مجله نماوا، محمد تقیزاده
«دسته دختران»، دومین فیلم منیر قیدی است که همانند ساخته اول وی یعنی «ویلاییها» در راستای دغدغه زنانه و ضدجنگ او ساخته شده است.
منیر قیدی در دومین اثر خود و در فیلمی پر اکشن و سراسر جلوههای ویژه بصری و میدانی به سراغ روایت زندگی پنج زن با نامهای یگانه، وجیهه، سیمین، فرشته و آذر رفته و قرار است در طول مدت زمان ۱۰۷ دقیقهای با حال و هوا و وضعیت آن دوران به واسطه همراهی با این شخصیتها آشنا شویم. از این رو روایت در دسته دختران برخلاف تصور، روایتی کلاسیک با افت و خیزها و نقاط عطف مرسوم این نوع سینما نیست و واکاوی حال و هوا و جزئیات مدت زمان کوتاهی از فتح خرمشهر، مهمترین تمهید و هدف سازندگان دسته دختران بوده است.
شناخت و تحلیل استراتژی سازندگان «دسته دختران» شاید بهترین راه برای درک و دریافت قصه و شخصیتهای آن باشد؛ اینکه تماشاگر قرار است فیلمی سراسر جنگی با سر وصدا و افکتهای صوتی و تصویری زیادی ببینید شاید نکته مهمی است که مخاطب «دسته دختران» باید قبل از هرچیز بداند، اما همه چیز این فیلم به کارگردانی، صداگذاری، جلوههای ویژه بصری و بطورکلی امور فنی و اجرایی فیلم مربوط نمیشود و دسته دختران مصر است که در پس موفقیتهای فنیاش، از نظر محتوایی هم تاثیرگذار و بدیع باشد.
فیلمنامه «دسته دختران» شاید پرتاویل و تفسیرترین بخش آن باشد چرا که از نظر اجرایی و کارگردانی فیلم در سطح سینمای ایران اثری مهم و قابل توجه محسوب میشود. نوع روایت و شخصیتپردازی در دسته دختران روایتی مدرن است و از الگوهای این نوع سینما پیروی میکند. منیر قیدی به همراه دو همکار نویسندهاش میلاد اکبرنژاد و ابراهیم امینی نوع روایت را به عمد پرجزئیات و غیرکلیشهای نوشتهاند و در این مسیر، بررسی جزئیات و نشاندادن رویدادهای واقعی و تلخ دوران فتح خرمشهر از مهمترین اهداف آنها بوده است. قهرمان دستهدختران نیز همانند قهرمان فیلمهای کلاسیک نیست و قرار است با انسانهایی زمینی و اکتهایی کاملا معمولی و قابل باور طرف باشیم که در شرایط خاص و بغرنجی قرار گرفتهاند و شاید این شرایط خاص باعث به وجود آوردن کنشهای قهرمانانه قابل باور از آنها شده است.
نیکی کریمی، پانتهآ پناهیها، فرشتهحسینی و هدی زینالعابدین در کنار صدف عسگری پنج کاراکتر زن اصلی فیلم هستند که در این میان بازی فرشته حسینی از بقیه قابل توجهتر و در کارنامه حرفهای او اثری جدید به شمار میرود که باعث نامزدی وی در فجر چهلم نیز شد. بقیه بازیگران فیلم نیز نقشآفرینی سخت و قابل باوری داشتند اما عمدتا در ادامه شخصیتهای قبلی آنها قابل تحلیل است.
نگاه زنانه منیر قیدی در سینمای ایران و در دو فیلم به نمایش درآمده از او، رویکردی متعادل است که نه در حد فمینیسم و تعصبات افراطی پیش میرود و نه آنقدر سطحی و ضعیف است که انفعال را یادآور شود؛ رویکردی منصفانه و متعادل که تنها قرار است تداعیگر نقش مهم و احتمالا کمرنگ شده زنان در دوران دفاع مقدس باشد و به هیچوجه بویی از اغراق، خودپسندیدی و زیادهروی در آن دیده نمیشود.
در مجموع باید «دسته دختران» را اتفاقی قابل توجه در سینمای دفاع مقدس از حیث کارگردانی و اجرا به شمار آورد که درآوردن این حجم از فضاسازی پرتنش آن دوران برای یک فیلمساز زن امری قابل توجه محسوب میشود. از نظر فیلمنامهای نیز «دسته دختران» با هدف به تصویرکشیدن روایتی مدرن و غیرکلیشهای با شخصیتهای رئال و قابل باور ساخته شده که در این بخش میتوان ایراداتی را به فیلم وارد دانست اما انتظار ساختار کلاسیک با قهرمانهای کنشمند انتظاری بیجا از این فیلم است چراکه با الگوهای ساختاری آن در تضاد است.