به نقل از مجله پزشکی:
در این مقاله میخوانید:
- علت درد پشت سر چیست؟
- درد پشت سر نشانه چه بیماری‌هایی است؟
- آیا درد پشت سر نشانه کرونا است؟
- آیا روابط زناشویی منجر به درد پشت سر می‌شود؟
- درد پشت سر چه زمان خطرناک است؟
- درمان درد پشت سر چیست؟
- روش درمان درد پشت سر در بارداری چیست؟
- با درد پشت سر چه باید کرد؟
سردرد به جز در مواردی، هشدار خطری جدی است. درد پشت سر که امروزه یکی از شایع‌ترین منابع درد است، گاهاً اگر نادیده گرفته شود، فرد را با عواقب جانبی خطرناکی روبرو خواهد کرد.
این مقاله به بررسی علل اولیه و ثانویه احتمالی سردردهای واقع در پشت سر پرداخته است. همچنین نحوه درمان این سردردها و زمان خطرناک بودن عارضه نیز برای شما بیان شده است. اگر به دنبال کشف علت سردرد بعد از برقراری رابطه جنسی و یا درمان آن در بارداری هستید، این مقاله پاسخگوی شما خواهد بود. شما در این مقاله ویژگی‌های سردرد کرونا را نیز خواهید شناخت. در پایان به طور خاص علت درد پشت سر و درمان مؤثر خود را خواهید یافت.
علت درد پشت سر چیست؟
سردرد در پشت سر، اغلب به دلیل یک اختلال سردرد اولیه به نام سردرد تنشی رخ می‌دهد. این نوع سردرد بسیار شایع است و دلیلی برای هشدار جدی نیست. در برخی موارد، سردردهای ثانویه که از یک بیماری زمینه‌ای ناشی می‌شوند، علت بروز درد پشت سر هستند. در ادامه با این نوع سردردها آشنا خواهید شد.
سردرد تنشی؛ درد خفیف در تمام پشت سر یا طرفین
سردردهای تنشی شایع‌ترین نوع سردرد و محتمل‌ترین منبع سردرد پشت سر هستند. این نوع سردرد گنگ و غیرمتمرکز بوده و بیشتر در کنار سر و به شکل دوطرفه احساس می‌شود. در حالی که این نوع سردرد آزاردهنده و ناخوشایند است، اما نگران کننده نیست و اغلب به سرعت از بین می‌رود.
سردرد تنشی باعث ایجاد احساس چنگ زدن، سفت شدن یا فشار در اطراف سر و گردن می‌شود. شدت این نوع سردرد خفیف تا متوسط است و با فعالیت بدنی افزایش نمی‌یابد.
عوامل متعددی در بروز سردرد تنشی دخالت دارد، از جمله حساس شدن مسیرهای درد در سیستم عصبی و یا محرک‌های محیطی مانند استرس، کمبود خواب یا حذف وعده‌های غذایی.
علائمی که ممکن است همراه با سردرد تنشی باشد عبارتند از:
- حساسیت به صدا یا نور (در موارد بیشتر حساسیت به صدا)
- کاهش اشتها
- سفتی شانه و قسمت بالایی پشت
- مشکل در تمرکز
سردرد ثانویه کم فشار؛ درد شدید پشت سر
درد پشت سر می‌تواند نشان دهنده یک سردرد ثانویه جدی‌تر، مانند سردرد کم فشار باشد. سردرد کم فشار که با عنوان افت فشار خود به خود داخل جمجمه نیز شناخته می‌شود، در نتیجه فشار کم مایع مغزی نخاعی (CSF مایع شفافی است که از مغز و نخاع عبور می‌کند)، در مغز ایجاد می‌شود. اگر مایع نخاعی به دلیل پارگی در سخت شامه (دورال یا غشای پوشش دهنده نخاع) نشت کند، فشار اطراف مغز کاهش می‌یابد.
پارگی سخت شامه گاهاً پس از نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی و یا بعد از بی حسی نخاعی یا اپیدورال، رخ می‌دهد. این رویداد باعث بروز سردرد شدید شده که معمولاً در پشت سر احساس می‌شود.
سردرد کم فشار هنگام نشستن یا ایستادن احساس می‌شود و در عرض ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پس از دراز کشیدن از بین می‌رود. این نوع سردرد معمولاً هنگام سرفه، عطسه و یا ورزش تشدید می‌شود.
علائم احتمالی سردرد کم فشار عبارتند از:
- سفتی گردن
- وزوز گوش
- سرگیجه
- دوبینی یا تاری دید
سردرد ثانویه سرویکوژنیک؛ درد در یک طرف پشت سر
ریشه سردردهای سرویکوژنیک در ناحیه گردن است. سردردهای سرویکوژنیک به صورت سردرد یک طرفه (درد پشت سر سمت چپ یا درد پشت سر سمت راست) ظاهر می‌شود که از گردن شروع شده و از پشت سر به جلو گسترش می‌یابد. این نوع سردرد شبیه میگرن بوده و معمولاً با شدت متوسط تا شدید و ضربان‌دار است و با حرکات سر یا گردن تشدید می‌شود. سردردهای سرویکوژنیک معمولاً با سفتی گردن و درد بازو یا شانه در همان سمت سردرد همراه است.
