دلایل خارش و حساسیت پوست

به نقل از مجله مهتاطب:

خارش پوست

پوست به عنوان سدی است که از داخل بدن محافظت می کند، و این کار یک هدف حیاتی برای پوست است. پوست پر از سلول های خاصی از سیستم ایمنی است که می تواند از بدن و پوست در برابر ویروس ها، باکتری ها و سایر تهدیدات بدن محافظت کند.
هنگامی که سلول های پوست هر نوع ماده مشکوکی را تشخیص می دهند، واکنشی را ایجاد می کنند که باعث التهاب در آن ناحیه می شود. متخصصان پزشکی از این التهاب به عنوان “راش یا درماتیت” یاد می کنند که می تواند منجر به خارش شود.
سلول های ایمنی می توانند به چیزی که با پوست تماس است، عفونت کل بدن یا یک بیماری واکنش نشان دهند. برخی از بثورات ملتهب، دردناک و تحریک‌کننده هستند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند منجر به تاول‌ها یا لکه‌های پوستی به رنگ قرمز، صورتی بنفش و… شوند. خارش یکی از علائم رایج در بسیاری از شکایات پوستی است. پوست ممکن است در سراسر بدن یا فقط در نواحی خاص خارش کند.

خارش پوست می تواند نواحی کوچکی مانند پوست سر، بازو یا پا را تحت تاثیر قرار دهد و یا می تواند تمام بدن را دچار کند. خارش پوست می تواند بدون هیچ تغییر یا علائم قابل توجه دیگری روی پوست رخ دهد و یا ممکن است همراه با:
✔️ پوست ملتهب
✔️ علائم خراش برجستگی
✔️ لکه یا تاول
✔️ پوست خشک و ترک خورده
✔️ لکه های چرمی یا پوسته پوسته

دلایل خارش پوست و ایجاد حساسیت

نیش پشه، آبله مرغان و پیچک سمی تنها دلایل خارش پوست بدن نیستند. عوامل بسیار زیادی وجود دارد که می تواند موجب بروز این عارضه دردناک و آزاردهنده شوند که  تعدادی از آن ها به شرح زیر است:

1) خشکی پوست
2) نیش حشرات و انگلهای پوستی
3) بیماری های پوستی
4) سرطان پوست
5) واکنش پوستی آلرژیک
6) افزایش سن
7) برخی داروها
8) بیماری های خاص
9) ریزش مو
10) کهیر
11) زخم و اسکار

۱) پوست بسیار خشک:

پوست خیلی خشک یکی از عوامل خارش های مداوم پوست است. خشکی بیش از اندازه پوست مشکلات بسیاری به همراه دارد که یکی از آن ها خارش شدید است، پوسته پوسته شدن، ترک، پینه و زخم پوستی از دیگر عوارض خشکی پوست میباشد. این خشکی ها میتواند باعث نوعی حساسیت پوستی بنام اگزما گردد. عوامل محیطی که منجر به خشکی پوست می شود عبارتند از هوای بیش از حد گرم یا سرد با رطوبت کم. همچنین شستشوی زیاد باعث خشکی پوست می شود.

۲) نیش حشرات و باقی ماندن انها در بدن:

گزش حشرات اغلب باعث می‌شود که پوست فرد باز شود و در نتیجه خارش ایجاد شود. نیش پشه و عنکبوت اغلب یک علامت گزش ملتهب و متورم ایجاد می کند. 

هنگامی که پشه شما را نیش می زند، علت خارش پوست مشخص است و به سرعت از بین می رود؛ اما وقتی حشرات روی پوست شما زندگی می کنند یا هر شب از شما تغذیه می کنند، خارش می تواند طولانی مدت و غیرقابل کنترل باشد؛ بنابراین از جمله دلایل خارش پوست می تواند وجود حشراتی مانند: ساس، شپش و کنه (گال)، بر روی پوست باشد.

۳) بیماری های پوستی:

تعدادی از بیماری های پوستی مانند درماتیت آتوپیک، اگزمای دیشیدروتیک، فولیکولیت، پسوریازیس، نورودرماتیت، درماتوفیتوز، درماتیت سبورئیک و زونا می توانند موجب بروز خارش شدید در پوست شوند.

