به نقل از مجله پزشکی:
- فیستول مقعدی چیست؟
- دلایل به وجود آمدن فیستول مقعدی کدام است؟
- انواع فیستول مقعدی کدام است؟
- علائم فیستول مقعدی چیست؟
- فیستول مقعدی با چه روش‌هایی قابل‌تشخیص است؟
- روش‌های درمان دارویی و غیر دارویی فیستول مقعدی کدام است؟
- عوارض فیستول مقعدی چیست؟
- فیستول مقعدی با آبسه مقعدی چه تفاوتی دارد؟
- چطور از بروز فیستول مقعدی پیشگیری کنیم؟
- آیا فیستول مقعدی درد دارد؟
- آیا فیستول مقعدی بدون درمان، خودبه‌خود از بین می‌رود؟
- آیا فیستول مقعدی خطرناک است؟
- آیا فیستول مقعدی بازگشت‌پذیر است؟
- برای درمان فیستول مقعدی به کدام پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنیم؟
- در صورت مواجه با فیستول مقعدی، چکار باید کرد؟
درصورت شک به وجود فیستول مقعدی، زمان را از دست ندهید. هرچه زمان بیشتری بگذرد فیستول مقعدی می‌تواند پیچیده‌تر شود. بنابر این مهم است که به‌موقع برای درمان فیستول مقعدی اقدام کرد. در درجه اول برای داشتن یک اقدام درست، به اطلاعات نیاز دارید.
این مقاله به بررسی انواع فیستول و ویژگی‌های هر یک پرداخته است. همچنین تمام دلایلی که فرد ممکن است براثر آنها به فیستول مقعدی مبتلا شود معرفی‌شده است. سپس مهمترین علائم اولیه فیستول مقعدی بررسی شده است. با شناخت این علائم، فرد می‌تواند به راحتی وجود فیستول مقعدی را تشخیص دهد. با مجله پزشکی همراه باشید تا زمان طلایی درمان فیستول مقعدی را از دست ندهید.
فیستول مقعدی چیست؟
فیستول مقعدی در ابتدا به شکل آبسه‌هایی در اطراف مقعد ظاهر می‌شود. اگر به آن رسیدگی نشود به‌مرور تبدیل به سوراخ و فیستول مقعدی خواهد شد. در حقیقت فیستول مقعدی یک حفره عفونی است. هرچه میزان عفونت بالاتر باشد، تعداد این سوراخ‌ها بیشتر خواهد بود.
فیستول مقعدی به‌وسیله مجراهای بسیار باریک، با مقعد ارتباط برقرار می‌کند. یعنی یک کانال ارتباطی غیرعادی بین مقعد و روده به وجود می‌آید. این مجراها طوری هستند که دفع مدفوع علاوه بر مقعد، از طریق آنها نیز صورت می‌گیرد. در نتیجه بیمار با مشکلات بسیار زیادی در دفع روبه‌رو خواهد بود.
دلایل به وجود آمدن فیستول مقعدی کدام است؟
اینکه به چه دلیلی به فیستول مقعدی مبتلا می‌شویم، بسیار موضوع مهمی است. زیرا به وجود آمدن فیستول مقعدی دلایل گوناگونی دارد. گاهی این علت یک موضوع ساده است و گاهی وجود بیماری‌های پیچیده منجر به ابتلا به فیستول می‌شود. در زیر مهمترین دلایلی که می‌توانند سبب ایجاد فیستول مقعدی شوند آورده شده است:
- انواع آبسه‌های مقعدی
- یبوست مزمن
- عفونت‌های روده بخصوص روده بزرگ
- کولیت
- دیورتیکولیت
- بیماری کرون
- عفونت‌های مزمن روده و معده
- انجام تزریق برای درمان بواسیر داخلی
- بواسیر بیرون زده
- آسیب‌های ناشی از تنقیه
- برقراری مداوم رابطه‌های جنسی مقعدی
- برخورد جسم تیز با مقعد
- عفونت‌های گسترده در سطح بدن مانند ایدز
- ضعف سیستم ایمنی بدن
- بیماری‌های تناسلی مثل قارچ یا زگیل تناسلی
- سرطان روده و یا معده
انواع فیستول مقعدی کدام است؟
فیستول های مقعدی انواع مختلفی دارد. زیرا براساس موقعیت عفونت‌ها و التهابات در روده، فیستول می‌تواند در قسمت‌های مختلفی از مقعد ظاهر شود. به همین علت فیستول ها براساس جای قرارگیری، به پنج دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه هر یک از این انواع معرفی‌شده است:
۱. فیستول ساب موکوزال
این فیستول، ساده‌ترین نوع فیستول است. زیرا از بافت مخاطی داخل مقعد می‌گذرد و به پوست مقعد رسیده و از آن خارج می‌شود. درمان این فیستول نسبت به انواع دیگر راحت‌تر است. زیرا هیچ خطری متوجه عضلات داخلی و خارجی مقعد نیست.
