سنگ لوزه چیست و چگونه درمان می شود؟

لوزه یک بافت گوشتی و نرم است که در انتهای گلو وجود دارد و بخشی از سیستم ایمنی بدن است. درنتیجه از لنفوسیت‌ها تشکیل‌شده و کار اصلی آن جلوگیری از ورود عفونت به ریه است. کار لوزه‌ها ۲۴ساعته است و از تهاجم باکتری و ویروس جلوگیری می کنند درنتیجه می‌توان آن‌ها را برای بدن بسیار مهم دانست البته در سنی خاص.

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که توده های سفیدرنگی را انتهای لوزه خود مشاهده کنید یا متوجه بوی بدی در دهان خود شوید و دلیل آن را ندانید. ما در این مقاله می‌خواهیم در مورد سنگ لوزه با شما همراهان عزیز مجله پزشکی صحبت کنیم و درمان‌های مربوط به آن را بررسی کنیم. برای آشنا شدن با این بیماری، تا انتهای مقاله ما را همراهی کنید.

عملکرد لوزه‌ها

لوزه‌ها را می توان یکی از مهم‌ترین اجزای بدن در دوران کودکی دانست. بافت لنفاوی لوزه‌ها در سن پایین بسیار فعال است زیرا سیستم ایمنی بدن به‌تازگی می‌خواهد در مقابل عفونت‌ها قرار بگیرد و هنوز نسبت به خیلی از عفونت‌ها ایمنی پیدا نکرده است. آشنا شدن بدن با عفونت ها در سنین کودکی اتفاق می افتد درنتیجه سیستم ایمنی بدن در این دوران بسیار فعال است. هرچه سن افزایش پیدا می‌کند، فعالیت سیستم لنفاوی کمتر شده و کوچکتر می شود. البته لوزه‌ها بدون تغییر باقی می‌مانند.

در این هنگام واحدهای کوچک لوزه به عقب می‌روند و حالت برآمدگی آن‌ها تبدیل به فرورفتگی و حفره می شود. در عده‌ای این حفره‌ها بسیار آشکار در لوزه پدیدار می شوند. این قسمت از دهان نمی‌تواند مانند حفره جلویی دهانی، توسط بزاق شستشو شود درنتیجه این حفره‌ها می‌توانند محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها شوند. هنگامی که باکتری‌ها در این قسمت جمع می شوند ترشحات سفیدرنگی به وجود می‌آید که در ابتدا رقیقند و سپس توده‌ای شکل و سفت تر می شوند.

اندازه حفره ها و میزان این تجمع، توده های سفیدرنگ را مشخص می‌کنند. سنگ لوزه یا توده‌های سفیدرنگی که تشکیل می‌شوند می توانند به اندازه یک عدس بسیار کوچک تا یک نخود و بزرگ تر. مواردی از سنگ لوزه به راحتی دیده می شوند و مواردی دیگر ممکن است اصلا دیده نشوند و در اعماق لوزه قرارگرفته باشند. هنگامی‌که سنگ‌های لوزه بزرگ‌تر می‌شوند، لوزه‌ها متورم شده و اگر این اتفاق به طور متناوب تکرار شود، پزشک ناگزیر است لوزه را خارج کند. اما در مواردی که سنگ‌های لوزه ریزتر هستند و حفره ها کوچک‌تر، می توان با درمان‌های خانگی آن را رفع کرد.

دلایل ایجاد سنگ لوزه

همان‌طور که اشاره کردیم، لوزه در سن های بزرگسالی حفره دار می شود و شکاف‌هایی بر روی آن شکل می‌گیرد که باکتری‌ها، سلول‌های مرده، مخاط و حتی ذرات غذایی می‌توانند در آن‌ها تجمع کنند. با افزایش این موارد، توده‌ای سفیدرنگ شکل می‌گیرد. سپس این ذرات کلسیفیه می شوند و به سنگ لوزه تبدیل می شوند. کلسیفیه یعنی تجمع کلسیم در یک بافت. هنگامی که سنگ لوزه شکل می‌گیرد، به دنبال آن التهاب لوزه را خواهید داشت. عوامل دیگری که در شکل‌گیری سنگ لوزه مؤثرند:

• استفاده از داروهای فشارخون که می‌توانند باعث خشکی در دهان شوند.

• اختلال در عملکرد سینوس‌ها

• آلرژی و حساسیت

• استعمال دخانیات

• مصرف غذاهای سرخ کردنی هنگام سرماخوردگی

علائم سنگ لوزه

سنگ لوزه به صورت توده‌های سفید، زرد و خاکستری در لوزه‌ها هستند اما متخصصین گوش و حلق و بینی بر این عقیده‌اند که تنها درصد پایینی از سنگ های لوزه به این صورت دیده می‌شوند و بیشتر آن‌ها قابل تشخیص و مشاهده نیستند و در داخل بافت لوزه قرار گرفته‌اند. بعضی از افراد هیچ علائمی ندارند اما از علائم شایع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سوزش یا قرمزی در ناحیه لوزه

• بوی بد دهان که رشد باکتری‌ها باعث به وجود آمدن این بو می شوند

• احساس گیر کردن شیئی در گلو

• درد مزمن

• التهاب لوزه

در بیشتر مواقع می‌توان سنگ لوزه را به صورت خانگی خارج کرد اما اگر در انتهای لوزه قرار گرفته باشد باید حتماً با پزشک مشورت کرد و توسط وسایل پزشکی آن‌ها را خارج کرد.

