فوچا شهری برای علاقه مندان به طبیعت و آب زلال در ساحل دریای اژه ترکیه

فوچا (Foça) یک شهر کوچک زیبا، در ۷۰ کیلومتری شمال ازمیر در دریای اژه است. جمعیت آن حدود ۳۰ هزار نفر می باشد اما در تابستان با حضور گردشگران داخلی و خارجی که به دلیل زیبایی های طبیعی، آب های شفاف و تمیز، آبشارهای کوچک و آب و هوای خوب به این منطقه می آیند، جمعیت آن تا ۷۰ هزار نفر هم می رسد. برخی از خلیج های فوچا با داشتن آب های پاک منطقه ای در دریاهای مدیترانه و اژه، نشان پرچم آبی گرفته اند. برخی از این خلیج ها، خلیج مرسیناکی اول (ساحل ساماتا)، خلیج مرسیناکی دوم (هتل کلوپ فوکایا)، خلیج مرسیناکی سوم (باشگاه سابق مد)، خلیج مرسیناکی چهارم (هتل هاندن) و خلیج ینی فوکا کاناک (هتل پولن) هستند. این شهر دارای خانه های سنگی سنتی بسیاری است که از برخی از آن ها به عنوان هتل های بوتیک استفاده می شود. فوچا همچنین به دلیل فک های مدیترانه ای (Monachus Monachus) خود که تحت حفاظت هستند نیز مشهور است. در واقع این شهر نام خود را از فک ها گرفته است.

در ۲۳ کیلومتری شمال اسکی فوچا (فوچای قدیمی) شهر ینی فوچا (فوچای جدید) وجود دارد که دارای خانه های تابستانی بسیاری است. این خانه ها در ابتدا محل زندگی جنوایی ها بود که یک پایگاه دریایی در اینجا ایجاد کردند و آن را نیز فوکز (Niyez Fokez) یا فوکاینوا (Phokainova) نامیدند، اما امروزه یک تفرجگاه تابستانی مدرن برای مردم محلی است و خدمات زیادی به بازدید کنندگان خارجی ارائه نمی دهد.

فوکایا یکی از ۱۲ شهر آیونیان در شمالی ترین قسمت منطقه آئولیان بود. نام آن در حماسه هومر «ادیسه صخره های سیرن» ذکر شده است. اولین ساکنان فوچای قدیمی مهاجرانی از یونان در حدود قرن ۹ قبل از میلاد بودند که از حمله دوریان (Dorican) فرار کردند.

این شهر دارای دو بندر و یک ناوگان بسیار نیرومند بود که تمام راه را تا آدریاتیک و اسپانیا پیمود تا مستعمره هایی از جمله امپوریان (آمپوریاس) در اسپانیا، آلالیا (Alalia) در کورسیکا (Corsica)، ولیا (Velia) در جنوب ایتالیا، ماسالیا (مارسی مدرن) در فرانسه، لامپساکوس (Lampsakos) در داردانل (Dardanelles) و آمیسوس (سامسون مدرن) در دریای سیاه را ایجاد کند. طبق گفته هرودوت، اولین مورخ جهان، فوکایایی ها دریانوردان خوبی بودند و مسافت های طولانی را با کشتی های تندرویی که دارای ظرفیت ۵۰۰ نفر بودند طی می کردند و با مصر تجارت و سکه الکتروم (آلیاژ طلا و نقره) ضرب می کردند. پس از میلتوس، فوکایا تبدیل به یک بندر بسیار مهم در دریای اژه شد.

در قرن ۶ قبل از میلاد، این شهر توسط پارسی هایی که در آسیای صغیر در حال نبرد با لیدیان بودند، تصرف شد. تحت سلطه پارسی ها، فوکایا قدرت و بیشتر جمعیت خود را از دست داد و آن ها به شورش آیونیان در لاد (Lade) علیه سلطه پارسی ها پیوستند و آزادی خود را بازیافتند. این شهر در قرن ۵ قبل از میلاد به اتحاد دلیان (Delian) پیوست، اما سپس شورش کرد و با اتحاد با آتنی ها آن را ترک کرد. فوکایا در زمان اسکندر مقدونی و دوره هلنیستی وجود داشت اما از اهمیت آن کاسته شد. این شهر در زمان حکومت روم در قرن اول قبل از میلاد در اثر زمین لرزه های بزرگ تخریب شد. در دوره بیزانس و عثمانی نیز تنها یک شهر کوچک ماهیگیری بود.