۲. فیستول اینتر اسفنکتریک
این نوع فیستول بسیار رایج است. بطوری که از هر صد بیمار، حدود ۷۰ نفر به این نوع از بیماری مبتلا می‌شوند. این فیستول از نزدیکی دریچه مقعد خارج می‌شود. درمان آن نیز چندان دشوار نیست. معمولاً لیزر درمانی در این مورد، نتیجه مناسبی را به دست می‌دهد.
۳. فیستول ترانس اسفنکتریک
در این نوع از بیماری، حفره کمی دورتر از دریچه مقعد ایجاد می‌شود. این حالت از موارد نسبتاً شدید محسوب می‌شود. درنتیجه درمان آن نیز، سخت‌تر خواهد بود. معمولاً از هر ۱۰۰ بیمار، ۲۰ نفر به فیستول ترانس اسفنکتریک مبتلا می‌شوند.
۴. فیستول سوپر اسفنکتریک
در این نوع فیستول، کانال خروجی حدود ۲.۵ سانتی متر از مقعد فاصله دارد. این حالت در دسته بندی فیستول های شدید و پیچیده قرار می‌گیرد و به طبع درمان سخت‌تری هم دارد. اما خوشبختانه فیستول سوپر اسفنکتریک رایج نیست و افراد کمی را درگیر می‌کند.
۵.فیستول اکسترا اسفنکتریک
این فیستول بسیار پیچیده و پیشرفته است. زیرا طول آن در روده زیاد است. به عبارتی از عمق بیشتری برخوردار است و فاصله کانال خروجی حفره از مقعد بیش از ۳ سانتی‌متر خواهد بود. فیستول اکسترا اسفنکتریک در اغلب موارد براثر بیماری کورن به وجود می‌آید.
علائم فیستول مقعدی چیست؟
فیستول های مقعدی همیشه علائم مشابه با هم ندارند. گاهی چند نشانه با هم ظاهر می‌شوند. اما گاهی فرد ممکن است با علائم کمتری مواجه باشد. این موضوع به میزان عفونت و طول مدت آن بستگی دارد.
اولین علامت فیستول، قرمزی و التهاب است. همچنین از مهمترین نشانه‌های فیستول مقعدی، ترشحات بدبو از مقعد است. زیرا در صورت بروز آن احتمال وجود فیستول بسیار بالا است. در زیر سایر نشانه‌های فیستول مقعدی فهرست شده است:
- یبوست
- توده‌های قابل‌لمس و معمولاً دردناک
- احساس درد و خارش در ناحیه مقعد
- خونریزی و تورم مقعدی (در موارد حاد)
فیستول مقعدی با چه روش‌هایی قابل‌تشخیص است؟
ساده‌ترین و بهترین روش برای تشخیص فیستول مقعدی، معاینه بالینی توسط پزشک است. پزشک از طریق معاینه، به سادگی می‌تواند وجود فیستول مقعدی را تشخیص دهد. اما روش‌های دیگر، برای از بین بردن هرگونه ابهامی درباره ابتلا به این بیماری وجود دارند. فهرست زیر مهمترین راه‌های شناسایی فیستول مقعدی را معرفی می‌کند. این روش‌ها بنا به تشخیص پزشک، برای بیمار تجویز می‌شود.
