به نقل از مجله اینترنتی شبره :
مرگ انتقال به عالم دیگری به نام برزخ است که پس از این انتقال رابطهی متوفی با عالم ماده (دنیا)به طور کلی منقطع نمیگردد، بلکه چون دیگر حضور، ارتباط، سخن و یا درخواستش قالب مادی ندارد، ما [زندگان] که محصور در جسم هستیم، آن را درک نمیکنیم.
کسی که از دنیا رفته است، تا مدتها حتی تعلقاتش باقی میماند و حتی اگر این تعلقات بسیار شدید باشد، موجب اذیت او میشود، چرا که حتی تا مدتها مرگ خود را باور نمیکند.
از جمله ارتباطاتی که قطع نمیشود، ارتباط با عمل و آثار عمل است. چه عمل خوب و چه عمل بد و یا به تعبیر دینی، چه ثواب و چه معصیت. چرا که هر عملی، دارای خواص و آثاری است که نه تنها با مرگ عامل (صاحب عمل) از بین نمیرود، بلکه تا مدتها و گاهی تا قیامت باقی میماند. پس همان طور که خیر یا شر عملش در طول حیات به او میرسید و در ضمن ذخیرهی آخرتش نیز میشد، خیر یا شر آثار عمل نیز به او میرسد و ذخیرهی آخرت نیز میگردد. لذا همان طور که متوفی در برزخ با صورت اعمال خود زندگی میکند، صورت آثار اعمالش نیز به او میرسد و موجب رحمت یا زحمت بیشتر او میگردد. خداوند متعال میفرماید: من عمل و آثار عمل را مینویسم و همه را نزد امام آشکار جمع میکنم:
«إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ» (یس – ۱۲)
ماییم که مردگان را زنده مىکنیم و آن چه کرده اند و آن چه از آثارشان بعد از مردن بروز مى کند همه را مى نویسیم و ما هر چیزى را در امامى مبین برشمرده ایم.
فرض کنیم کسی مدرسهای ساخت، در زمان حیات او عدهای در این مدرسه تحصیل کردند و از ظلمات جهل به نور علم هدایت شدند. او صوابی انجام داده است و به ثوابی میرسد. اما آیا پس از مرگ او دیگر آثار این صوابش را به او نمیدهند؟ یا کسی خانهی فسادی بر پا کرد. در این خانهی فساد، فردی گمراه شد و یا خانوادهای از هم پاشید و آثار سوء این گمراهی یا پاشیدگی تا مدتها و نسلها باقی ماند. آیا چون دیگر مرده است، نتیجهی آثار عملش را به حسابش ننوشته و به او نمیدهند؟ قطعاً چنین نیست و عدل الهی اقتضا میکند که تا عمل او اثر دارد، او نتیجهی این اثر را ببیند. لذا از آن جا که دفتر اعمال انسان تا روزی که آثار اعمال باقی است باز است، خیرات و صدقات نیز به او میرسد، که اگر چنین نبود، به جای آوردن قضای نماز فوت شده، روزه، حج، بازپرداخت بدیهی یا حق الناس، طلب حلیت … و سایر واجبات نیز لزومی نداشت. چون اثری نداشت. پس چون این ارتباط باقی و این دفتر باز است و آثار اعمال نیز منتقل میگردد، هر خیراتی به متوفی میرسد. باذن الله.
– پیامبرـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: روزی حضرت عیسی ـ علیه السّلام ـ از کنار قبری گذشت که صاحب آن در عذاب بود، سال بعد نیز گذر کرد ولی از عذاب صاحب قبر خبری نبود، سبب را از خداوند پرسید، وحی آمد که از این میّت فرزندی صالحی به بلوغ رسید و برای مردم راهی درست کرد و یتمی را پناه داد به برکت آن از پدر گذشتیم. (محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۶، ص ۲۲۰، حدیث ۱۵، بحق الیقین مجلسی، ص ۴۸۹.)
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: برای مردگان خود هدیه بفرستید. پرسیدند:هدیه برای مردگان چیست؟ فرمود:صدقه و دعا. و فرمود: ارواح مؤمنان هر شب جمعه به آسمان دنیا میآیند و مقابل خانه های خود می ایستند و با صدای محزون و گریه می گویند:ای اهل من!ای اولاد من! ای پدر و مادر من! ای خویشان من! خدا شما را رحمت کند! بر ما مهربانی کنید با چیزی که الان عذاب و حسابش با ما و نفع و بهره آن برای غیرماست. بر ما به درهمی یا قرص نانی یا لباسی مهربانی کنید… (جامع الاخبار)
– پیامبر اعظم صلوات الله علیه و آله فرمودند: سختترین لحظه برای میت، همان ابتدای شب اول است؛ پس با صدقه دادن به رفتگان خود رحم کنید، و اگر چیزی برای صدقه دادن نداشتید، دو رکعت نماز بخوانید، در رکعت اول سوره حمد را یک بار و سوره توحید را دو بار قرائت نمایید، و در رکعت دوم سورهی حمد را یک بار و سورهی تکاثر را ده بار بخوانید. پس از سلام بگویید: بار الها! درود فرست بر محمد و آل محمد و برسان ثواب این نماز را به قبر این میت. (مستدرک الوسائل، ج۲، ص ۱۱۳)
– از امام صادق منقول است: که بسا باشد که میّت در تنگی و شدّتی بوده باشد و حق تعالی به او وسعت دهد و تنگی را از او بردارد پس به او گویند که این فرح که تو را روی داد به سبب نمازی است که فلان برادر مؤمن برای تو کرد. (منازل الآخره، شیخ عباس قمی، ص ۵۰، به نقل از زاد المعنی)
و نیز آن حضرت فرمودند:
نماز و روزه و حج و تصدق و سایر اعمال خیر و دعا و ثواب آن اعمال برای کسی که آن اعمال را انجام داده و برای مرده هر دو نوشته می شود و وارد قبر او میشود. (همان مدرک)
– امام صادق علیهالسلام فرمود: هرگاه شخصی به نیّت میتی صدقه دهد، خداوند جبرئیل را فرمان می دهد که این هدیه را به قبر او برساند. (شیخ عباس قمی، منازل الآخره، ص ۲۸)
– امام صادق علیهالسلام فرمود: به واسطه نمازی که برای میت خوانده میشود تنگی قبر او به فراخی تبدیل میگردد. (همان مدرک).
و از بهترین خیرات این است که انسان نماز، تلاوت قرآن، دعا، صدقه، زیارت و … را به امام زمان عجل الله تعالی فرجهالشریف هدیه نماید و ثواب این هدیه را برای متوفی طلب نماید.
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
آن چه که مسلم است انسان بعد از مرگ دست خودش از عمل کوتاه می شود و با اعمالی که از پیش فرستاده چه نیک و چه بد مأنوس و همدم است. ولی با توجه به روایات متعدّدی که از معصومین نقل شده است در می یابیم که اعمال نیکی که به نیّت مرده انجام می گیرد سبب نجات و رهایی او از عذابها و فشارهای قبر است و حتی سبب رهایی او از عذاب آخرت. و بالاتر اینکه خود مردگان از فرزندان و خویشان خود انتظار دارند که به فکر آنها بوده و برایشان صدقات و خیراتی بدهند. چنانچه از لبّ اللباب قطب راوندی مروی است که مردگان در هر شب جمعه می آیند و فریاد می کنند ای اهل من، ای فرزندان من، ای خویشان من، به ما مهربانی کنید، ما را به خاطر بیاورید، ما را فراموش نکنید، بر ما و غربت ما رحم کنید، بدرستیکه ما در زندان تنگی و اندوه و زاری و غم و سختی هستیم به ما رحم کنید و بخل نکنید به دعا و صدقه و شاید خدا به ما رحم کند.))
و در جامع الاخبار نیز از پیامبر اکرم (ص) نقل شده که فرمودند: برای مردگان خود هدیه بفرستید، پس گفتند هدیه مرده ها چیست؟ حضرت فرمود: صدقه و دعا و افزودند: ارواح مؤمنین هر جمعه به آسمان دنیا، مقابل خانه های خود می آیند و با گریه فریاد می کنند این پدر مادر و خویشان و اهل من بر ما مهربانی کنید خدا شما را رحمت کند آن چه در دست ما بود عذاب و حساب آن برای ماست و نفعش برای غیر ما می باشد. پس به یک درهمی یا قرص نانی یا جامه ای به ما مهربانی کنید که خداوند شما را از جامه ی بهشت می پوشاند. آنگاه رسول خدا گریستند. بحدّی که قدرت بر سخن گفتن نداشتند.
ودر روایت دیگری از حضرت فاطمه زهرا «س» که در وصیّت خود به حضرت علی (ع)نموده آده است چون من وفات کردم شما مرا غسل بده و تجهیز کن و بر من نمازگزار و مرا داخل در قبر کن و در لحد بسپار و خاک بر روی من بریز و نزد من بنشین و در مقابل صورتم قرآن و دعای بسیار بخوان، زیرا که آن ساعت، ساعتی است که مرده محتاج به انس گرفتن با زنده است.
و سید بن طاووس «ره» از حضرت رسول (ص) روایت کرده که فرمود: بر میّت ساعتی سخت تر از شب اول قبر نمی گذرد پس مردگان خود را بر صدقه رحم کنید و اگر صدقه نیافتید، نماز گذارید. به این نحو: دو رکعت نماز که در رکعت اول حمد و دو مرتبه «توحید» و رکعت دوم حمد و ده مرتبه «تکاثر» و در بعد از نماز بگوید «الّلهم صلّ عَلی مُحمد و آل محمد وابعَث ثَوابَها الی قَبر ذلکَ المیّت فلان بن فلان»، «پس خداوند در همان ساعت هزار ملک به سوی قبر او می فرستد تا او را از تنگی قبر نجات دهند./ قدس