کاوش های باستان شناسی در فوچا از اوایل دهه ۱۹۰۰ آغاز شد و تا به امروز چندین بنای تاریخی از دوران باستان، هلنی و روم مانند بقایای معبد آتنا و محراب کایبل (Cybele)، یک تئاتر روباز، قلعه، تصاویر، قطعات سرامیکی و سفال و غیره کشف شده است. برخی از یافته ها، امروزه در موزه باستان شناسی ازمیر موجود است. اعتقاد بر این است که معبد آتنا در قرن ۶ قبل از میلاد بر روی سکویی سنگی مشرف به شهر ساخته شده است و مجسمه آتنا در حالت نشسته از جنس چوب ساخته شده است. این معبد توسط پارسی ها در قرن ۶ قبل از میلاد و سرانجام توسط یک آتش سوزی بزرگ در قرن ۵ قبل از میلاد تخریب شد.

برخی از جزایر کوچک از جمله جزایر اوراک، اینجیر، کارتدره، فنر، هاییرسیز و متالیک رو به فوچا قرار گرفته اند. به ویژه دو مورد از آن ها، اوراک و اینجیر، جزایر معروف به صخره های سیرن هستند که در ادیسه هومر ذکر شده اند. هومر این سنگ ها را به عنوان جایی توصیف کرد که کشتی ها پس از گم کردن راه خود به دلیل صداهای طلسم کننده سیرن ها، که موجودات افسانه ای مانند زنان بال دار هستند، با آن ها برخورد کردند. این صداها احتمالا بر اثر عبور باد از روی صخره ها ایجاد شده است. این سنگ های عجیب و غریب در اثر فوران های آتشفشانی، امواج، باد و باران تشکیل شده اند. در میان این جزایر، اوراک بزرگترین آن ها است و دارای یک ساحل طولانی و همچنین صخره های بلند می باشد. جزیره اینجیر به عنوان منطقه تفریحی شناخته شده و سواحل آن بیشتر مورد استفاده مردم قرار می گیرد. جزایر هاییرسیز و کارتدره دارای صخره های بلند هستند. در آخرین کاوش های انجام شده در جزایر اینجیر و اوراک، باستان شناسان صخره های مقدسی را کشف کردند که رو به معبد آتنا در فوکایا بود. امروزه بسیاری از این جزایر کوچک و خلیج های اطراف، برخی فک های مدیترانه ای اندک به جا مانده در ترکیه را پناه می دهند.

حمام شیطان (Şeytan Hamami) مقبره ای است که از صخره های موجود در پای تپه جان (Can)، در حدود ۲ کیلومتری شرق مرکز فوچا ساخته شده است و احتمالا قدمت آن به قرن ۴ قبل از میلاد بر می گردد. با ورود به مقبره از ورودی قوسی شکل، می توان ۲ اتاق دفن را داخل آن مشاهده کرد. در حین حفاری ها، یک بلوک سنگی ساخته شده از مرمرهای سفید، قرمز و سبز، یک پایه، تعدادی کتیبه و مجسمه شیرها کشف شد. متاسفانه این مقبره در گذشته غارت شد و بنابراین هیچ یک از آثار مهم آن یافت نشد.

خانه سنگی (Taş Ev) یک مقبره تاریخی است که در کنار جاده، در ۱۰ کیلومتری قبل از فوچا واقع شده است. این مقبره ۴.۵ متری بین قرن های ۵ و ۴ قبل از میلاد تا حدودی از صخره ها ساخته شد و تحت تأثیر سبک ایرانی قرار گرفته است.

