به نقل از مجله پزشکی:
در این مقاله میخوانید:
- رژیم غذایی؛ علت اصلی شکم درد همراه با نفخ
- مشکلات اعصاب و روان؛ نقش کلیدی آنها در شکم درد با نفخ
- یبوست و اسهال؛ عللی بارز برای دل درد با نفخ روده و معده
- سوءهاضمه؛ دلیلی برای ایجاد دل درد و باد شکم و معده
- اختلالات آنزیمی؛ علتی پنهان برای شکم درد همراه با نفخ
- بیماریهای دستگاه گوارش؛ شایعترین دلیل شکم درد با نفخ
- بلع هوا؛ دلیل احتمالی درد شکم با نفخ
- حساسیت دارویی؛ گزینهای برای تشدید دل درد با نفخ
- بارداری عاملی که با درد شکم و نفخ بیگانه نیست
- قاعدگی؛ علتی رایج برای درد شکم و نفخ موقت
- چه زمانی شکم درد همراه با نفخ خطرناک است؟
گاهی یک علامت کوچک، نشانه ای برای یک بیماری جدی است. شکم درد همراه با نفخ از جمله این علائم محسوب می‌شود. اگر فرد برای مدت زمان طولانی به دل درد همراه با نفخ مبتلا باشد، بهتر است به آن بی توجه نباشد. اما اینکه چه مواقعی شکم درد همراه با نفخ مهم می‌شود، موضوعی است که مجله پزشکی در اینجا به آن پرداخته است.
این مقاله می‌خواهد علت درد شکم همراه با نفخ را از جنبه های مختلفی بررسی کند تا خطرناک بودن یا نبودن آن مشخص شود. ابتدا نقش رژیم غذایی بر شکم درد همراه با نفخ بیان می‌شود. سپس ارتباط مشکلات اعصاب و روان با درد و باد شکم بررسی شده است. در ادامه مشکلات و بیماریهای گوارشی یا شرایط خاص مثل بارداری، که اغلب با شکم درد و نفخ همراه هستند، زیر ذره بین برده شده است. در این نوشته بهترین پاسخ برای بسیاری از سوالات خود را خواهید یافت.
رژیم غذایی؛ علت اصلی شکم درد همراه با نفخ
یکی از دلایل شایع شکم درد همراه با نفخ، رژیم غذایی نامناسب است. برخی مواد غذایی بدن را در هضم دچار مشکل می‌کنند و سبب تولید بیش از حد گاز در روده و معده می‌شوند. در این حالت فرد دچار دل درد شدید همراه با نفخ می‌شود یا معده درد با نفخ را تجربه می‌کند. شناخت مواد غذایی که مشکل نفخ و درد شکم را تشدید می‌کند در درمان بسیار کمک کننده است. پزشک جهت کاهش علائم نفخ ممکن است فرد را از مصرف برخی غذاها منع کند. این کمبود بهتر است با مواد غذایی جایگزین جبران شود.
دلایلی که مواد غذایی، سبب دل درد همراه با باد معده و روده می‌شوند به شرح زیر است:
عدم تحمل مواد غذایی خاص
عدم تحمل مواد غذایی، مانند عدم تحمل لاکتوز، یکی از مواردی است که درد شکم همراه با باد روده را تشدید می‌کند. در این حالت بیمار قادر به هضم لاکتوز و کربوهیدرات موجود در لبنیات نیست. افراد به دو دلیل دارای اختلال عدم تحمل لاکتوز هستند. ۱) کاهش تولید آنزیم لاکتاز بصورت ژنتیکی ۲) ابتلا به برخی بیماریهای روده که سبب می‌شود پوشش داخلی روده و آنزیم لاکتاز از بین برود.
خوردن غذاهای چرب
غذاهای چرب حاوی کالری بالا و چربی ناسالم هستند. خوردن غذاهای چرب به سیستم گوارش فشار وارد می‌کند زیرا زمان بیشتری برای هضم چربی نیاز است. ماندن غذا در سیستم گوارش و فعالیت بیش از حد آن سبب می‌شود عوارض کوتاه مدتی مانند: گاز معده، نفخ و معده درد بروز کند. توصیه بر این است که به منظور جلوگیری از دل دردهای نفاخ، تغییراتی در رژیم غذایی اعمال شود. این کار در بسیاری از موارد مشکل باد روده و شکم درد را کاملا برطرف می‌کند.
مشکلات اعصاب و روان؛ نقش کلیدی آنها در شکم درد با نفخ
گاهی اوقات بیماریهای گوارش ریشه در مشکلات اعصاب و روان دارد. رابطه بین استرس و مشکلات گوارشی دو طرفه است. یعنی بیماری گوارشی از سویی سبب استرس می‌شود. از سوی دیگر، استرس می‌تواند ناراحتی گوارشی را تشدید یا ایجاد کند. استرس فعالیت معده را کند می‌کند و عملکرد روده بزرگ را افزایش می‌دهد. از این رو بر فرآیند هضم تاثیر می‌گذارد که یکی از علائم آن ایجاد شکم درد همراه با نفخ است.