۴) سرطان پوست:

در بیشتر مواقع تنها علامت سرطان پوست یک نقطه جدید یا در حال تغییر بر روی پوست است. گاهی اوقات این نقطه دچار خارش شدید می شود و می تواند تنها دلیلی باشد که فرد متوجه این لکه و تغییر به وجود آمده در پوست شود.

۵) واکنش پوستی آلرژیک:

یکی دیگر از دلایل خارش پوست بدن آلرژی به مواد خاصی مانند نیکل است. نیکل می تواند در بسیاری از وسایل مورد نیاز روزانه ما مانند تلفن همراه، جواهرات، فریم عینک، زیپ، سگک کمربند و… وجود داشته باشد. مواد آرایشی و پوستی نامناسب یا تاریخ گذشته نیز میتواند باعث ایجاد حساسیت و خارش پوست شوند. حتی لباسهایی که با پوست در تماسند مثل پشم و…

۶) افزایش سن:

معمولا با بالا رفتن سن تغییرات بسیاری در پوست بدن ظاهر می شود که یکی از آن ها نازک تر شدن و کاهش رطوبت و در نهایت خارش است.

۷) مصرف دارو های خاص:

مصرف برخی دارو ها مانند آسپرین، مسکن های قوی، شیمی درمانی و یا برخی دارو های کنترل فشار خون، ممکن است موجب بروز این مشکل در پوست شود.

۸) بیماری خاص:

برخی بیماری های داخلی میتوانند خارش پوست در کل بدن ایجاد کنند که نشانه یک بیماری زمینه ای مانند بیماری کبد، بیماری کلیوی، کم خونی، دیابت، مشکلات تیروئید و برخی سرطان ها باشد. از بیماری های اختلالات عصبی همراه با خارش پوست به عنوان مثال می توان به مولتیپل اسکلروزیس، اعصاب فشرده و زونا (هرپس زوستر) اشاره کرد. شرایط روانی به عنوان مثال می توان به اضطراب، اختلال وسواس فکری و افسردگی اشاره کرد.

۹) ریزش موی ارثی:

در افرادی که ریزش مو با دلیل ژنتیکی دارند معمولا ریزش موها با خارش همراه است. همچنین ریزش مو در اثر قارچ پوستی و کرم حلقوی نیز همراه با خارش است.

۱۰) کهیر پوستی: 

کهیر نوعی التهاب پوستی است که در اثر ترشح یک ماده شیمیایی به نام هیستامین در بدن ایجاد می شود. این ترشح باعث نشت رگ های خونی کوچک می شود که باعث تورم پوست می شود. کهیر می تواند باعث خارش ناراحت کننده و دردناک شود. با این حال، آنها مسری نیستند.

۱۱) زخم و اسکار پوستی:

گاها زخم و خراش های پوستی همراه با خارش هستند که میتواند از دلایل اسیب پوستی یا عفونت باشد. همچنین در دوره ترمیم و درمان زخم نیز خارش پوستی ایجاد میشود و نشانه از بهبود زخم است.

چه زمانی برای خارش پوست به پزشک مراجعه کنیم؟

۱) بیش از دو هفته خارش ها طول می بکشد و با اقدامات خودمراقبتی بهبود نمی یابد.
2) خارش ها شدید و رنج آور است و شما را از انجام کارهای روزمره منحرف می کند.
3) خارش ها مانع از خوابیدن شما می شو.
4) به طور ناگهانی ایجاد میشود و کل بدن را در میگیرد و دوباره خاموش میشود.
۵) با علائم دیگری مانند کاهش وزن، تب یا تعریق شبانه همراه است.