قلعه پنج دروازه یا بش کاپیلر (Beş Kapilar) توسط جنوایی ها ساخته شده است اما یک قلعه کوچکتر از آن از دوره هلنیسم وجود دارد. هنگامی که فوکایا در سال ۱۴۵۵ توسط عثمانیان به تصرف درآمد، باروهای آن تعمیر و برج هایی به آن افزوده شد. یک کتیبه در ورودی قلعه بیان می کند که این تعمیرات بین سال های ۱۵۳۸ و ۱۵۳۹ توسط سیلاهتار اسکندر آقا، جنگلدار سلطان مصطفی خان که فرزند سلیمان کبیر بود انجام شده است. این قلعه همچنین دارای یک خانه قایقی بود که امروزه به عنوان تئاتر روباز مورد استفاده قرار می گیرد و دیوار آن بین سال های ۱۹۸۳ و ۱۹۹۴ بازسازی شد.

این قلعه یا دیش کاله (Diş Kale) که به قلعه جنوایی ها نیز معروف است، در قرن هفدهم در یک نقطه استراتژیک برای حفاظت از شهر ساخته شد. این بنا در نوک یک شبه جزیره کوچک ساخته شده و توسط یک خندق عظیم در شرق از خشکی جدا شده است. در مدت کاوش های باستان شناسی زیر آب، چند گلوله توپ سنگی پیدا شد و اعتقاد بر این است که این گلوله ها از منجنیق کشتی های دشمن شلیک شده اند. امروزه چیز زیادی از قلعه باقی نمانده است و تنها بخش هایی از دیوار و برخی از تراس های حمام ترکی در داخل به جا مانده اند.

مسجد فاتح یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی دوره عثمانی در فوچا است، اگرچه بیشتر ویژگی های معماری خود را به دلیل مرمت های اخیر از دست داده است. این مسجد پس از تصرف فوچا در سال ۱۴۵۵ توسط محمود دوم ساخته شد. بر روی دروازه های مسجد دو کتیبه وجود دارد. بر اساس اولین کتیبه در ورودی حیاط، این دروازه توسط مصطفی آقا ساخته شده است و روی کتیبه دیگر در دروازه ورودی اصلی ذکر شده است که سلیمان کبیر مسجد را مرمت کرده است.

مسجد کایالار (Kayalar Camii) درون قلعه پنج دروازه است. این بنا در قرن ۱۵ یا ۱۶ توسط عثمانی ها ساخته شده است و مناره آن در قرن نوزدهم بازسازی شد. سدیروان (محل وضو) در غرب مسجد قرار دارد و دارای یک شکل مستطیلی است و سقف تخت چوبی آن نیز اخیرا بازسازی شده است.

مسجد حافظ سلیمان (Hafiz Suleyman Mescid)، مسجد کوچکی است که در سال ۱۵۴۸ توسط حاجی مصطفی، رئیس نگهبانان قلعه فوچا ساخته شده است. این قلعه از سنگ محلی ساخته شده و بین قرن هجدهم و نوزدهم بارها مرمت شده است. این قلعه در سال ۱۹۱۷ برای نمازگزاران بسته بود و در سال ۱۹۹۲ دوباره باز شد.

این قبرستان قدیمی عثمانی بین قرن های شانزدهم و نوزدهم مورد استفاده قرار می گرفت. سنگ های مقبره دارای تزئینات گیاهی مانند گل های رز، درختان سرو، انار، انگور، خرما و غیره است. از این قبرستان دیگر استفاده نمی شود زیرا یک قبرستان جدید در اطراف شهر وجود دارد.

دو حمام ترکی مربوط به دوره عثمانی در فوچا وجود دارد و هر دو حمام در محله آتاتورک هستند. این حمام ها طی قرن ها برخی از عناصر معماری خود را از دست داده اند. یکی از آن ها دارای یک گنبد معمولی در وسط است اما دیگری بسیار آسیب دیده است.

با نزدیک شدن به فوچا می توانید آسیاب های بادی تاریخی را در بالای تپه دگیرمن (Degirmen) مشاهده کنید. آسیاب های بادی عمدتا در قرن نوزدهم ساخته شده اند و برخی از آن ها تا دهه ۱۹۶۰ هم کار می کردند. بادهای شدید شمالی فوچا باعث می شد که این آسیاب ها کار خود را به خوبی انجام دهند. آسیاب های بادی فوچا امروزه در شرایط بدی قرار دارند اما دولت محلی قصد دارد آن ها را برای گردشگری در آینده نزدیک احیا کند.

منبع: allaboutturkey