یبوست و اسهال؛ عللی بارز برای دل درد با نفخ روده و معده
اسهال و یبوست معمولا با نفخ و شکم درد همراه هستند. یبوست با به تاخیر انداختن دفع، سبب تجمع گاز و در نتیجه نفخ معده و روده می‌شود. از طرفی رشد بیش از حد باکتریهای روده می‌تواند سبب اسهال و نفخ معده و روده شود. اسهال و نفخ بیشتر از سه روز، بسیار آزاد دهنده است و ممکن است نشانه یک بیماری جدی باشد. در این شرایط بهتر است حتما به پزشک مراجعه شود. در جدول زیر، دلایلی آورده شده است که سبب بروز دل پیچه همراه با نفخ می‌شود:
سوءهاضمه؛ دلیلی برای ایجاد دل درد و باد شکم و معده
سوءهاضمه بیشتر به سبک زندگی فرد مرتبط است. اما گاهی اوقات نشانه ی یک بیماری گوارشی است. این بیماری معمولا بعد از نوشیدن یا خوردن اتفاق می‌افتد. مصرف برخی داروها نیز سبب تحریک آن می‌شود. مشخصه اولیه برای وجود بیماری گوارشی، درد بالای شکم همراه با نفخ است. در این حالت اسید معده بیش از حد ترشح می‌شود و بیمار از درد معده و نفخ رنج می‌برد.
علائم و علل عمده سوءهاضمه که سبب نفخ و درد معده می‌شوند، عبارتند از:
- پرخوری یا سریع غذا خوردن
- خوردن غذاهای چرب یا تند
- مصرف زیاد کافئین، الکل، شکلات یا نوشیدنی های گازدار
- اضطراب و استرس
- سیگار کشیدن
- مصرف برخی آنتی بیوتیک، مسکنها، مکملهای آهن
- بارداری
- بیماریهای معده و روده
- بیماریهایی مانند دیابت و تیروئید
- ناهنجاریهای پانکراس یا صفرا
- عدم تحرک و یکجا نشینی
اختلالات آنزیمی؛ علتی پنهان برای شکم درد همراه با نفخ
آنزیمهای دستگاه گوارش در فرآیند جذب و هضم غذا نقش مهمی دارند. پروتئین، چربی و کربوهیدراتها توسط این آنزیمها تجزیه می‌شوند. سپس به مواد مغذی مورد نیاز بدن تبدیل می‌گردند. اختلالات آنزیمی می‌تواند سبب برخی بیماریهای گوارشی مانند: عدم تحمل مواد غذایی شوند. با بروز این بیماریها احتمال تجربه درد شکم با نفخ بسیار بالا است.
بیماریهای دستگاه گوارش؛ شایعترین دلیل شکم درد با نفخ
اکثر بیماریهای گوارشی با شکم درد و نفخ همراه هستند. دستگاه گوارش وظیفه جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد را بر عهد دارد. بیماریهای دستگاه گوارش سبب اختلال در این وظیفه می‌شود. یکی از علائمی که می‌تواند نشان دهنده اختلال دستگاه گوارش باشد، ایجاد درد شکم با نفخ است. در این حالت ممکن است گاز تولید شده در معده و روده از حد طبیعی بیشتر شود. در این حالت بیمار احساس پری در شکم می‌کند.
نفخ معده می‌تواند ناشی از بیماری های زیر باشد؛
- زخم معده
- بیماری ریفلاکس معده به دستگاه گوارش (GERD)
- سندروم روده تحریک پذیر (IBS)
- بیماریهای التهابی روده (IBD)
- انسداد روده
- بیماریهای کرون
- سلیاک
- کولیت اولسراتیو (نوعی بیماری التهابی روده)
- سرطان روده بزرگ
بلع هوا؛ دلیل احتمالی درد شکم با نفخ
هنگام خوردن یا آشامیدن یا صحبت کردن مقداری هوا وارد سیستم گوارش می‌شود. بلع هوا در افراد مضطرب شدت بیشتری دارد. در حالت عادی، هوا از طریق آرغ زدن یا مقعد از بدن خارج می‌شود. اما اگر بلع هوا بیش از حد طبیعی باشد مشکلات گوارشی مانند: نفخ و درد شکم ایجاد می‌کند.
مواردی که سبب تشدید بلع هوا و به طبع آن شکم درد همراه با نفخ می‌شود، به شرح زیر است:
- جویدن آدامس، سیگار کشیدن یا مکیدن اشیاء
- نوشیدن نوشابه های گازدار
- سریع غذا خوردن
- صحبت حین خوردن یا تنفس از راه دهان
- ورزشهای سنگین
- نوشیدن با نی
- استفاده از دندان مصنوعی شل
حساسیت دارویی؛ گزینهای برای تشدید دل درد با نفخ
حساسیت دارویی یکی از عواملی است که سبب معده درد با نفخ می‌شود. مصرف برخی از داروها از جمله آنتی بیوتیک‌ها و مسهل‌ها دل درد با نفخ را تشدید می‌کند. در صورتی که بیمار با مصرف این داورها احساس ناراحتی کند، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرد. پزشک در مورد ادامه یا قطع دارو به او کمک می‌کند.