- سونوگرافی
- کونولوسکوپی
- سی تی اسکن
- سیگوموئیدوسکوپی
- آنوسکوپی
- پروکتوسکوپی
- ام‌آرآی
روش‌های درمان دارویی و غیر دارویی فیستول مقعدی کدام است؟
درگذشته تنها راه‌حل درمان فیستول مقعدی، جراحی بود. اما امروزه علاوه بر جراحی روش‌های دیگری برای درمان وجود دارد. این روش‌ها نسبت به جراحی، ساده‌تر و کم‌خطرتر هستند. در عین حال معمولاً نتایج قابل قبول و موفقیت آمیزی به دست می‌دهند. در ادامه انواع روش‌های درمان فیستول مقعدی معرفی‌شده است:
- لیزر و میله‌های پروپ
- چسب فیبرین
- فیستولوتومی
- پلاگین تراپی
- جراحی فلپ پیشرفته
- جراحی دیلاتاسیون
- جراحی فیشرکتومی
- جراحی اسفنکترومی
همچنین ممکن است بیمار به دنبال درمان فیستول با استفاده از دارو باشد. در این خصوص باید گفت که استفاده از دارو، فیستول مقعدی را درمان نمی‌کند. بلکه صرفاً التهاب و علائم ظاهری آن را بهبود می‌بخشد. مسکن‌ها، ضدالتهاب‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها از مهمترین این داروها هستند. در حقیقت داروها توسط پزشک و با هدف بالا بردن کیفیت جراحی تجویز می‌شود.
عوارض فیستول مقعدی چیست؟
فیستول مقعدی بیماری است که به مرور پیشرفت می‌کند. یعنی با گذشت زمان وضعیت حادتری پیدا می‌کند. بنابراین وقتی نسبت به درمان آن بی‌توجهی شود، عوارض آن ظاهر خواهد شد. این عوارض می‌توانند به مرور به موضوعاتی مهم و خطرناکی تبدیل شوند. بنابراین مهم است که بیمار برای درمان، زمان را از دست ندهد. مهمترین عوارض فیستول مقعدی به شرح زیر است:
- افزایش عفونت و احتمال ورود آن به خون و سایر نقاط بدن
- زیاد شدن تعداد مجراهای فیستول به دلیل نفوذ عفونت به بافت‌های مجاور
- از بین رفتن بافت‌های دیگر بدن به دلیل پیشرفت عفونت
فیستول مقعدی با آبسه مقعدی چه تفاوتی دارد؟
شاید این سؤال مطرح باشد که چطور آبسه مقعدی را از فیستول می‌توان تشخیص داد؟ در پاسخ باید به بررسی تفاوت این دو پرداخت. در زیر مهمترین تفاوت‌های آبسه مقعدی و فیستول مقعدی فهرست شده است:
- آبسه مقعدی در حقیقت یک جوش عفونی و آلوده است که مملو از چرک است. درحالی‌که فیستول مقعدی یک تونل و کانال است
- آبسه مقعدی پس از مدتی می‌تواند به فیستول تبدیل شود. در حقیقا فیستول مقعدی اغلب نتیجه آبسه مقعدی است. براساس مطالعات انجام شده از هر دو بیمار مبتلابه آبسه، یک نفر به فیستول مبتلا می‌شود
- فیستول مقعدی یک مجرا و راه ارتباطی غیرطبیعی بین مقعد و روده ایجاد می‌کند. درحالی‌که آبسه این ویژگی را ندارد
چطور از بروز فیستول مقعدی پیشگیری کنیم؟
مانند همه بیماری‌ها، پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. بنابراین برای جلوگیری از بروز فیستول مقعدی بهترین راه‌حل پیشگیری است. این کار با چند روش ساده که به بهداشت فردی مربوط است قابل انجام خواهد بود. در زیر مهمترین روش‌های پیشگیری از فیستول مقعدی فهرست شده است:
- رعایت بهداشت فردی از طریق شستشوی مناسب مقعد و خشک نگه داشتن آن
- رسیدگی و درمان به موقع عفونت‌های مقعدی
- درمان به موقع بیماری‌های مقعدی مثل هموروید یا شقاق
- جلوگیری از یبوست و اسهال مداوم
- استفاده از لباس‌های زیر باکیفیت مناسب که حساسیت‌زا نیستند
- استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی
- عدم مراجعه به افراد غیر متخصص برای درمان بیماری‌های مقعد
آیا فیستول مقعدی درد دارد؟
آبسه و کانال‌های عفونی هنگامی‌که تبدیل به فیستول شوند، معمولاً دردناک خواهند بود. در حقیقت فیستول مقعدی سبب التهاب و درد در ناحیه مقعد می‌شود. این درد هنگام نشستن بیشتر احساس خواهد شد. بیمار هنگام سرفه یا عطسه نیز کمی درد احساس می‌کند و در دفع مدفوع معمولاً با درد همراه است.
