادها استفاده کنید.
عوامل موثر در قیمت قرارداد اختیار
قیمت اختیار یا همان وجه تضمین، تحت‌تأثیر عوامل بسیار زیادی قرار دارد که چهار عامل زیر مهمترین هستند:
- قیمت دارایی پایه
- قیمت توافقی
- زمان باقی‌مانده تا تاریخ سررسید
- و نوسان (یا شاخص) بازار مربوطه.
هر یک از این چهار عامل تأثیر متفاوتی روی قیمت اختیار خرید و قیمت اختیار فروش می‌گذارند. به جدول زیر نگاه کنید:
| قیمت اختیار خرید | قیمت اختیار فروش | |
|---|---|---|
| افزایش قیمت دارایی | افزایش | کاهش |
| قیمت توافقی بالاتر | کاهش | افزایش |
| نزدیکتر شدن به زمان سررسید | کاهش | کاهش |
| نوسان | افزایش | افزایش |
همان‌طور که می‌بینید تأثیری که قیمت دارایی و قیمت توافقی بر قیمت اختیار خرید و قیمت اختیار فروش می‌گذارند، کاملا مخالف هم است. در حالی‌که هر چه به تاریخ سررسید نزدیکتر می‌شویم، قیمت اختیار برای هر دو نوع اختیار معامله کمتر می‌شود. مهمترین دلیلش این است که با نزدیک شدن تاریخ انقضای قرارداد، احتمال اینکه قرارداد به نفع معامله‌گر برگردد کمتر می‌شود. از سوی دیگر، افزایش سطح نوسان معمولا سبب افزایش قیمت اختیار در هر دو حالت اختیار خرید و فروش می‌شود، زیرا پیش‌بینی قیمت‌ها دشوارتر خواهد بود.
انواع روش‌های معامله با قرارداد اختیار
خرید یا فروش قراردادهای اختیار این فرصت را به خریداران یا فروشندگان این قراردادها می‌دهد که از سرمایه خود محافظت کنند. اگر در زمان سررسید قرارداد، قیمت دارایی از قیمت توافقی بیشتر باشد، کسی که قرارداد اختیار خرید (Call) خریده است، سود خواهد کرد و اگر قیمت دارایی کمتر از قیمت توافقی باشد، خریدار قرارداد اختیار فروش (Put) سود خواهد کرد. به طور کلی به چهار روش می‌توان در بازارهای اختیار معامله کرد.
خرید قرارداد اختیار خرید (Call)؛ انتظار افزایش قیمت
معامله‌گری که قرارداد اختیار خرید را خریداری می‌کند، معتقد است که قیمت دارایی بالا خواهد رفت. این در حالی است که تریدرها وقتی تصور می‌کنند بازار صعودی است، می‌توانند مستقیماً خود دارایی را بخرند. اما ریسک چنین معاملات ساده‌ای بالا است، مخصوصا در مورد دارایی‌های مانند ارزهای دیجیتال که نوسانات بسیار بالایی دارند. با خریدِ قرارداد اختیار خرید، میزان زیان ناشی از افت احتمالی قیمت دارایی، به اندازه قیمت قرارداد اختیار پایین می‌آید، و در مقابل سود افزایش احتمالی قیمت نیز به اندازه قیمت قرارداد اختیار کاهش می‌یابد. برای مثال در صورتی‌که قیمت یک دارایی ۱۰۰ دلار باشد و یک تریدر با یک قرارداد اختیار خرید با قیمت ۱۰ دلار بخرد، اگر قیمت تا ۱۲۰ دلار افزایش یابد، معامله‌گر فقط ۱۰ دلار سود خواهد کرد.