خارش پوست ناشی از حساسیت

آلرژی در واقع واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به یک ماده خارجی است. سیستم ایمنی پادتن هایی تولید می کند که مسئول مبارزه با مواد مضر خارجی برای حفظ سلامت بدن هستند؛ بنابراین اگر به چیزی حساسیت داشته باشید، آنتی بادی های شما آلرژی را به عنوان یک ماده مضر و خارجی تشخیص داده و با آن مبارزه می کنند.
همان طور که در پاراگراف قبل گفته شد، یکی از دلایل خارش پوست بدن، می تواند آلرژی به مواد مختلف باشد. خارش پوست ناشی از آلرژی معمولاً پس از قرار گرفتن در معرض آلرژن به طور ناگهانی و شدید ایجاد می شود. این مشکل ممکن است با علائم دیگری مانند کهیر یا قرمزی پوست نیز همراه باشد.
به خاطر داشته باشید که همه آلرژن ها علائم مشابهی در افراد مختلف ایجاد نمی کنند.
اگر به هر یک از موارد زیر حساسیت دارید، ممکن است در صورت تماس با پوست دچار خارش شوید:
❗️ گرد و خاک
❗️ غذاهای خاص
❗️ نیش حشرات
❗️ گرده گیاهان
❗️ دارو های خاص
❗️ حیوانات خانگی
❗️ درماتیت آتوپیک

 

بیشتر بخوانید:   قرص ضد حساسیت

خارش بدن ناشی از خشکی پوست

همان طور که در پاراگراف های قبل گفته شد یکی از رایج ترین دلایل خارش پوست بدن، خشکی بیش از اندازه آن است. این مشکل معمولا با پوسته پوسته شدن، ترک خوردگی و احساس خارش در دست ها، بازو ها و پا ها مشخص می شود.
خشکی پوست به دلایل محیطی مختلفی رخ می دهد و شایع ترین زمان بروز آن در ماه های پاییز و زمستان است که سطح رطوبت نسبتاً پایین است.
حمام کردن یا دوش گرفتن مکرر با آب داغ یا استفاده زیاد از وان آب گرم نیز خطر خشکی پوست را افزایش می دهد.
یکی از ساده ترین روش های رفع این مشکل رسیدگی به پوست و حفظ رطوبت آن است؛ البته وجود مشکلاتی در داخل بدن نیز می تواند موجب ظاهر شدن این مشکل شود. به عنوان مثال با افزایش سن پوست ما نازک تر و خشک تر می شود.

نکات مهم برای جلوگیری از خشکی پوست

با رعایت نکات زیر می توان از بروز خشکی بیشتر در پوست جلوگیری کرد:
✔️ از خاراندن قسمت های خشک پوست بدن خودداری کنید.
✔️ زمان دوش گرفتن خود را کوتاه تر کنید. (نهایتا ۱۰ دقیقه)
✔️ از صابون و شوینده های حاوی  مرطوب کننده استفاده کنید.
✔️ پوست خیس خود را به آرامی با یک حوله نرم خشک کنید.
✔️ بلافاصله بعد از حمام از یک کرم مرطوب کننده مناسب استفاده کنید.

خارش پوست ناشی از شپش

شپش ها موجودات بسیار کوچکی هستند که از بدن انسان تغذیه می کنند و به سه دسته شپش سر، شپش عمومی و شپش بدن تقسیم می شوند. وجود این موجودات یکی از رایج ترین دلایل خارش پوست بدن مخصوصا در مناطق محرومی است که از بهداشت مناسبی برخوردار نیستند.
با اینکه همگی آن ها حشرات مسطح، بدون بال و انگلی هستند ولی تفاوت های اساسی با یکدیگر دارند. به عنوان مثال، شپش بدن (Pediculus humanus corporis)، تنها نوع شپش شناخته شده برای گسترش بیماری است. همچنین، در حالی که شپش های بدن مانند بقیه از خون انسان تغذیه می کنند؛ اما در بدن ساکن نیستند. آن ها تخم‌ های خود را بر روی درز لباس ها و ملحفه ها می ‌گذارند و به سادگی چندین بار در روز برای تغذیه بر روی پوست می ‌خزند.
شپش بدن، مانند انواع دیگر آن، در سه مرحله مختلف دیده می شود: تخم (یا نیش)، پوره (شپش جوان) و بالغ.
تخم ها معمولا طی یک تا دو هفته به پوره هایی تبدیل می شوند که از خون  تغذیه می کنند و از جمله مهم ترین دلایل خارش پوست بدن هستند. بعد از ۹ تا ۱۲ روز، همین پوره ها به یک شپش بالغ تبدیل می شود که پا دارد و رنگ آن مایل به قهوه ای، خاکستری و یا سفید است. آن ها برای زنده ماندن به خون بدن انسان احتیاج دارند و معمولا بدون چشم مسلح نیز دیده می شوند.
درست مانند شپش سر، شپش بدن نیز نمی تواند بپرد و نه پرواز کند. در عوض، می‌ تواند به سرعت از طریق تماس فیزیکی نزدیک با فرد آلوده یا تماس مستقیم با لباس، تخت، ملحفه یا حوله‌ ای که توسط او استفاده شده است، گسترش پیدا کند. سگ ها، گربه ها و سایر حیوانات خانگی شپش بدن را پخش نمی کنند.

