به نقل از مجله اینترنتی شبره :
در گاهشماری رومی که در قرون اولیه اسلامی هم در میان مسلمانان رواج داشته ماه «آب» تقریبا مصادف با شهریور ماه است. مطابق تعالیم امام رضا علیه السلام شرایط آب و هوایی می تواند در تغذیه و تأثیر آن بر بدن نقش داشته باشد. از این رو امام رضا (ع) برای هر یک از ماه های سال دستورالعمل ویژه ای دارند.
آن حضرت در باره ماه «آب» که تقریبا از ۲۳ مرداد تا ۲۳ شهریور را شامل می شود می فرماید: آب ؛ واحد وثلاثون یوماً ، فیه تشتد السموم ، ویهیج الزکام باللیل ، وتهب الشمال ، ویصلح المزاج بالتبرید والترطیب ، وینفع فیه شرب اللبن الرائب و…. یجتنب فیه الجماع ، والمسهل . ویقل من الریاضه ، ویشم الریاحین البارده .
مطابق این توصیفات امام رضا(ع) می فرماید: ماه ششم آب است و سی و یک روز می باشد. در این ماه باد های مضر برای بدن شدت پیدا می کند و زکام در شبها زیاد می شود و باد خشن شمال می وزد، مزاج را باید با غذا های سرد کننده مزاج اصلاح نمود. در این ماه خوردن غذاهای سبک و زود هضم و شیر جوشیده شده خوبست،در این ماه ورزش را باید کم کرد و نباید مسهل خورد و بو کردن گلهای سرد مزاج دوغ و ماست مفید است. (۱)
بادهای مضر برای بدن!
یکی از توصیه های امام رضا (ع) این است که باید در این ماه مواظب بادهای مضر برای بدن بود. حقیقت آن است که برخی بادها در مواقعی از سال برای بدن ناراحتی ایجاد می کند و بدن را به زحمت می اندازد. حقیقتی که قرآن هم به آن اشاره داشته و می فرماید: وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِیحًا فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَّظَلُّوا مِن بَعْدِهِ یَکْفُرُونَ. ؛ مطابق این آیه بادها، دارای گونه های مختلفِ مفید و مضرّ است و انسان ها، به هنگام مشاهده وزش بادهای مضر و نابودکننده مزارع، به ناسپاسی می گرایند. در صورت وزش بادهای مخرّب، گیاهان، سرسبزی خود را از دست داده و به زردی می گرایند. در واقع همانطور که بادهای این موقع ازسال گیاهان را به زردی می کشاند می تواند برای بدن انسان هم مضر بوده و باعث خشکی بدن شود.(۲)
مواظب زکام باشید!
در اواخر تابستان که هوا رو به سردی می گراید، به جهت خنکی هوا اشتهای زیادی به غذا پیدا می شود، در شب به جهت خنکی هوا اشتها کاملا مهیا است و هوای سرد شب زمینه سرماخوردگی را فراهم می نماید که نیزا به استراحت دارد و از بخور گشنیز و عناب استفاده می گردد. به طور کلی در آخر این فصل مزاج بدن در ضعف آشکار و اشتهای زیاد نیاز بدن است و با غلبه خشکی مزاج ، اختلالات روحی و روانی افزایش می یابد.
از این رو امام رضا (ع) نسبت به ابتلا به زکام هشدار می دهد و می فرماید: ویهیج الزکام باللیل؛ زکام در شبها زیاد می شود.(۳)
امام رضا(ع) در بیانی دیگر برای پیشگیری از این بیماری در فصل تابستان می فرمایند: مَن أرادَ دَفَعَ الزُّکامِ فِی الشِّتاءِ أجمَعَ ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ ثَلاثَ لُقَمِ شَهدٍ ؛ هر کس مىخواهد در همه زمستان از زکام ایمن بماند ، هر روز ، سه لقمه عسل با موم آن بخورد .(۴)
و همچنین می فرماید: وإذا جاءَ الزُّکامُ فِی الصَّیفِ ، فَلیَأکُل کُلَّ یَومٍ خِیارَهً واحِدَهً ، وَلیَحذَرِ الجُلوسَ فِی الشَّمسِ ؛ امّا اگر زکام در تابستان پیش آید ، در هر روز ، یک خیار بخورد و از نشستن در آفتاب ، خوددارى ورزد .(۵)
گل درمانی در شهریور
امام رضا علیه السلام علاوه بر تجویز استفاده از غذاهای سبک، شیر کم چرب ، ماست و نیز پرهیز از مسهل ها و فعالیت بدنی زیاد برای این ماه، بوییدن گلهای خنک و سرد را مفید دانسته و می فرماید: ویقل من الریاضه ، ویشم الریاحین البارده ….، در این ماه ورزش را باید کم کرد و نباید مسهل خورد و بو کردن گلهای سرد مزاج دوغ و ماست مفید است. البته مطابق توصیه آن حضرت بوییدن گل نرگس خود خاصیت ایمنی در برابر زکام را هم داراست. امام رضا (ع) می فرماید: وَلیشُمَّ النَّرجِسَ ؛ فَإِنَّهُ یأمَنُ الزُّکامَ ، وکذلِک الحَبَّهُ السَّوداءُ،؛ گل نرگس ببویید؛ زیرا از زکام، ایمنى مىبخشد و همچنین است سیاه دانه.(۶)
یکی از گلهای با طبیعت سرد بنفشه است و امروزه ماساژ پوست برای زیبایی با روغن بنفشه توصیه می شود و مالیدن روغن بنفشه بر سینه برای تنگی نفس، رفع سرفه و رفع خشونت سینه را مفید می دانند. شاید به همین دلیل است که امام رضا (ع) آن را بهترین روغن در میان روغن ها و عطرهای گیاهی دانسته و می فرماید: ادهنوا بالبنفسج فانه بارد فی الصیف و حار فی الشتاء؛ با روغن بنفشه خود را خوشبو کنید زیرا در تابستان سرد و در زمستان گرم است.( ۷)
پانوشتها:
۱. طب الرضا ، ص۱۵۰
۲. تفسیر راهنما، ذیل آیه ۵۱ از سوره روم
۳. کتاب الرساله الذهبیه المعروفه بطب الإمام الرضا علیه السلام ص ۲۱ ـ ص ۳۸
۴. بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۳۲۴
۵. دانش نامه احادیث پزشکی : ۱ / ۱۱۰
۶. طبّ الإمام الرضا علیهالسلام ، صفحه ۳۸ ، بحار الأنوار ، جلد ۶۲ ، صفحه ۳۲۴
۷. عیون اخبارالرضا(ع)، ج ۲، ص ۳۰، حدیث ۷۴