فروشِ قرارداد فروش (Put)؛ انتظار افزایش قیمت
در این نوع از قرارداد اختیار که با دید صعودی معامله می‌شود، معامله‌گرانی که فکر می‌کنند قیمت افزایش خواهد یافت، یک قرارداد اختیار فروش را می‌فروشند. با فروشِ قرارداد اختیار فروش، معامله‌گر می‌پذیرد که در زمان سررسید قرارداد، در صورتی‌که خریدار بخواهد از حق خود برای فروش دارایی موردنظر استفاده کند، آن را با قیمت توافقی خریداری کند. اگر قیمت دارایی در زمان سررسید از قیمت توافقی بیشتر باشد، خریدار قرارداد ترجیح خواهد داد که دارایی را نفروشد، و به این ترتیب فروشنده قرارداد به اندازه قیمت قرارداد اختیار سود خواهد کرد.
خریدِ قرارداد فروش (Put)؛ انتظار کاهش قیمت
این قرارداد اختیار برخلاف دو مورد قبلی با دید نزولی معامله می‌شود. اگر تصور معامله‌گران از آینده قیمت دارایی نزولی باشد، می‌توانند اقدام به خرید قرارداد اختیار فروش کنند. این قرارداد به خریداران این امکان را می‌دهد که دارایی با قیمت توافقی و برخلاف روند بازار بفروشند. مشابه خرید قراردادِ خرید، این قرارداد نیز ریسک افزایش قیمت را به اندازه قیمت قرارداد کاهش می‌دهد. با خریدِ یک قرارداد اختیار فروش، اگر قیمت دارایی در سررسید کمتر از قیمت توافقی باشد، و اختلاف این دو از قیمت قرارداد بیشتر باشد، خریدار سود خواهد کرد. برای مثال اگر قیمت توافقی دارایی ۱۰۰ دلار، و قیمت قرارداد ۱۰ دلار باشد، و قیمت دارایی در زمان سررسید قرارداد از ۹۰ دلار یا کمتر باشد، قرارداد سودده خواهد بود.
فروشِ قرارداد خرید (Call)؛ انتظار کاهش قیمت
این قرارداد نیز با دید نزولی معامله می‌شود و یکی دیگر از گزینه‌هایی است که معامله‌گرانی که پیش‌بینی می‌کنند قیمت افت خواهد کرد می‌توانند از آن استفاده کنند. با فروش یک قرارداد اختیار فروش، تریدرها موافقت می‌کنند که اگر خریداران بخواهند از حق خود برای خرید دارایی استفاده کنند، دارایی موردنظر را در با قیمت توافقی به خریدار بفروشند. مشابه فروش قرارداد اختیار فروش، خریدار دارایی می‌تواند از حق خود برای خرید استفاده نکند. این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت دارایی در سررسید قرارداد پایین‌تر از قیمت توافقی باشد. اما اگر قیمت در سررسید بیشتر از قیمت توافقی باشد، فروشنده قرارداد خرید باید دارایی را با قیمت کمتری بفروشد.
حروف یونانی در اختیار معامله
حروف یونانی در اختیار معامله ابزاری هستند که از آنها برای اندازه‌گیری برخی از عوامل تأثیرگذار بر قیمت یک قرارداد استفاده می‌کنیم. این ابزارها همچنین مقادیر آماری هستند که برای اندازه‌گیری میزان ریسک یک قرارداد خاص بر مبنای متغیرهای اساسی مختلف به کار می‌روند.
دلتا
دلتا (Delta) برای اندازه‌گیری میزان تغییر قیمت قرارداد اختیار معامله در مقایسه با قیمت دارایی پایه به کار می‌رود. به عنوان مثال، اگر دلتا ۰٫۶ باشد یعنی قیمت قرارداد اختیار احتمالا به ازای هر ۱ دلار تغییر قیمت دارایی، به اندازه ۰٫۶۰ دلار (۶۰ سنت) تغییر خواهد کرد. به زبان ساده‌تر، دلتا تأثیر تغییرات قیمت دارایی بر قرارداد را نشان می‌دهد.
گاما
گاما (Gamma) برای اندازه‌گیری میزان تغییرات دلتا در طول زمان به کار می‌رود. یعنی اگر دلتا در طول زمان از ۰٫۶ به ۰٫۴۵ برسد، گامای اختیار معامله ۰٫۱۵ خواهد بود.