آیا فیستول مقعدی بدون درمان، خودبه‌خود از بین می‌رود؟
فیستول از طریق کانال‌های عفونی به وجود می‌آید. این کانال‌ها به هم مرتبط هستند. بنابراین در صورتی که به موقع درمان نشوند وسیع‌تر خواهند شد. حتی می‌توانند به کل بدن انتشار پیدا کنند. بنابراین، فیستول مقعدی خودبه‌خود از بین نمی‌رود و باید برای درمان آن هرچه سریع‌تر اقدام شود.
آیا فیستول مقعدی خطرناک است؟
خوشبختانه در حال حاضر روش‌های درمانی متعدد و کارآمدی برای درمان فیستول مقعدی وجود دارد. بنابراین در صورت اقدام در زمان مناسب، نباید برای این بیماری نگران بود. اما اگر برای درمان اقدامی نشود، فیستول می‌تواند سبب بروز عفونت باکتریایی و سپسیس شود. این بیماری‌ها در جای خود بسیار خطرناک هستند و می‌توانند عواقب حادی داشته باشند.
آیا فیستول مقعدی بازگشت‌پذیر است؟
فیستول مقعدی در درصد زیادی از بیماران، پس از درمان، دیگر باز نمی‌گردد. با این وجود در مواردی هرچند کم احتمال بازگشت وجود دارد. اینکه فیستول از چه نوعی باشد، در احتمال بازگشت آن بسیار مؤثر خواهد بود. علاوه براین، وجود بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، کورن و بعضی سرطان‌ها، این ریسک را بسیار افزایش می‌دهد. به طور کلی تا مدت یک سال، احتمال عود فیستول وجود دارد. پس از گذشت این زمان، حفره دیگر عود نخواهد کرد.
برای درمان فیستول مقعدی به کدام پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنیم؟
بهترین پزشک برای درمان فیستول، پزشکی است که تجربه و تخصص کافی در این زمینه داشته باشد. همچنین لازم است به کار با لیزر آشنایی کافی داشته باشد. یک متخصص جراحی عمومی مجرب و با تجربه، گزینه مناسبی برای درمان فیستول است. همچنین مرکز درمانی که مجهز به تکنولوژی بروزتر و امکانات درمانی کامل‌تری باشد، می‌توانند برای بهبود کمک کنند.
در صورت مواجه با فیستول مقعدی، چکار باید کرد؟
شروع فیستول های مقعدی، با ایجاد آبسه‌هایی در اطراف و نزدیک مقعد است. در نتیجه به سادگی می‌توان با تشخیص به موقع، از بروز آن جلوگیری نمود. زیرا درمان در مرحله‌ای که آبسه به فیستول تبدیل نشده است، بسیار ساده‌تر است.
همچنین اقدامات و مراقبت‌های لازم برای پیشگیری بسیار حائز اهمیت هستند، زیرا با رعایت چند نکته ساده می‌توان از بروز فیستول مقعدی جلوگیری کرد. اما اگر فرد به فیستول مبتلا شود، لازم است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کند. در زمان مراجعه به پزشک توجه به موارد زیر می‌تواند بسیار مفید باشد:
- درصورت وجود بیماری زمینه‌ای یا سابقه بیماری، به پزشک اطلاع داده شود
- اگر فرد دارو مصرف می‌کند، بهتر است پزشک در جریان قرار گیرد
- تمام علائمی که در چند هفته اخیر تجربه شده است، به پزشک شرح داده شود
- بیمار می‌تواند از پزشک در خصوص انتخاب روش درمان و جزییات آن راهنمایی بخواهد
- بیمار می‌تواند در مورد رعایت رژیم غذایی و انجام ورزش و فعالیت‌های سنگین از متخصص مشورت بگیرد
اگر سؤال یا ابهامی در خصوص بیماری فیستول مقعدی برای شما وجود دارد با پرسش از متخصصین مجله پزشکی به راحتی می‌توانید پاسخ بگیرید.
