صرع – قسمت اول (Epilepsy)

به نقل از مجله سیب:

صرع (Epilepsy) پس از سردردهای میگرنی، سکته های مغزی و بیماری آلزایمر، چهارمین بیماری شایع دستگاه عصبی می باشد. هر ساله حدود ۱۵۰۰۰۰ مورد جدید صرع در ایالات متحده گزارش می شود که معادل ۴۸ نفر در هر صدهزار نفر می باشد. بر اساس آمارهای مختلف، تعداد کل مبتلایان به صرع در آمریکا بین ۳/۱ تا ۸/۲ میلیون نفر است. می توان گفت که یک نفر از هر ۲۶ نفر در طول عمر خود دچار صرع می شود. از سوی دیگر روز ۲۶ مارس، روز اطلاع رسانی در مورد صرع (Epilepsy Awareness Day) می باشد و تحت عنوان روز بنفش (Purple Day) شناخته می شود و افراد با پوشیدن لباس های بنفش یا نصب علائم بنفش سعی در جلب توجه عمومی به این بیماری می نمایند. از این رو با توجه به شیوع این بیماری، به جهت افزایش آگاهی عمومی در مورد صرع و نیز تشویق جامعه ایرانی به مشارکت در روز بنفش، در چند مقاله پیاپی به توضیح در مورد این بیماری می پردازیم.

تعریف صرع: صرع یا اپی لپسی (Epilepsy) نوعی اختلال مغزی است که معمولا باعث ایجاد تشنج های مکرر و عود کننده در افراد مبتلا می شود. صرع می تواند طیف گسترده ای از اختلالات شدید و حتی تهدیدکننده حیات، تا موارد خفیف را در افراد مختلف ایجاد نماید. در این بیماری تغییر فعالیت طبیعی الکتریکی مغز باعث می شود که افراد حالات غیرعادی و عجیبی را با حواس پنج گانه خود تجربه کنند، تجربیات عاطفی و رفتاری خاصی داشته باشند و دچار تشنج، انقباضات عضلانی و گاهی از دست دادن هوشیاری گردند.

تعریف تشنج (Seizure): تشنج معمولا وقتی اتفاق می افتد که فعالیت طبیعی الکتریکی مغز به دلیلی به هم بخورد. در اکثر موارد، گروهی از سلول های مغزی (نورون ها) در یک یا چند نقطه از مغز به اشتباه جریان های الکتریکی نادرستی را تولید و به تمام نقاط مغز منتشر می کنند. این جریانها ممکن است برای مدت کوتاهی فرماندهی و کنترل عملکرد مغز را در دست بگیرند. در این مدت فرد ممکن است دچار انقباضات ناخواسته و خارج از کنترل عضلانی، از دست دادن هوشیاری عمومی و حرکات شدید و بی هدف بدن گردد. جریان های الکتریکی ناخواسته و به دنبال آن تشنج ممکن است از چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و پس از آن خودبخود متوقف شود.

تفاوت بین صرع و تشنج: هر فردی که دچار تشنج گردد، الزاما مبتلا به صرع نمی باشد. یکی از دلایل تشنج در کودکان سالم خردسال، تب بالا می باشد که باعث نگرانی شدید مادران می گردد. باید توجه داشت که در صورت مراقبت کافی از کودک و جلوگیری از بالا رفتن تب، معمولا تشنج تکرار نمی شود و دلیلی برای نگرانی از ابتلا به صرع در مورد این کودکان وجود ندارد. از سایر دلایل تشنج می توان به ضربات شدید وارده به سر که باعث جراحت شوند و نرسیدن اکسیژن کافی به مغز اشاره کرد. اگر فردی برای دو بار یا بیشتر بدون وجود علت مشخصی دچار حملات تشنج گردد، احتمال وجود صرع برای این فرد وجود دارد. به هرحال فرد مبتلا به صرع علاوه بر تشنج ممکن است حالات غیرعادی و عجیبی را با حواس پنج گانه خود تجربه کند و تجربیات عاطفی و رفتاری غیرمعمولی داشته باشد.

دلایل ایجاد صرع: هر عاملی که باعث شود که کانون های تولید کننده جریان های الکتریکی نامناسب در مغز ایجاد شوند و این جریان های الکتریکی بتوانند برای مدتی کنترل مغز را در دست بگیرند، می تواند باعث ایجاد صرع گردد. حرکت عضلات بدن و انقباضات آنها در کنترل بخش بیرونی مغز موسوم به قشر حرکتی اولیه می باشد. صدور جریانات الکتریکی نامناسب و کنترل نشده در قسمت کوچکی از مغز می تواند باعث شود که قشر حرکتی مغز برای مدت کوتاهی از کنترل خارج شود و عضلات و بدن فرد دچار حرکات بی هدف، ناخواسته و خارج از کنترل گردند. در این حالت فرد دچار تشنج می شود. یکی از دلایل عمده ایجاد کانون های مولد جریانات الکتریکی کنترل نشده در مغز که باعث ابتلا به صرع می شود، عدم تکامل مغز در دوران جنینی یا یکی دو سال اول پس از تولد می باشد. بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی (Cerebral Palsy) به علت عدم تکامل کافی مغز یا وجود سایر اشکالات در نورون های مغزی دچار صرع می باشند. زایمان های سخت و طولانی می توانند به مغز کودک آسیب وارد کنند و باعث صرع گردند. صدمات و جراحات وارده به سر در هر سنی (به خصوص سنین پایین)، ابتلا به مننژیت، آبسه یا تومورهای مغزی و ابتلا به بیماری ایدز و ام اس (Multiple Sclerosis) نیز می توانند باعث صرع گردند. در سنین بالاتر بیماری آلزایمر می تواند از دلایل ابتلا به صرع باشد. در برخی از موارد هم تنها دلایل ژنتیکی باعث ایجاد بیماری صرع می شوند.

در مقاله بعدی بحث درباره صرع را ادامه خواهیم داد. فراموش نکنید که در روز ۲۶ مارس لباس بنفش یا دارای نشان بنفش به تن کنید تا توجه دیگران را به بیماری صرع و افزایش آگاهی در مورد آن جلب نمایید.

منبع:

https://www.epilepsy.com/learn/about-epilepsy-basics/epilepsy-statistics

https://medlineplus.gov/epilepsy.html

https://www.ninds.nih.gov/Disorders/All-Disorders/Epilepsy-Information-Page

https://www.epilepsy.va.gov/Information/about.asp