تِتا
تتا (Theta) برای اندازه‌گیری تغییر قیمت بر حسب کاهش یک روزه زمان قرارداد به کار می‌رود. تتا نشان‌دهنده تغییر قیمت اختیار با نزدیک شدن به تاریخ سررسید است.
وگا
وگا (Vega) برای اندازه‌گیری میزان تغییر در قیمت قرارداد در مقایسه با تغییر ۱ درصدی در نوسان دارایی به کار می‌رود. به بیان ساده‌تر، وگا تأثیر تغییرات نوسان یک دارایی را اندازه می‌گیرد. افزایش مقدار وگا معمولا نشان‌دهنده افزایش در قیمت اختیار خرید و فروش است.
رو
رو (Rho – بخوانید رُ) برای اندازه‌گیری تغییر قیمت مورد انتظار در مقایسه با نوسانات نرخ بهره است. نرخ بهره افزایشی عموما سبب افزایش قیمت اختیار خرید و کاهش قیمت اختیار فروش می‌شود. به این ترتیب، مقدار رو برای اختیار خرید مثبت و برای اختیار فروش منفی است.
کاربردهای رایج قراردادهای اختیار
قراردادهای اختیار مشتقاتی هستند که می‌توانیم برای طیف گسترده‌ای از دارایی‌های پایه مانند سهام و ارزهای دیجیتال آنها را تنظیم کنیم. این قراردادها ممکن است به شاخص‌های مالی هم وابسته باشند. معمولا از قراردادهای اختیار برای پوشش ریسک در دارایی‌های موجود و نیز برای شرط‌بندی بر سر آینده قیمت یک دارایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
رایج‌ترین کاربردهای قراردادهای اختیار معامله به شرح زیر هستند:
پوشش ریسک
قراردادهای اختیار معامله تا حد زیادی به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک (Hedge Fund) هستند. بهترین راهبرد پوشش ریسک برای معامله‌گران این است که برای سهامی که دارند اختیار فروش خریداری کنند. اگر ارزش کلی دارایی‌های آنها به دلیل کاهش قیمت‌ها از بین برود، اجرای اختیار فروش می‌تواند به آنها در کاهش ضرر کمک کند.
برای مثال فرض کنید که ۱۰۰ سهم از یک سهام ۵,۰۰۰ تومانی را خریده‌اید، به این امید که قیمت بازار افزایش پیدا کند. با این حال برای پوشش ریسک ناشی از احتمال سقوط قیمت سهام، تصمیم می‌گیرید اختیار فروش (Put) را با قیمت توافقی ۴,۸۰۰ تومان بخرید و در عوض ۲۰۰ تومان به ازای هر سهم به عنوان قیمت اختیار (وجه تضمین) پرداخت کنید. اگر بازار نزولی شود و قیمت سهام به عنوان مثال به ۳,۵۰۰ تومان کاهش یابد، می‌توانید قرارداد را برای کاهش زیان اجرا کنید و هر سهم را به جای ۳,۵۰۰ تومان، به همان ۴,۸۰۰ تومان تعیین‌شده در قرارداد بفروشید. اگر بازار صعودی شود، مجبور نیستید قرارداد را اجرا کنید و فقط وجه تضمین قرارداد را که ۲۰۰ تومان به ازای هر سهم بود از دست خواهید داد.
اگر قیمت سهام ۵,۲۰۰ تومان شود و قرارداد را اجرا نکنید، نه سود می‌کنید و نه زیان. زیرا می‌توانید سهام را به ۵۲۰۰ تومان در بازار بفروشید، ۲۰۰ تومان برای هر سهم به عنوان قیمت اختیار پرداخت کنید و ۵,۰۰۰ تومان برای هر سهم برایتان می‌ماند.
در مجموع بیشتر از ۴۰,۰۰۰ تومان ضرر نخواهید کرد. چرا که در بدترین حالت اگر قیمت پایین بیاید و مجبور شوید قرارداد را اجرا کنید، هر سهم ۵۰۰۰ تومانی را به ۴,۸۰۰ تومان خواهید فروخت و کل ضررهای شما ۲۰,۰۰۰ تومان برای قیمت اختیار به اضافه ۲۰,۰۰۰ تومان برای فروش سهام خواهد بود.
