«ترکمن صحرا»، منطقه‌ای سرسبز و بهشتی در شمال و شمال شرق ایران است که شگفتی‌هایی بسیار دارد. از تماشا و حظ بردن نمای بلندترین برج آجری دنیا گرفته تا هزاردره‌های مخملی (هرچند اخیرا خشکسالی های گاه و بی گاه آزارش می دهد؛ هنوز هم جان می‌دهد برای قدم زدن و ثبت زیبایی. پس شال و کلاه کنید که این قطعه بهشتی از سرزمین‌مان با آغوش باز از هنر و طبیعت و تاریخ، به استقبالتان ایستاده است.
گروه زندگی- سمیه دهقان زاده: تا اردیبهشت از دست نرفته و هنوز پیشتان است و دل به دلتان داده، چطور است عزم جزم کنید، بار سفر ببنید و رهسپار شوید. می‌پرسید کجا؟ گزینه‌ها در ایران پهناور و زیبایمان زیاد است ولی عجالتا پیشنهاد ما «ترکمن صحرا»ست.
«هم فال و هم تماشا» که می‌گویند به احتمال زیاد، یکی از مصداق‌هایش همین ترکمن صحرای خودمان است.
منطقه‌ای که بخش‌های زیادی از استان‌های گلستان و خراسان شمالی را مال خود کرده و از بندر ترکمن، گنبد کاووس، آق قلا، کلاله تا مراوه تپه، گمیش تپه، سیمین شهر، انبار آلوم و نگین شهر، گسترده و زیبایی و عظمتش را به رخ هر بیننده‌ای می‌کشد.
همه راه‌ها برای رسیدن به صحرایی که صحرا نیست
این طور که گفتیم، یک وقت خیال نکنید دیر و دور است ها، اتفاقا چون پهناور است، هر جا که باشید بالاخره راهی رام و بساز برای رسیدن به آن پیدا می‌کنید.
هم با سفر هوایی راه است که برسید به فرودگاه گرگان و نکا، هم قطار و مسیر ریلی تهران به گرگان شما را به مقصد می‌رساند. از شرق هم مشهد، قوچان و بعد رسیدن به کلاله مسیر سرراستی دارد.
در آخر اگر از تهران قصد سفر کرده باشید، از جاده فیروزکوه به سمت ساری بروید و بعد از آن شهرهای نکا، بهشهر، گلوگاه و نوکنده که رد کنید و وارد بندرگز می‌شوید. آنجا که رسیدید، بندر ترکمن در سمت غرب و در ۲۰ کیلومتری بندر گز به رویتان لبخند می‌زند.
نمایی از بندر ترکمن
خب حالا که مساله رفت و آمد و مسیرها و رسیدن به ترکمن صحرا جان حل شد، بیایید حظ ببرید از جای جای این قطعه از سرزمین‌مان.
اینجا اسمش صحراست، اما رسمش سرسبزی است و خوش آب و هوایی. جایی که از یک طرف به کوهپایه‌های جنگلی و از سوی دیگر به دریا می‌رسد.
بسته به سلیقه و حال و احوال و زمان‌تان، ترکمن صحرا تا دلتان بخواهد دیدنی دارد برای تماشا و قصه دارد برای گوش سپردن.
این شما و این بلندترین برج آجری جهان
اگر به تاریخ و بناهای تاریخی علاقه دارید، می‌توانید به پارک ملی شهر گنبد کاووس بروید و چشمتان به بلندترین برج آجری جهان روشن شود. برجی که ثبت جهانی شده و از سده چهارم هجری به یادگار مانده است.
این برج که در حقیقت آرامگاه کاووس بن وشمگیر است، قد و بالایی دارد دیدنی. به برج که برسید به احتمال خیلی زیاد ناخوداگاه دقایقی طولانی به این بنا دقیق خواهید شد. آخر می‌دانید ۱۵ متر ارتفاع (البته ارتفاع بنا با پی آن به ۷۲ متر می‌رسد) و کتیبه‌هایی به خط کوفی در دور تا دور برج هستند که برای هر علاقمند به تاریخ و هنر توامان، بسی لذت بخش است.