داروهایی که سبب نفخ و درد شکم می‌شوند، عبارتند از:
- آسپرین، آنتیاسیدها
- داروهای اسهال مانند: ایمودیوم، کائوپکتات و لوموتیل
- داروهای ضد درد اپیوئیدی
- مکملهای فیبر و حجیم کننده مانند: سیتروسل، فیبرال و متاموسیل
- مولتی ویتامین و قرص آهن
- داروهای کلسترول
- داروهای شیمی درمانی
بارداری عاملی که با درد شکم و نفخ بیگانه نیست
شکم درد با نفخ در دوران بارداری دور از انتظار نیست. اما به ندرت باعث نگرانی می‌شود. دل درد با باد شکم بیشتر در سه ماه اول بارداری بروز می‌کند. البته ممکن است در سه ماه سوم و هفته ۲۹، شدت بیشتری پیدا کند. تغییرات فیزیکی و هورمونی در دوران بارداری سبب ایجاد گاز می‌شود. گاز می‌تواند موجب شکم درد با نفخ ناراحت کننده، گرفتگی عضلات، گرفتگی معده و روده شود. این تغییرات فیزیکی و هورمونی شامل موارد زیر است:
- افزایش سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون
- تغییر سایز رحم
- بروز یبوست یا اسهال
- افزایش وزن
قاعدگی؛ علتی رایج برای درد شکم و نفخ موقت
درد شکم با نفخ، یکی از مشکلات رایجی است که زنان در دوران قاعدگی با آن مواجعه هستند. نفخ یکی از علائم سندرم پیش از قاعدگی به حساب می‌آید و معمولا ۱ الی ۲ هفته قبل از پریودی در زنان رخ دهد. این نفخ، گاهی با درد شکم، کمر درد، گرفتگی معده و سایر علائم همراه است. در این حالت شکم سنگین و متورم می‌شود و فرد احساس اضافه وزن دارد. نفخ شکم با تغییر در سطح هورمونهای جنسی ایجاد می‌شود. با تغییر این هورمونها بدن آب و نمک بیشتری را حفظ می‌کند. سلولهای بدن با آب متورم می‌شوند و نفخ را ایجاد می‌کنند.
چه زمانی شکم درد همراه با نفخ خطرناک است؟
در بسیاری از موارد، شکم درد همراه با نفخ نگران کننده نیست. مخصوصا اگر ناشی از یک رژیم غذایی نامناسب یا حساسیت دارویی باشد. یا اینکه شخص در شرایطی مانند بارداری یا پریودی قرار داشته باشد. در این حالت با تغییر رژیم غذایی یا با عبور از آن شرایط خاص، شکم درد همراه با نفخ خود به خود بهبود می‌یابد.
شکم درد همراه با نفخ در صورتی خطرناک است که بیش از یک هفته طول بکشد. بیمار به طور مداوم احساس ناخوشایند و دردناکی داشته باشد و به تدریج بدتر شود. از طرفی اگر نفخ با علائم دیگری همراه شود ممکن است دلیلی برای وجود یک بیماری جدی باشد. در این شرایط بهترین اقدام مراجعه به پزشک است. در فهرست نشانه های بیماریهایی که معمولا همراه با شکم درد و نفخ است آورده شده است. وجود این علائم دلیل قطعی نیست و صرفا یک احتمال است. برای قطعیت نیاز به بررسی دقیق پزشکی وجود دارد.
- شکم درد نفاخ به همراه درد لگن: سرطان تخمدان
- نفخ و کاهش وزن: سلیاک، آسیت
- درد در قسمت چپ پایینی شکم همراه با نفخ: دیورتیکولیت، بیماری کرون یا کولیت زخمی
- دل درد نفاخ به همراه اسهال استفراغ و تب : گاستروانتریت
- درد روده همراه با بادشکم و ترشحات بد بوی واژن: کلامیدیا یا گونوره آ
- درد شدیدشکم و نفخ: ایجاد توده یا تومور در بافت یا لخته خون
اگر شکم درد همراه با نفخ شما را نگران کرده است، متخصصان متخصصان مجله پزشکی آماده پاسخ به سوالات شما هستند
آیا نفخ باعث چاقی، اضافه وزن یا بزرگی شکم می شود؟
نفخ شکم باعث بزرگی شکم می‌شود. در این حالت شکم سفت و دردناک است و تورم در یک نقطه از بدن جمع می‌شود. نفخ و درد شکم سبب چاقی نمی‌شود. این موضوع صرفا در ظاهر به دلیل بزرگ تر شدن معده مشاهده می‌شود. نباید آن را با اضافه وزن اشتباه گرفت.
