به نقل از مجله سیب:
در سری مطالب پیشین در مرجع اطلاعات دارویی سایت سیب درمورد ویتامین‌های خانوادۀ ب و ویژگی‌های آن‌ها صحبت کردیم. در این مطلب قصد داریم ببینیم که مصرف زیاد ویتامین ب چه عوارضی دارد و اوردوز با این ویتامین‌ها در بدن چه مشکلاتی را ایجاد می‌کند.
فهرست مطالب
عوارض مصرف بیش از اندازه ویتامین های گروه B
ویتامین‌های گروه ب، که گروهی از ویتامین‌های ضروری‌اند، محلول در آب هستند و مقادیر کمی از آن‌ها در بدن ذخیره می‌شود (به‌جز ویتامین ب۱۲)؛ بنابراین، برای حفظ سلامتمان باید روزانه و از طریق مصرف مواد غذایی مقادیر کافی از این ویتامین‌ها را دریافت کنیم.
باتوجه‌به محلول در آب بودن این ویتامین‌ها، مصرف زیادی منابع غذایی حاوی این ویتامین‌ها مشکلی را در بدن ایجاد نمی‌کند و مقادیر اضافه این ویتامین‌ها به‌خوبی از بدن دفع می‌شوند.
حال ممکن است به‌دلیل کمبود این ویتامین‌ها یا هر دلیل دیگری در حال مصرف مکمل‌های ویتامین ب باشید که ممکن است حاوی یک یا چند عضو از ویتامین‌های این خانواده باشد. درصورت زیاده‌روی در مصرف این‌گونه مکمل‌ها، چه به صورت خوراکی و چه تزریقی، ممکن است عوارض و علائمی ایجاد شود که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.
عوارض قرص ویتامین ب۱
پس از مصرف قرص ویتامین ب۱ ممکن است علائم زیر ایجاد شود:
- کهیر؛
- برافروختگی صورت؛
- خارش؛
- ضعف؛
- عرق‌کردن بیش از حد؛
- تهوع؛
- خستگی.
درصورتی‌که علائم بالا را داشتید به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض قرص ویتامین ب۲
مصرف ویتامین ب۲ ممکن است باعث زردشدن بیش از حد ادرار شود خصوصاً اگر دوزهای بالا مصرف شود. این مورد نگرانی ندارد و طبیعی است. درمجموع مصرف ویتامین ب۲ عارضۀ خاصی ایجاد نمی‌کند؛ اما، به‌طور نادر ممکن است باعث ایجاد حساسیت و واکنش حساسیتی شود که در این صورت تغییر برند دارو می‌تواند کمک‌کننده باشد.
عوارض قرص ویتامین ب۳
عوارض جانبی معمولِ استفاده از مکمل ویتامین ب۳ شامل اسهال، سردرد، ناراحتی معده و نفخ می‌شود. زیاد بودن ویتامین ب در بدن می‌تواند موجب عارضه‌ای به نام فلاشینگ نیاسین شود که عبارت است از: سوزش، سوزن‌سوزن‌شدن، قرمزی و برافروختگی پوست صورت و سینه. مصرف آسپیرین ۳۰ دقیقه پیش از مصرف ب۳ می‌تواند به کاهش این عارضه کمک کنید.
در دوزهای خیلی بالاتر آسیب کبدی و زخم معده نیز ممکن است ایجاد شود. افرادی که بیماری کبدی، کلیوی و زخم معده دارند باید قبل از مصرف ب۳ با پزشک خود مشورت کنید.
دوز بالای این ویتامین ممکن است باعث افزایش فشارخون نیز شود.
عوارض ویتامین ب۵
رایج‌ترین عوارض ویتامین ب۵ عبارت‌اند از:
- درد عضلانی؛
- درد مفاصل؛
- افزایش قند خون؛
- گلودرد؛
- سردرد؛
- ضعف/کمبود انرژی؛
- سرگیجه؛
- افزایش کراتین فسفوکیناز؛
- حالت تهوع؛
- درد شکم؛
- یبوست؛
- بیماری آنفولانزا؛
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)؛
- واکنش‌های حساسیت (ازجمله بثورات پوستی، خارش، کهیر و تورم)؛
- پانکراتیت؛
- اسهال؛
- درماتیت تماسی.
عوارض مصرف ویتامین B6
مصرف بیش از حد ویتامین B6 از مکمل‌ها می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- عدم کنترل عضلات یا هماهنگی حرکات ارادی (آتاکسی)؛
- ضایعات پوستی دردناک و بدشکل؛
- دل‌درد و حالت تهوع؛
- حساسیت به نور خورشید (حساسیت به نور)؛
- بی‌حسی؛
- کاهش توانایی حس درد یا دمای شدید.
عوارض مصرف ویتامین B9
عوارض مصرف ویتامین ب۹ در مقادیر زیاد عبارت‌اند از:
- حالت تهوع؛
- از دست دادن اشتها؛
- نفخ و درد معده؛
- طعم تلخ یا ناخوشایند در دهان؛
- گیجی؛
- مشکل در تمرکز؛
- مشکلات خواب؛
- افسردگی؛
- احساس هیجان یا تحریک‌پذیری.
عوارض ویتامین ب۱۲
مصرف ویتامین ب۱۲ خوراکی در دوزهای توصیه‌شده برای افراد سالم بی‌خطر است. ویتامین ب۱۲ تزریقی، که برای درمان کمبودهای قابل‌توجه این ویتامین استفاده می‌شود، می‌تواند عوارض جانبی زیر را ایجاد کند:
- اسهال خفیف؛
- خارش؛
- بثورات پوستی؛
- سردرد؛
- سرگیجه؛
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- ادم ریوی و نارسایی احتقانی قلب در مراحل اولیه درمان؛
- ترومبوز وریدی؛
- احساس تورم؛
- پلی سیتمی ورا.
ویتامین ب۱۲ می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک بسیار نادر اما جدی (آنافیلاکسی) شود.
مکمل‌های ویتامین ب۹ ممکن است با ویتامین ب۱۲ تداخل داشته باشند. درصورت مصرف اسیدفولیک حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض قرص ب کمپلکس
همان طور که گفته شد، ویتامین ب کمپلکس حاوی مجموعه‌ای از همۀ ویتامین‌های گروه ب است؛ بنابراین، مصرف بیش از حد این مکمل‌ها منجربه زیاد بودن ویتامین ب در بدن می‌شود و این باعث ایجاد عوارض جانبی ناشی از اوردوز یک یا چند عضو از ویتامین‌های گروه ب می‌شود.
قرص ب کمپلکس در دوزهای مختلف در بازار وجود دارند و در آن‌ها دوزهای متفاوتی از هر ویتامین استفاده شده است؛ بنابراین، حتماً به دوز مصرفی خود توجه ویژه داشته باشید.
مصرف طولانی‌مدت هرکدام از اعضای خانوادۀ ویتامین‌های ب به تنهایی در دوزهای بالا ممکن است باعث بر هم خوردن تعادل سایر ویتامین‌های گروه ب در بدن نیز شود. بنابراین بهتر است از عوارض قرص ب کمپلکس‌ها استفاده شود.
عوارض عمومی و مشترک دارویی
تا اینجای مطلب به عوارض زیاد بودن ویتامین ب در بدن پرداختیم و دیدیم که هرکدام از آن‌ها درصورتی‌که در دوزهای بالا استفاده شوند ممکن است عوارض جانبی خاصی به دنبال داشته باشند. جدای از این موارد، یک سری عوارض وجود دارد که ناشی از واکنش بدن به ترکیبات دارویی و نحوۀ ساخت آن دارو است.
مهم‌ترین عارضه رایج دارویی واکنش حساسیتی شدید یا آنافیلاکسی است که یک اورژانس محسوب می‌شود و درصورت ایجاد‌شدن این عارضه باید هرچه سریع‌تر اقدامات پزشکی فراهم شود. این حال با کهیر، خارش شدید و منتشر در بدن، تورم صورت، گلو، بی‌حالی و شوک مشخص می‌شود.
عوارض ذکرشده در بالا بر اساس موارد مشاهده‌شده و تحقیق‌شده ذکرشده‌اند. با مصرف مکمل‌های ویتامین ب ممکن است یک یا چند مورد از علائم بالا ایجاد شود (حتی در دوزهای توصیه‌شده و استاندارد) یا اینکه هیچ‌کدام از این علائم ایجاد نشوند. به‌هرحال، اگر در حال مصرف مکمل‌های ویتامین ب هستید، اگر با مورد مشکوکی مواجه شدید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
چنانچه درمورد عوارض مصرف ویتامین B سؤالی دارید، در قسمت نظرات سؤال خود را مطرح کنید تا پزشکان سایت سیب پاسخ‌گوی پرسش شما باشند.
سوالات متداول درباره عوارض جانبی مصرف ویتامین‌های ب
زیاد بودن ویتامین ب در بدن چه عوارضی دارد؟
ویتامین‌های ب در آب محلول‌اند و مقادیر اضافه آن‌ها به سادگی از بدن دفع می‌شود.
عوارض قرص ویتامین ب چیست؟
مکمل‌های حاوی ویتامین ب درصورتی‌که بیشتر از دوز توصیه‌شده مصرف شوند ممکن است موجب ایجاد عوارضی شوند، که باتوجه‌به ازدیاد هرکدام از اعضای خانوادۀ ویتامین‌های ب، این علائم ممکن است متفاوت باشند.
برای جلوگیری از عوارض ویتامین ب چه‌کار باید انجام دهیم؟
بهتر است برای تأمین ویتامین ب موردنیاز خود از منابع غذایی حاوی این ویتامین‌ها بهره بگیرید و درصورتی‌که از مکمل‌های ب استفاده می‌کنید حتماً دوز توصیه‌شده را رعایت کنید.
منابع