پیشگیری از سنگ لوزه

پیشگیری بسیار راحت است و می‌توان آن را بهداشت دهان و دندان نامید. افرادی که دندان‌ها و زبان خود را پس از غذا، قبل از خواب و بعد از بیداری، مسواک می‌زنند، نخ دندان را روزانه استفاده می کنند و دهانشویه استفاده می کنند، می‌توانند باکتری‌های دهانی را از بین ببرند و جلوی تشکیل سنگ لوزه را بگیرند. همچنین غرغره می‌تواند اثر بسیار خوبی داشته باشد.

برای قرقره می‌توانید از آب نمک یا محلول های دهان شویه که در داروخانه وجود دارد و یا مخلوط آب و پراکسید هیدروژن استفاده کنید. البته حواستان باشد از دهان‌شویه‌های حاوی الکل را  در درمان سنگ لوزه استفاده نکنید.

درمان سنگ لوزه و برداشتن آن در خانه

• ابتدا جای آن را مشخص کنید. برای اینکار از آینه یا دوربین سلفی گوشی خود کمک بگیرید.

• اگر سنگ لوزه همرنگ با پوست گلو باشد و در تشخیص آن مشکل دارید حتماً از ۱ چراغ قوه با نور مناسب استفاده کرده و آن را داخل گلوی خود بتابانید.

• گوش پاک را برداشته و سعی کنید سنگ لوزه را تکان دهید. حتماً گوش‌پاک‌کن استریل باشد و فشار زیادی را به سنگ لوزه وارد نکنید زیرا ممکن است شرایط را بدتر کرده و برای شما ایجاد درد کند.

• اگر گوش‌پاک‌کن در دسترس ندارید گزینه ای مناسب بعدی مسواک است مخصوصا مسواک های برقی که با لرزش خود می توانند سنگ‌هایی که در انتهای گلو هم تشکیل شده‌اند را بیرون بیاورند.

• با گیره سر هم می توان این کار را انجام داد. تعداد زیادی از خانم‌هایی که سنگ لوزه دارند، این کار را با گیره سر انجام می دهند. ابتدا گیره سر را ضدعفونی کرده و سپس از آن استفاده کنید.

• دهان‌شویه هم می‌توان این کار را انجام دهد. همان‌طور که گفتیم سنگ لوزه از باکتری و میکروب تشکیل‌شده و دهان‌شویه می‌تواند آن‌ها را از بین ببرد اما باید حتماً جای آن مشخص باشد تا بتوان با دهان‌شویه آن را از بین برد و بهتر است از افشانه‌ی دهان‌شویه یا اسپری استفاده کرد.

• به جای دهان‌شویه می‌توانید از محلول آب‌نمک استفاده کنید. باید سعی کنید غرغره کردن آب نمک را تقریباً در ابتدای نای انجام دهید. آب‌نمک خاصیت آنتی باکتریال دارد و می‌تواند بخش‌های موردنظر را ضدعفونی کند.

• اگر هیچ موردی را در دسترس نداشتید، با انگشتان خود می توانید سنگ‌ها را خارج کنید. ابتدا دست های خود را بخوبی شستشو دهید و سپس با نوک انگشت به اطراف ناحیه مورد نظر فشار وارد کنید تا سنگ بیرون بیاید.

• در مرحله آخر هنگامی‌که توانستید سنگ را بیرون بیاورید، دهان شما آلوده شده‌است و همچنین ممکن است بوی بدی بدهد در این موقع باید دهان خود را با آب‌نمک شستشو دهید.

چه هنگام به پزشک مراجعه کنیم؟

• اگر با راهکارهای بالا نتوانستید سنگ لوزه را خارج کنید، از فشار اضافی یا استفاده از وسایل نوک تیز بپرهیزید زیرا لوزه‌ها دارای رگ‌های خونی بسیار زیادی هستند که ممکن است به آن‌ها صدمه زده و باعث خون‌ریزی شوید.

• اگر سنگ لوزه را با روش‌های خانگی از بین بردید اما به‌سرعت تشکیل شد.

• بوی بدی در دهان خود احساس کردید یا لوزه دچار عفونت شود.

تنها درمان قطعی برای از بین بردن سنگ‌های لوزه را عمل تانسلکتومی است. تانسلکتومی که برداشتن کامل لوزه‌ها است و جزو عمل‌های بی‌خطر دسته‌بندی می‌شود اما پس از عمل تا چند روز درد گلو همراه شما است و عوارض عمل‌های معمول را می‌تواند داشته باشد. مانند عفونت، خون‌ریزی و تورم و به‌دنبال آن مشکلات تنفسی. تا جایی‌که سنگ لوزه برای شما مشکلات حادی به وجود نیاورده باشد، عمل تانسلکتومی پیشنهاد نمی‌شود.

حرف آخر

دهان‌شویه‌های موجود در بازار برندهای متفاوتی دارند و در ایران دهان‌شویه‌ها حاوی الکل وجود ندارد. شما می‌توانند از تمام آنها برای شستشوی دهان استفاده کنید اما حتماً به مواد تشکیل‌دهنده آن توجه کنید. دهان‌شویه‌های موردنظر ما دهان شویه هایی هستند که دارای فلوراید باشند تا باکتری‌ها را از بین ببرند. پس از این‌که سنگ لوزه را بیرون آوردید، بوی بدی در دهان شما احساس می‌شود و همچنین موقع خوردن آب، مزه بدی را حس می‌کنید که می‌توان با چند بار شستشوی دهان، این بو و مزه را از بین برد.

بیشتر بخوانید:
لیزر هموروئید
 دلیل بوی بد دهان
 قرص اسهال و دلپیچه
آفت دهانی