معاملات پرریسک
اختیار معامله به شکل گسترده‌ای در معاملات پر ریسک (سفته بازی) کاربرد دارد. برای نمونه، معامله‌گری که باور دارد قیمت یک دارایی در حال افزایش است، می‌تواند اختیار خرید بخرد. اگر قیمت دارایی از قیمت توافقی بیشتر شود، معامله‌گر می‌تواند اختیار معامله را اجرا کند و با تخفیف آن دارایی را خریداری کند. در اینجا سه مفهوم بسیار مهم وجود دارد:
- هنگامی که قیمت دارایی بیشتر یا کمتر از قیمت توافقی است به طوری که قرارداد را سودآور می‌کند، می‌گوییم اختیار معامله در سود (in-the-money) است.
- هنگامی که قیمت دارایی بیشتر یا کمتر از قیمت توافقی است به طوری که قرارداد به ضرر معامله‌گر است، می‌گوییم اختیار معامله در ضرر (out-of-the-money) است.
- هنگامی که قرارداد نه سود می‌دهد نه زیان، می‌گوییم اختیار معامله در نقطه سر به سر (at-the-money) قرار دارد.
استراتژی‌های قرارداد اختیار
در اختیار معامله می‌توانید طیف گسترده‌ای از انواع راهبردها را بر مبنای چهار موقعیت اصلی (دو راهبرد به عنوان خریدار و دو مورد به عنوان فروشنده) به کار ببرید:
- به عنوان خریدار، می‌توانید اختیار خرید (Call) یا اختیار فروش (Put) را خریداری کنید.
- به عنوان فروشنده، می‌توانید قراردادهای اختیار خرید (Call) یا اختیار فروش (Put) را به فروش برسانید.
همان‌طور که گفتیم، فروشندگان متعهد هستند در صورت تمایل خریدار به اجرای قرارداد، کار فروش یا خرید دارایی تعیین‌شده را انجام دهند. اختیار خرید یا فروش فقط برای کسی است که قرارداد را می‌خرد، نه فروشنده.
راهبردهای ترکیبی
راهبردهای ترکیبی از ترکیب حالت‌های مختلف راهبردهای اصلی با هم طراحی می‌شوند. برخی از مهمترین راهبردهای ترکیبی عبارتند از:
- فروش حمایتی
- خرید پوشش داده شده
- استرادل (متقارن)
- استرانگل.
فروش حمایت‌شده: خرید دارایی و خرید اختیار فروش (Put) همان دارایی
در این راهبرد، اختیار فروش دارایی‌ای را که در حال حاضر مالک آن هستید خریداری می‌کنید. این راهبرد در واقع ریسک‌تان را پوشش می‌دهد و انگار دارایی‌تان را بیمه کرده‌اید. این همان راهبردی است که در مثال سهام ۵,۰۰۰ تومانی از آن استفاده کردیم. به همین دلیل این راهبرد را بیمه سبد سهام یا پوشش ریسک پویا هم می‌نامند. زیرا از سرمایه‌گذار در برابر سیر نزولی احتمالی محافظت می‌کند و در عین حال، در مواردی که قیمت دارایی افزایش می‌یابد، سرمایه در معرض ریسک او را هم حفظ می‌کند.
خرید پوشش داده‌شده: خرید دارایی و فروش اختیار خرید (Call) همان دارایی
در این راهبرد اختیار خرید دارایی‌ای را که در حال حاضر مالک آن هستید به فروش می‌رسانید. معمولا سرمایه‌گذاران از این راهبرد برای کسب درآمد اضافی (همان قیمت اختیار) از دارایی که مالک آن هستند استفاده می‌کنند. اگر قرارداد اجرا نشود، ضمن حفظ دارایی‌تان مبلغ قیمت اختیار را هم به دست می‌آورید. اما اگر قرارداد به دلیل افزایش در قیمت بازار اجرا شود، موظف هستید آن دارایی را بفروشید.