زیارتگاه خالد نبی در استان گلستان، شهر کلاله، ۶۰ کیلومتری شمال کلاله واقع شده است
بر فراز قله به دیدار «خالدنبی»
اهل کوهنوردی هستید و دلتان مسیری می‌خواهد برای پیمایش و به ارتفاع رسیدن، راه را درست آمده‌اید. فقط بادگیر،کلاه آفتاب‌گیر، عینک آفتابی و کفش مناسب پیاده روی را در این فصل سال یادتان نرود، همه را جور کنید که در راه کمال استفاده از آن می‌شود.
درست در ۹۰ کیلومتری شمال شرق شهر گنبد کاووس بر فراز قله کوه «گوگجه داغ» مقبره خالد نبی قرار دارد.
پس، بیایید که کوه شما را می‌خواند.
مسیر رسیدن به این آرامگاه، پر پیچ و خم بوده و طبیعت اطراف مقبره بسیار زیبا و بکر است.
پس از طی مسیری حدودا ۴۰ کیلومتری گنبد کاووس تا کلاله که با خالد نبی ۵۵ کیلومتر فاصله دارد باید به سمت روستای گچی‌سو حرکت کنید (فاصله این روستا تا قبرستان ۶ کیلومتر است). از روستای گچی سو، دشت صاف و هموار ابتدای جاده تبدیل به دشت‌های تپه‌ای کوچک و بزرگ می‌شود.
قبل‌ترها، برای رفتن به خالد نبی بعد از روستای «گچی سو »باید مسیر ناهمواری را طی می کردید، اما خبر خوب اینکه، چند سالی است که این مسیر آسفالت شده است و راه را برای مشتاقان خالد نبی هموار کرده است. جایی که کم نظیر است و شگفت‌انگیز.
زیارتگاه خالد نبی متاسفانه اخیرا دچار خشکسالی شده است، اما جاذبه های تاریخی هنوز به قوت خودباقی است
حالا که رسیدید، کمی نفس تازه کنید و بنشینید به تماشا این مقبره قدیمی و پر روایت یکی از معروف‌ترین دیدنی‌های ترکمن صحرا است و در نزدیکی آن مقبره «عالم بابا» و مقبره «چوپان آتا »هم قرار دارد و جان می‌دهد برای کندو کاو تاریخ و حس خوب داشتن از در کنار آدم‌های بزرگ بودن.
البته این روزها، خشکسالی این زیارتگاه و اطرافش را گاه و بی گاه باکم بارانی در فصل بارش، آزار می‌دهد اما جاذبه تاریخی این مکان انکارناپذیر است و ترکن صحرایی که همیشه روزگار آغوشش به وی ما باز بوده را نمی‌توان نادیده گرفت به دیدارش نرفت، حتی شاید این آمد و شد دوستدارن این مزار باعث شود کارشناسان و اهل فن این حوزه زودتر دست به کار شوند و دوباره همه نشاط را به اینجا بازگرداندند.
گورستانی مرموز در نزدیکی مقبره خالد نبی
و اما این گورستان مرموز
گورستانی وجود دارد که شبیه هیچ یک از آثار تاریخی دیگر نیست. بسیاری اعتقاد دارند این آثار یادآور اندام‌های بدن مردان و زنان است و بعضی هم می‌گویند این پیکره‌های سنگی در نزدیکی مقبره خالد نبی، دشمنان خالد نبی بوده‌اند که گرفتار خشم خداوند شده و تبدیل به سنگ شده‌اند.
