فرهنگ اولویت چندم رئیس جمهور بعدی است؟/ حمایت از خانه‌نشین‌ها

کیوان کثیریان منتقد سینما و نویسنده درباره مناظره امشب ۱۱ تیر ۲ نامزد ریاست جمهوری و اینکه این مناظره در حوزه فرهنگ چه مسائلی را می‌تواند در بر بگیرد به خبرنگار مهر بیان کرد: اینکه ما چه دوست داریم و چه می‌خواهیم یک بحث است اما بحث مهم‌تر این است که اصلاً نامزدها در حوزه فرهنگ و هنر چقدر به هر حوزه‌ای اشراف دارند؟ برای ما مهم است که فرهنگ اولویت هرکسی باشد که می‌خواهد کشور را اداره کند. اما ظاهراً در بیشتر مواقع چنین چیزی نبوده و نیست. گویی برای مسئولان، فرهنگ فقط تزئینی است.

وی اضافه کرد: برای من و خیلی‌ها مهم است کسی‌که می‌خواهد رئیس جمهور شود بگوید آخرین بار چه فیلمی دیده است یا چه کتابی خوانده است و اصلاً تئاتر رفته است یا خیر. ممکن است نامزدها معتقد باشند تئاتر به درد رئیس جمهور نمی‌خورد و در نتیجه گاهی وزیرانی انتخاب می‌کنند که تسلط و آگاهی لازم را در حوزه فرهنگ و هنر ندارند. از این ندانستن‌ها و تسلط نداشتن به هنر سوءاستفاده می‌شود و بعد گاهی کسانی دور آن‌ها را می‌گیرند که قبل‌تر یا آزمون خوبی پس نداده‌اند و یا اصلاً در فضای هنر نیستند و یا برعکس افراد فرصت‌طلبی هستند و می‌دانند چون فرهنگ در اولویت رئیس‌جمهور نیست، هرکاری که در فضای تجسمی، سینما، تئاتر و … بخواهند، می‌کنند.

کثیریان با بیان اینکه فرهنگ انگار جزو اولویت‌ها نیست، گفت: متأسفانه نامزدها در میزگرد فرهنگی هم که می‌نشینند باز هم از سیاست حرف می‌زنند. حتی در میزگرد فرهنگی هم بیشتر به جنبه عمومی فرهنگ نگاه می‌شود و همانطور که در مناظره‌های قبلی دیدیم درباره هنر هیچ صحبتی نشد.

وی درباره اینکه چقدر می‌توان در یک مناظره ۲ ساعته به حوزه‌های کلان هنر پرداخت، اظهار کرد: بالاخره باید چند جمله در برنامه ۲ ساعته‌ای که پخش می‌شود به هنر بپردازند. اما مساله این است که الان هنر اولویت نیست و بدتر از آن برای مردم هم متأسفانه اولویت نیست چون جیب‌شان خالی است و نمی‌توان از کسی که جیبش خالی است انتظار داشت دغدغه‌اش تئاتر و سینما باشد.

کثیریان در بخش دیگر صحبت‌هایش با اشاره به ضرورت اهمیت فرهنگ بیان کرد: در دور قبل برخی نامزدها نشان دادند که برای‌شان فرهنگ و اخلاق هم مهم نیست چون سخنانی گفتند که در آنها دروغ و اتهام‌زنی بود و صداقتی وجود نداشت.

وی درباره سوالش از نامزدها در همین زمان کم مناظره‌ها تصریح کرد: نامزدها بیان کنند که فیلم مورد علاقه شأن چیست؟ آیا تئاتر دیده اند؟ این برای کسانی که دغدغه شأن کتاب و هنر و سینماست مهم است. اهل فرهنگ شاید بخواهند بر این اساس تصمیم بگیرند. در همین زمان کم دوست دارند بدانند این نامزدها اصلاً موسیقی گوش می‌کنند؟ تا حالا گالری رفته‌اند؟ نامزدها بگویند فرهنگ چه اولویتی برایشان دارد و کجای زندگی‌شان است؟ تا به حال گیم‌بازی کرده‌اند که می‌خواهند در این باره تصمیم گیر باشند. اینها در ظاهر موضوعات کلان نیست ولی حتماً به همان اندازه اهمیت دارد و برخی مردم بر همین اساس می‌توانند به شناخت برسند.

این منتقد سینما درباره دیگر سوال خود از نامزدها عنوان کرد: دوست دارم بدانم نظر نامزدها درباره ممیزی و نظارت در فرهنگ و هنر چیست؟ مشکل اصلی ما این است که هنرمند نمی‌تواند به راحتی حرفش را بزند در حالی‌که نقد، در دل خلق اثر هنری است و هنرمند باید بتواند با هنرش هر حرفی را بزند.

وی اضافه کرد: بسیاری از این ممیزی‌ها را باید کنار گذاشت و اتفاقی هم نمی‌افتد. چه بسا فیلم‌هایی که توقیف شدند و بعد از زمانی اجازه اکران یا پخش پیدا کردند. سوالم این است که از نظر نامزدها نگاه حاکمیت به هنر یا هنر اجتماعی و انتقادی چگونه باید باشد؟ خیلی وقت است دیگر فیلم منتقد اجتماعی جدی نداریم همه فیلم‌ها کمدی شده است چون از نظر برخی مسئولان، قرار نیست هنرمند حرف جدی بزند اما می‌تواند حتی شوخی سطح پایین هم داشته باشد.

کثیریان همچنین در بحث حمایت از هنرمندان عنوان کرد: باید اهل فرهنگ بدانند نگاه نامزدها نسبت به حمایت از هنرمند چیست؟ خیلی از هنرمندان بزرگ، در خانه خود نشسته اند و کار نمی‌کنند، چه برنامه‌ای برای حمایت از این افراد وجود دارد؟

وی در پایان با اشاره به توجه به بخشی از مردم که در مرحله اول انتخابات مشارکت نکردند، گفت: اصلاً بعید ندانید که بخشی از مشارکت کم مردم، به همین فضای بسته فرهنگی هم برگردد.