استرادل: خرید اختیار فروش (Put) و خرید اختیار خرید (Call) دارایی
در این راهبرد می‌توانید دو قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش یک دارایی را با قیمت توافقی و تاریخ سررسید یکسان خریداری کنید. در نهایت هر کدام از قراردادها به سودتان باشد می‌توانید آن را اجرا کنید و به سود برسید. البته این راهبرد فقط در شرایطی سودآور است که نوسانات بازار شدید باشد یعنی قیمت توافقی و قیمت بازار در تاریخ سررسید با هم اختلاف زیادی پیدا کنند. اگر اختلاف قیمت‌ها ناچیز باشد ضرر خواهید کرد، اما مبلغ آن هم زیاد نخواهد بود. بنابراین این راهبرد بیشتر برای سرمایه‌گذارانی خوب است که اطمینان دارند قیمت یک دارایی نوسان شدیدی خواهد داشت اما نمی‌دانند در کدام جهت پیش خواهد رفت.
برای مثال فرض کنید دو قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش را به شکل زیر خریداری می‌کنید:
در اختیار خرید، قیمت توافقی را ۱,۰۰۰ تومان و قیمت اختیار را ۱۰۰ تومان تعیین می‌کنید.
در اختیار فروش، قیمت توافقی را ۱۰۰۰ تومان و ۱۵۰ تومان تعیین می‌کنید (دقت کنید قیمت توافقی یکسان است).
فرض کنیم قیمت دارایی در بازار به ۱,۵۰۰ تومان می‌رسد. اگر اختیار خرید را اجرا کنید این به نفع شماست، چرا که با قیمت توافقی سهام ۱,۵۰۰ تومانی را طبق قرارداد به ۱,۰۰۰ تومان می‌خرید و بعد در بازار به ۱۵۰۰ تومان می‌فروشید. در این حالت فقط باید ۱۰۰ تومان به ازای هر سهم (قیمت اختیار) به فروشنده پرداخت کنید.
از سوی دیگر، اختیار فروش را هم دارید که چون به ضرر شماست قرارداد را اجرا نمی‌کنید و فقط برای این قرارداد به ازای هر سهم باید ۱۵۰ تومان بپردازید.
در مجموع برای هر سهم، ۲۵۰ تومان سود خواهید کرد چرا که:
۵۰۰ = ۱۰۰۰ – ۱۵۰۰
۴۰۰ = ۱۰۰ – ۵۰۰
۲۵۰ = ۱۵۰ – ۴۰۰
استرانگل: خرید اختیار خرید (Call) و اختیار فروش (Put) دارایی
این راهبرد تقریبا مشابه راهبرد استرادل است، با این تفاوت که در آن دو قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش، تاریخ سررسید یکسان اما قیمت توافقی متفاوتی خواهند داشت. در اینجا هم سرمایه‌گذاران انتظار دارند که دارایی نوسان شدیدی داشته باشد، اما نمی‌دانند جهت آن به سوی افزایش قیمت خواهد بود یا کاهش آن. یادتان باشد اگر با این راهبرد می‌خواهید به سود برسید باید نوسان قیمتی شدیدتری وجود داشته باشد. علاوه بر آن هر چه قیمت‌های توافقی که برای اختیار خرید و اختیار فروش تعیین کرده‌اید بیشتر باشد با ریسک کمتری مواجه خواهید بود.
مزایا و معایب قراردادهای اختیار
مانند هر ابزاری در بازارهای مالی، این قبیل قراردادهای نیز مزایا و معایبی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
مزایا
- برای پوشش ریسک در برابر ریسک‌های بازار مناسب است.
- در معاملات پرریسک انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
- امکان استفاده از ترکیب‌ها و راهبردهای معاملاتی متعدد با الگوهای ریسک/ پاداش منحصربه‌فرد را فراهم می‌کند.
- می‌تواند در همه روندهای بازار (صعودی، نزولی و بازارهای خنثی) سودآور باشد.
- ممکن است بتوان از آن برای کاهش هزینه‌ها در هنگام ورود به موقعیت معاملاتی استفاده کرد.
- امکان انجام همزمان چند معامله را فراهم می‌کند.
معایب
- گاهی اوقات درک مکانیسم‌های اجرا و محاسبه قیمت اختیار آسان نیست.
- ریسک‌های زیادی مخصوصا برای فروشندگان (ناشران) قرارداد دارد.
- راهبردهای معاملاتی آن در مقایسه با سایر راهبردهای معمولی پیچیده‌تر است.
- بازارهای اختیار معامله اغلب نقدشوندگی پایینی دارند و همین امر سبب می‌شود بسیاری از معامله‌گران به آن علاقه نشان ندهند.
- قیمت اختیار قراردادهای اختیار معامله به شدت نوسانی است و ارزش زمانی آنها همچنان که تاریخ سررسید نزدیکتر می‌شود کاهش می‌یابد.
قرارداد اختیار در مقایسه با قرارداد آتی
قراردادهای اختیار و قراردادهای آتی هر دو ابزار مشتقه هستند و با هم شباهت‌هایی دارند، اما یک تفاوت بزرگ بین آن دو وجود دارد و آن مکانیسم تسویه آنها است. برخلاف قراردادهای اختیار، قراردادهای آتی همیشه در تاریخ سررسید اجرا می‌شوند. این بدان معناست که خریداران قانونا موظف هستند دارایی پایه را در زمان مقرر مبادله کنند (یا بهای آن را به صورت پول نقد تسویه کنند). از سوی دیگر، قرارداد اختیار فقط با صلاحدید معامله‌گر که خریدار یا دارنده حق اختیار قرارداد است اجرا می‌شود. اگر خریدار تصمیم بگیرد معامله را انجام دهد، ناشر قرارداد (فروشنده) موظف است دارایی پایه را معامله کند.
چگونه قرارداد اختیار را معامله کنیم؟
برای معاملات قراردادهای اختیار، باید به صرافی‌ها یا کارگزاری‌هایی که از معاملات اختیار پشتیبانی می‌کنند مراجعه کنید و این به دارایی مورد نظر شما بستگی دارد.
به عنوان نمونه صرافی‌های زیر از معاملات اختیار بیت کوین پشتیبانی می‌کنند:
- Deribit
- LedgerX
- IQ Option
- Quedex
- Bakkt
- OKEx
توجه داشته باشید که به دلیل تحریم‌ها خطر بلوکه شدن پول‌های کاربران ایرانی در این صرافی‌ها وجود دارد بنابراین قبل از ثبت نام حتما از امکان فعالیت خود در آنها اطمینان حاصل کنید.
همچنین معامله قراردادهای اختیار پیچیدگی زیادی نسبت به دیگر روش‌های معامله دارد. بنابراین قبل از اقدام به معامله بهتر است که مدتی تمرین کنید و سرمایه زیادی به این کار اختصاص ندهید تا به خوبی در آن تخصص پیدا کنید.
جمع‌بندی
اختیار معامله همان‌طور که از نامش پیداست، به سرمایه‌گذار حق خرید یا فروش یک دارایی را در آینده صرف‌نظر از قیمت آن در بازار اعطا می‌کند. این نوع قراردادها بسیار متنوع هستند و می‌توانند در سناریوهای مختلف از جمله معاملات پرریسک و اجرای راهبردهای پوشش ریسک به کار روند.
با این حال، گفتنی است اختیار معامله مانند سایر مشتقات ریسک‌های زیادی در بر دارد. بنابراین قبل از استفاده از این نوع قرارداد، معامله‌گران باید درک خوبی از شیوه کار داشته باشند. از آن مهم‌تر باید درک درستی از ترکیبات مختلف اختیار خرید و اختیار فروش و نیز ریسک‌های احتمالی موجود در هر راهبرد داشته باشند. همچنین معامله‌گران باید راهبردهای مدیریت ریسک را همراه با تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال برای محدود کردن زیان‌های احتمالی به خوبی بررسی کنند.