روایتی است که می‌گوید «خالد بن سنان» با اصحابش از دست قوم خورشید، به کوه گوگجه داغ رفتند و به قله‌اش پناه بردند، اما دشمنان آنها را تعقیب می‌کردند و آنها دیگر راه به جایی نداشتند، پس از خدا خواستند دشمنانشان را به سنگ تبدیل کنند. به هر حال، کسی روایت دقیقش را نمی‌داند اما مطمئن ترین مساله این است که آمدن این همه راه و دیدن این گورستان، ارزشش را دارد.
اسب‌های اصیل و پرسرعت ترکمن
«هزار دره» و هزار حظ
اگر عاشق قدم زدن روی تپه‌هایی با ارتفاع زیاد هستید، تبریک می‌گویم شما همین الان هم به مقصد چشم دوخته‌اید و از پیش آرامگاه خالد بن بنی، «هزار دره» پیش روی شماست.
علمی‌اش اگر میل کرده باشید به دانستن جانم برایتان بگوید، این هزار دره یک پدیده‌ی زمین شناسی است. این منطقه از سنگ‌های سست و رسوبات ریزی تشکیل شده و پوشش گیاهی زیادی ندارد. فرسایش‌های آبی و تراکم زیاد آبراهه‌ها در این منطقه دست به دست هم داده تا ناهمواری‌های زیادی با جذاب‌ترین حالت ممکن سر و شکل پیدا کنند و اسم دسته جمعی‌شان بشود، هزار دره.
موسیقی اصیل ترکمن صحرا زنده است
برای اهل دل‌ها هم بگوییم، هزار دره در ترکمن صحرا جزو رویایی‌ترین جاذبه‌های استان گلستان است و کلی عکس خوب نصیب دوربین به دست‌ها می‌کند، اگر هم دلتان به بیشتر ماندن و دیدن است در اقامتگاه‌های بوم گردی که در روستاهای اطراف است، فرصت اسب‌سواری و آشنایی با فرهنگ اصیل مردم ترکمن را برایتان فراهم است. پس از همین الان، اسب‌سواری با سرعت بالا بر روی تپه‌ها، نوش جانتان. خدا را چه دیدید شاید بخت یارتان بود و یک دل سیر هم مهمان شنیدن موسیقی ترکمن شدید.
صنایع دستی زنان ترکمن شهرت جهانی دارد
دست پر از سوغاتی، پیش به سوی خانه
ترکمن صحرا، هنوز جا دارد برای دیدن و تماشا و تامل، «آبشار کبودوال»، «گمیش تپه»، «تالاب اینچه برون»،« جزیره آشوراده»، هر کدامشان راهی دارند و کلامی که باید به تمامی ادا شود، در وقتی دیگر و به صبر.
بیایید حالا که اینجا آمدید دست خالی برنگردید و برای خود و عزیزانتان سوغاتی ببرید، اینطوری هم به رونق هر چه بیشتر اینجا یاری رسانده‌اید، هم دل چشم انتظارانتان را شاد کرده‌اید.
اما سوغات ترکمن ها چیست، باید بگوییم اینجا هم پای خانم‌های هنرمند در میان است، آخر می‌دانید بانوان ترکمن جزو برجسته‌ترین قالی‌بافانی هستند که می‌توانید در عالم هنر با آنها آشنا شوید، آنها هنرمندانه نقوش هندسی برگرفته از سنت و طبیعت اطرافشان را روی تار و پودهای فرش‌ها می‌بافند.
پس، قالی، قارچین یا پشتی، گلیم، نمدمالی، ابریشم بافی، لباس‌های محلی، سوزن دوزی، زیورآلات و صنایع چوبی از بهترین‌ها هستند برای سوغات بردن و با وجود این تنوع از صنایع دستی ترکمن صحرا، حسابی دستتان باز است برای انتخاب.
حال وقت برگشت است، شاید کمی خسته، اما قطعا با لبخند و دست پر و ذهنی آرام به خانه برمی‌گردید. این آرامش از این گشت و گذار در ایران زیبایمان، بسی گوارای وجودتان.