سردرد ثانویه نورالژی اکسیپیتال؛ سردرد یک طرف پشت سر
نورالژی اکسیپیتال، درد در نواحی پوستی است که توسط اعصاب اکسیپیتال بزرگ یا اکسیپیتال کوچک ایجاد می‌شود. این اعصاب از گردن شروع شده و از اطراف سر تا پوست سر ادامه دارد. درد نورالژی پشت سر ناشی از گیر افتادن یا تحریک عصب پشت سر توسط یک عضله سفت، رگ خونی یا ضربه در هنگام آسیب شلاقی است. سردرد همراه با نورالژی اکسیپیتال به صورت موضعی، خنجری و کوتاه مدت است که به طور ناگهانی شروع می‌شود. این نوع سردرد از گردن شروع شده و از پشت به بالای سر گسترش می‌یابد.
علائم مرتبط با نورالژی اکسیپیتال عبارتند از:
- تغییرات بینایی و یا درد چشم
- وزوز گوش
- گرفتگی بینی
- اختلال احساس در طول عصب
درد پشت سر نشانه چه بیماری‌هایی است؟
معمولاً دردهای پشت سر مربوط به مشکلات عصب اکسیپیتال است که می‌تواند نشانه‌ای از میگرن، تومور و یا هماتوم باشد. البته در اکثر موارد سردردهایی که در پشت سر احساس می‌شود، سردردهای تنشی بوده و نشان دهنده بیماری جدی نیست. اما بهتر است در صورت مواجهه با سردرد آزار دهنده‌ای که زندگی روزمره شما را مختل کرده است، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
درد در پشت سر و همراه با سفتی گردن به دنبال یک بیماری زمینه‌ای مانند مننژیت در بدن به وجود می‌آید که ریشه عفونی دارد.
درد سرتاسر پشت سر و یا یک طرف سر که به صورت ضربانی رخ می‌دهد و با علائمی چون حساسیت به نور و صدا، تهوع و استفراغ، سرگیجه، مشکل در تکلم، دیدن نورها یا لکه‌های روشن، از دست دادن بینایی به صورت موقت همراه است، نشانه‌ای از میگرن است.
درد پشت سر سمت چپ نزدیک گوش، به دنبال عارضه اوتیت مدیا (عفونت گوش میانی و یا عفونت مربوط به حلق که از طریق شیپور استاش وارد گوش میانی شده است) احساس می‌شود.
درد پشت سر و چشم هم بیانگر مشکلات دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی است.
آیا درد پشت سر نشانه کرونا است؟
با وجود اینکه از سردرد به عنوان یکی از علائم بیماری کرونا یاد شده است، اما هر سردردی را نمی‌توان به کووید_19 ربط داد. با این وجود درد پشت سر یکی از عوارض واکسن کرونا است. از جمله ویژگی‌های سردرد کرونا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در دو طرف سر و به صورت ضربان دار و یا بدون ضربان است.
- دردی که با خم کردن سر یا بدن به سمت جلو، تشدید می‌شود.
- شدت سردرد از متوسط تا شدید است.
- سردرد با مصرف داروهای رایج درمان نمی‌شود.
آیا روابط زناشویی منجر به درد پشت سر می‌شود؟
سردردی که موقع رابطه زناشویی ایجاد می‌شود با نامهای مختلفی مانند سردردهای جنسی، مقاربتی و ارگاسم معرفی می‌شود. بروز این نوع سردرد در مردان شیوع بیشتری دارد. این سردرد معمولاً در حین ارگاسم و یا بلافاصله پس از آن رخ می‌دهد. گاهی اوقات فرد تنها آن را به مدت چند دقیقه تجربه خواهد کرد و گاهی اوقات ممکن است ساعتها با آن درگیر باشد. علت بروز این سردرد به انقباض رگهای خونی باز میگردد.
درد پشت سر چه زمان خطرناک است؟
بیشتر دردهای پشت سر خطرناک نیستند. با این حال، مواردی وجود دارد که مشاهده علائم آن، شما را مستلزم مراجعه فوری به پزشک خواهد کرد، از جمله:
- سردردی که با سفتی گردن به طور همزمان همراه است، زیرا ریشه عفونی دارد.
- سردردهایی که به صورت مکرر رخ داده و به تدریج شدیدتر می‌شوند و ممکن است در برنامه روزانه شما اختلال ایجاد کنند.
- سردرد جدیدی که بعد از سن ۵۰ سالگی، در دوران بارداری، بعد از زایمان و یا در صورت سابقه سرطان یا ضعف سیستم ایمنی (مانند HIV/AIDS) ایجاد می‌شود.
- سردردی که با عطسه، سرفه و یا ورزش ایجاد می‌شود.
- سردردی که همراه با مصرف منظم داروهای مسکن به وجود می‌آید.
- سردردی که شدید بوده و به طور ناگهانی شروع می‌شود.
- سردرد شدیدی که با قرمزی و درد چشم، تب بالا، سفتی گردن و یا گیجی همراه است.
- سردردی که با علائم سکته احتمالی مانند ضعف، بی حسی یا تغییرات بینایی همراه است.
- سردردی که همراه با مشکلات لامسه بروز می‌یابد.
- سردری که پس از ضربه یا آسیب به سر رخ می‌دهد.
درمان درد پشت سر چیست؟
با توجه به اینکه عوامل متعددی در بروز درد پشت سر نقش دارد، هنگامی که علت درد تشخیص داده شد، می‌توانید با یک برنامه درمانی آن را برطرف کنید. روش درمان انواع درد پشت سر در ادامه شرح داده شده است.
درمان سردرد تنشی در پشت سر
سردردهای تنشی معمولاً با مسکن‌های بدون نسخه مانند تایلنول (استامینوفن) و یا داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) و ادویل (ایبوپروفن) کاهش می‌یابند. اما لازم است قبل از مصرف هر دارویی حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
درمان سردرد کم فشار در پشت سر
برای کنترل سردرد کم فشار ابتدا راهکارهای درمانی مانند استراحت در رختخواب، کافئین و هیدراتاسیون انجام می‌شود. بعد از این اقدامات ممکن است سردرد در عرض چند روز تا دو هفته برطرف شود. اما اگر سردرد شدید باشد و یا ادامه یابد، ممکن است روشی برای قرار دادن خون در اپیدورال انجام شود. در طی این روش، از بازوی بیمار خون گرفته شده و به فضای اپیدورال در قسمت تحتانی ستون فقرات تزریق می‌شود. در این روش معمولاً بیمار به سرعت تسکین خواهد یافت.
درمان سردرد سرویکوژنیک در پشت سر
فیزیوتراپی بخشی از برنامه درمانی اولیه برای سردرد سرویکوژنیک است. در این روش فیزیوتراپ با تمرینات تقویت عضلات گردن به بیمار کمک می‌کند. برای رسیدن به بهبودی ماساژ، یخ یا گرمادرمانی نیز توصیه می‌شود. در برخی موارد ممکن است پزشک برای بیمار یک داروی ضد درد عصبی به نام لیریکا یا پرگابالین تجویز کند.
درمان سردرد نورالژی اکسیپیتال در پشت سر
بسته به شدت بیماری، چندین گزینه درمانی برای نورالژی اکسیپیتال وجود دارد. درمان‌های رایج عبارتند از:
- داروهایی مانند نورونتین (گاباپنتین)، لیریکا (پرگابالین) یا یک داروی ضد افسردگی.
- فیزیوتراپی که شامل یخ یا گرما درمانی، ماساژ و تمرینات تقویتی و کششی گردن است.
- بلوک عصبی عصب اکسیپیتال بزرگ یا کوچک
- برای موارد شدیدتر یا مداوم، ممکن است تزریق بوتاکس یا یک روش کم تهاجمی که انفجارهای فرکانس رادیویی را به عصب اکسیپیتال می‌رساند به نام رادیوفرکانس پالسی آزمایش شود.
- آزادسازی عصب اکسیپیتال با جراحی، آخرین راه حل است.
- برای سردردهای شدید یا مداوم، متخصص درد ممکن است یک انسداد بی حس کننده یا تزریق کورتیکواستروئید به گردن انجام دهد.
روش درمان درد پشت سر در بارداری چیست؟
در صورت امکان، بهتر است برای درمان سردرد در ناحیه پشت سر، در دوران بارداری از روش‌های غیر دارویی استفاده شود. راهکارهایی چون استراحت در یک اتاق تاریک و ساکت و یا استفاده از کمپرس خنک روی سر می‌تواند مؤثر باشد. اما در صورتی که سردرد جدید، مداوم و یا شدید است، مراجعه به پزشک حتماً لازم است. پزشک ممکن است برای بیمار تایلنول (استامینوفن) تجویز کند.
با درد پشت سر چه باید کرد؟
درد در ناحیه پشت سر تحت تأثیر عوامل متعددی به وجود می‌آید. با شناخت این عوامل و تعیین خطرناک و یا بی خطر بودن آن‌ها، می‌توان برای درمان آن اقدام کرد. سردردهای ناحیه پشت سر بسته به شدت درد، درمان‌های متفاوتی از دارو درمانی تا جراحی دارند. فقط لازم است قبل از اقدام برای درمان با مراجعه به پزشک متخصص، علت درد تشخیص داده شود.
شما تاکنون درد کدام ناحیه از پشت سر را تجربه کرده‌اید؟ متخصصین مجله پزشکی راهنمای شما برای شناخت علت و درمان این عارضه هستند.