بیشتر بخوانید: شامپو ضدشپش

راه های درمان خارش پوست صورت و بدن

حال که با دلایل خارش پوست بدن آشنا شدیم بهتر است برای رفع این مشکل نیز راه حل هایی داشته باشیم که در صورت مواجه شدن با آن بتوانیم به سرعت مشکل را برطرف کنیم. درمان خارش پوست تنها با از بین بردن علت بروز مشکل امکان پذیر است.

برای کمک به تسکین خارش پوست، متخصصان پوست نکات زیر را توصیه می کنند:

✔️ حمام کردن با آب ولرم
✔️ کاهش و یا کنترل استرس
✔️ پوشیدن لباس های نخی و گشاد
✔️ نگه داشتن دمای بدن در حالت تعادل
✔️ استفاده از عوامل خنک کننده مانند منتول یا کالامین
✔️ استفاده از لوسیون، صابون و مواد شوینده بدون عطر
✔️ استفاده از بی حس کننده های موضعی حاوی پراموکسین
✔️ مرطوب نگه داشتن همیشگی پوست با استفاده از یک مرطوب کننده بدون مواد افزودنی، رایحه و عطر
✔️ قرار دادن ژل الوده ورا یا خیار روی مناطق دارای خارش
✔️ مصرف قرص ضد حساسیت
✔️ در طول دوره بهبودی از خاراندن بدن خود خودداری کنید؛ زیرا این کار باعث تحریک بیشتر پوست شما می شود و می تواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد.

اگر با توجه به دلایل خارش پوست بدن درمان‌ های خانگی نتیجه بخش نبود، پزشک با تجویز دارو های خوراکی و انواع پماد ها مشکل را رفع می کند. کنترل علائم خارش پوست معمولا چالش برانگیز است و ممکن است نیاز به درمان طولانی داشته باشد.
همچنین می توانید مرطوب کننده خود را در یخچال قرار دهید تا هنگام استفاده علاوه بر آبرسانی پوست را خنک کند علاوه بر این قرار دادن یک پارچه سرد و مرطوب، یا کیسه یخ بر روی پوستی که خارش دارد به مدت ۱۰ دقیقه یا تا زمانی که خارش فروکش کند، می تواند موثر باشد.

جمع بندی
همان طور که در طول مقاله گفته شد دلایل خارش پوست بدن در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد. اکثر مواقع خارش به وجود آمده در مدت زمان کوتاهی رفع می شود ولی در صورت طولانی شدن می تواند نشان دهنده یک بیماری یا مشکل جدی در پوست بدن باشد که نیاز به درمان با داروهای خوراکی و یا موضعی دارد.
حواستان باشد اگر دچار خارش های شدید و غیر قابل کنترل شدید، حتما به یک پزشک متخصص پوست مراجعه کرده و برای رفع مشکل از او کمک بخواهید.
عمده ترین دلایل خارش پوست بدن بعد از گزیده شدن توسط حشرات، آلرژی داشتن نسبت به گرد و غبار، استفاده از مواد شوینده یا محصولات آرایشی حساسیت زا، خشکی بیش از اندازه پوست و… است که در طول مقاله هر یک به طور کامل بررسی شد.

مقالات مرتبط: