الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال؛ آموزش معامله

به نقل از ارز دیجیتال:

سر و شانه؛ الگویی محبوب در تحلیل تکنیکال که وقتی روی نمودار دیده می‌شود باید آماده سقوط بورس یا ارزهای دیجیتال باشیم. با الگوی سر و شانه، یک روند نزولی وحشتناک آغاز می‌شود. در این مقاله، ابتدا به‌طور کامل با الگوی سر و شانه و الگوی سر و شانه معکوس (صعودی) آشنا می‌شوید و سپس نحوه انجام معامله با کمک این الگوها را یاد می‌گیرید.

الگوی سر و شانه چیست؟

الگوی سر و شانه (Head And Shoulders) یکی از اصلی‌ترین الگوها برای تحلیل تکنیکال در بازارهای مالی است. این الگو که از نظر شکل، از آسان‌ترین الگوها به شمار می‌رود و برای اغلب تحلیل‌گران به‌راحتی قابل‌تشخیص است، از یک خط مبنا (خط گردن) با سه قله (سقف قیمتی) تشکیل شده است و قله وسط، بالاترین سطح است.

سر و شانه یک الگوی نزولی در نمودار قیمت یک دارایی است و تغییر روند از صعودی به نزولی را نشان می‌دهد. وقتی یک تحلیل‌گر چنین الگویی را تأیید می‌کند، متوجه می‌شویم که روند صعودی احتمالاً پایان یافته است و بازار وارد فاز نزولی شده است.

علاوه بر این، همین الگو را به‌شکل معکوس نیز می‌توان برای تغییر روند از نزولی به صعودی استفاده کرد. در این صورت، سر و شانه معکوس (Inverse Head And Shoulders) یا همان سر و شانه کف (Head And Shoulders Bottom) که صعودی است، از یک خط مبنا و سه دره (کف قیمت) تشکیل می‌شود، به‌صورتی‌که دره وسط در پایین‌ترین سطح قرار می‌گیرد.

بنابراین الگوی سر و شانه به‌صورت معمولی، نزولی است و سقف قیمت را نشان می‌دهد. اگر همین الگو به‌صورت برعکس دیده شود، صعودی خواهد بود و کف قیمت را نشان می‌دهد.

الگوی سر و شانه را در تمام بازه‌های زمانی (تایم فریم‌ها) می‌توان یافت و بنابراین تمام معامله‌گران و سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن استفاده کنند. این الگوی نموداری، به معامله‌گر کمک می‌کند سطوح حائز اهمیتی همچون نقاط ورود به معامله، حد ضرر (فروش اضطراری) و اهداف قیمت را تشخیص دهد.

فراموش نکنید همانند تمام الگوها، در شناسایی این الگو هم امکان اشتباه از سمت تحلیل‌گر وجود دارد و هرگز نمی‌توان از تکمیل یک الگوی سر و شانه اطمینان ۱۰۰ درصدی حاصل کرد.

شکل الگو در نمودار

ابتدا، به شکل‌گیری الگوی سر و شانه نگاهی می‌اندازیم و سپس الگوی معکوسِ آن را بررسی خواهیم کرد.

شکل‌گیری الگوی سر و شانه

• شانه چپ: افزایش قیمت، ایجاد یک قله و کاهش قیمت
• سر: افزایش مجدد قیمت و شکل‌گیری قله‌ای بالاتر
• شانه راست: کاهش مجدد قیمت، افزایشی برای ایجاد قله راست الگو (با ارتفاعی کمتر از قله سر) و سپس افت شدید قیمت

الگوی سر و شانه به‌ندرت به‌طور کامل شکل می‌گیرد؛ درواقع، ممکن است بین شانه‌ها و سر، حرکات دیگری نیز دیده شود.

به یاد داشته باشید روندِ پشت یک الگوی سر و شانه صعودی است. بنابراین هنگام شناسایی این الگو به روند پشت آن هم دقت کنید.

شکل‌گیری الگوی سر و شانه معکوس

• شانه چپ: کاهش قیمت، ایجاد یک دره و سپس افزایش قیمت
• سر: کاهش مجدد قیمت تا ایجاد دره‌ای پایین‌تر
• شانه راست: افزایش و سپس کاهش قیمت و شکل‌دادن دره‌ سمت راست

شکل‌گیری سر و شانه معکوس نیز به‌ندرت به‌طور کامل دیده می‌شود و ممکن است بین شانه‌ها و سر، روند حرکات دیگری دیده شود.

به یاد داشته باشید روند پشت یک الگوی سر و شانه معکوس نزولی است. بنابراین هنگام شناسایی این الگو به روند پشت آن هم دقت کنید.

ترسیم خط گردن

خط گردن (neckline) سطح حمایت یا مقاومتی است که معامله‌گرها برای تعیین محدوده‌های مناسب و استراتژیک به‌منظور سفارش‌گذاری استفاده می‌کنند. در حقیقت در سر و شانه، وقتی شانه سمت راست به زیر خط گردن برسد، به‌معنای شکسته‌شدن حمایت و سقوط بیشتر قیمت است. در سر و شانه معکوس این روند برعکس است و وقتی شانه سمت راست به بالای خط گردن برسد، معنای آن شکست مقاومت و ادامه جهش است.

برای ترسیم خط گردن، اولین قدم مشخص‌کردن شانه چپ، سر و شانه راست روی نمودار است. در الگوی سر و شانه‌، کف قیمتیِ بعد از شانه چپ و همچنین کف قیمتیِ بعد از سرِ الگو را به یکدیگر متصل می‌کنیم تا «خط گردن» ترسیم شود؛ این خط در نمودارهای فوق با خط آبی نشان داده شده است.

همچنین، در الگوی سر و شانه معکوس، اوج قیمت پس از شانه چپ را به اوج قیمت پس از سر وصل و به این صورت خط گردن این الگو را رسم می‌کنیم.

پس از تکمیل‌شدن سر و شانه، قیمت معمولاً به‌اندازه فاصله سر تا خط گردن سقوط می‌کند. همچنین پس از تکمیل‌شدن الگوی سر و شانه معکوس، قیمت معمولاً به‌اندازه فاصله سر تا خط گردن، افزایش پیدا می‌کند.

در بخش بعد در خصوص اهمیت و کاربرد خط گردن توضیح خواهیم داد.

نحوه معامله با سر و شانه

برای استفاده از این الگو، حتماً باید تا کامل‌شدن الگو صبر کنیم، زیرا ممکن است الگو اصلاً کامل نشود یا الگویی که بخشی از آن ایجاد شده، در آینده تکمیل نشود. الگوهایی را که بخشی یا نیمی از آنها کامل شده است، باید زیر نظر داشته باشیم. با این حال، تا زمانی‌ که الگو خط گردن را قطع نکند، هیچ معامله‌ای را نباید بر اساس آن انجام داد.

در پس از مشاهده سر و شانه روی نمودار، باید منتظر باشیم تا پس از رسیدن به قلهٔ شانه راست، روند قیمت از خط گردن پایین‌تر برود. در مورد سر و شانه معکوس هم باید منتظر شکل‌گیری شانه راست و همچنین حرکات قیمت بالاتر از خط گردن باشیم.

پس از تکمیل الگو، می‌توانید معامله خود را آغاز کنید. معامله را از پیش برنامه‌ریزی کنید و نقاط ورود، حد ضرر و هدف سود خود را بنویسید. همچنین، هر متغیر دیگری را که ممکن است حد ضرر یا هدف سود شما را تغییر دهد، در نظر داشته باشید.

رایج‌ترین و معمول‌ترین نقطه ورود به معامله در محدودهٔ تقاطع خط گردن و روند شکل می‌گیرد. نقطه دیگر ورود به معامله، احتیاج به صبر و حوصله بیشتری دارد و احتمال دارد که حرکت به‌طور کامل از دست برود. در این حالت، پس از قطع خط گردن، معامله‌گر باید برای پولبک (pullback) و روند بازگشتی مجدد به‎سمت خط گردن منتظر بماند. این روش اندکی محافظه‌کارانه‌‌تر و محتاطانه‌‌تر است، زیرا می‌توانیم حرکت روند را در رصد کنیم که آیا از مسیر اصلاح جزئی دست می‌کشد و جهت شکست اولیه را دوباره پیش می‌گیرد یا خیر. درصورتی‌که قیمت در جهت شکست به حرکت خود ادامه دهد، ممکن است فرصت معامله به‌کل از دست برود. هر دو روش ورود به معامله در نمودار زیر نشان داده شده است.

تعیین حد ضرر

در الگوی سر و شانه، حد ضرر درست بالاتر از شانه راست قرار می‌گیرد. همچنین، از محدوده‌ی سر الگو نیز می‌توان به‌عنوان حد ضرر استفاده کرد، اما این سطح، ریسک بیشتری هم به همراه خواهد داشت و نسبت سود به زیان الگو را کاهش می دهد.

در الگوی سر و شانه معکوس، حد ضرر را می‌توان درست زیر شانه راست تعیین کرد. در این الگو هم می‌توانیم حد ضرر را روی سر الگو تنظیم کنیم. با این حال، این کار نیز معامله‌گر را در معرض ریسک بیشتری قرار می‌دهد. در نمودار بالا، حد ضرر روی ۱۰۴ دلار (درست زیر شانه راست) تنظیم شده است.

تعیین هدف سود

پس از تکمیل‌شدن الگوی سر و شانه یا الگوی سر و شانه معکوس، قیمت به‌اندازه فاصله بین سر تا خط گردن کاهش یا افزایش می‌یابد.

در حقیقت، هدف یا حد سود برای این الگو، تفاوت قیمت بین سر و پایین‌ترین سطح (کف) در هر کدام از شانه‌ها است. این اختلاف قیمت از خط گردن کاسته می‌شود تا هدف سود در مسیر نزولی به دست آید. برای الگوی سر و شانه معکوس نیز این اختلاف قیمت به خط گردن اضافه می‌شود تا هدف قیمت و نقطه سود در مسیر صعودی مشخص شود.

به‌عنوان مثال، طبق تصویر بالا، هدف سود برای سر و شانه معکوس به این ترتیب حساب می‌شود:

۱۱ دلار ₌ (سر یا همان کمترین حد قیمت) ۱۰۲ دلار ₋ (بیشترین حد قیمت پس از شانه چپ) ۱۱۳ دلار

اختلاف این دو قیمت به خط گردن اضافه می‌شود (در الگوی سر و شانه معمولی، کسر می‌شود). اگر ۱۱۳ را با ۱۱ جمع کنیم، حاصل ۱۲۴ خواهد شد و بنابراین باید سفارش خود را روی ۱۲۴ تنظیم کنیم تا با سود کامل از بازار خارج شویم.

گاهی اوقات، سرمایه‌گذاران پس از مشخص‌شدن خط گردن، برای رسیدن به هدف سود ایده‌آل خود باید مدت زمان زیادی (تا چند ماه) منتظر بمانند. نظارت مستمر و زمان‌مند بر روند معاملات می‌تواند به شما در پیش‌بینی نتایج آنها کمک کند. همچنین معامله‌گران حرفه‌ای به تازه‌کارها توصیه می‌کنند کمی احتیاط به خرج دهند و سود خود را پایین‌تر از حد انتظار در نظر بگیرند، چراکه گاهی اوقات الگوها با اندکی اختلاف تکمیل می‌شوند.

دلایل کارآمدبودن در معامله

هیچ الگویی بدون ایراد نیست و هیچ الگویی همیشه مؤثر و مفید واقع نمی‌شود. با این حال، دلایل مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد چرا الگوی سر و شانه حداقل روی کاغذ جواب می‌دهد. در این بخش، به ویژگی‌های جالب الگوی سر و شانه اشاره خواهیم کرد، اما این توضیحات برای هر دو نوع سر و شانه صادق است:

• با رسیدن قیمت به سقف بازار (سر)، فروشندگان وارد بازار می‌شوند و فشار خرید کمتر می‌شود.
• با نزدیک‌شدن به خط گردن، افراد بسیاری که در موج آخر، با قیمتی بیشتر یا در روند افزایش قیمت در شانه راست خرید کرده‌اند، دچار ضرر هنگفتی می‌شوند. درواقع، افراد بسیاری در این مرحله از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند و قیمت را به‌سمت هدف سود سوق می‌دهند.
• تعیین حد ضرر بالای شانه راست از این رو منطقی است که روند به‌سمت پایین تغییر مسیر داده است و شانه راست، درواقع قله‌ای با ارتفاع کمتر نسبت به سر است. بنابراین، تا زمانی‌که روند دوباره به‌سمت بالا تغییر جهت ندهد، شانه راست شکسته نخواهد شد.
• حد سود با این فرض تعیین می‌شود که بسیاری از معامله‌گرهایی که اشتباه کرده‌اند یا دارایی موردنظر را در زمان نامناسبی خریده‌اند، از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند. بنابراین، روندی اصلاحی با اندازه‌ای مساوی با میزان رشدِ پیش از آن، ایجاد می‌شود.
• خط گردن سطحی است که در آن، بسیاری از معامله‌گرها متضرر و از موقعیت‌های خود خارج می‌شوند؛ بنابراین، روند را به‌سمت هدف قیمت سوق می‌دهند.
• حجم معاملات را نیز می‌توان در نظر داشت. در طول الگوهای سر و شانه معکوس، بهتر است حجم معاملاتی پس از خط گردن افزایش یابد. این مسئله نشان‌دهنده افزایش علاقه به خرید است که می‌تواند قیمت را به‌سمت هدف پیش ببرد. کاهش حجم خرید بیان‌گر بی‌علاقگی معامله‌گران به حرکت صعودی است و می‌تواند حاکی از بدبینی سرمایه‌گذاران باشد.

مشکلات معامله‌گری با این الگو

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این الگو نیز با ایراداتی همراه است. برخی از مشکلات احتمالی در معامله‌گری با استفاده از سر و شانه عبارت‌اند از:

• شما باید الگوها را تشخیص دهید و روند شکل‌گیری آنها را دنبال کنید. با این حال، تا زمانی که الگو تکمیل نشده است، نباید از این استراتژی استفاده کنید. این کار می‌تواند زمان‌بَر و طولانی باشد.
• الگوی سر و شانه همیشه جواب نمی‌دهد. گاهی روند با حد ضرر تماس پیدا می‌کند و معامله از دست می‌رود.
• هدف سود همیشه محقق نمی‌شود. بنابراین، معامله‌گرها بهتر است متغیرهایی را که بر خروج آنها از بازار تأثیرگذار است، به‌دقت تنظیم کنند.
• این الگو همیشه راه معامله‌ را هموار نمی‌کند. به‌عنوان مثال، اگر در حین شکل‌گیری یکی از شانه‌ها، افت قابل‌توجهی به‌دلیل اتفاقی پیش‌بینی‌نشده رخ دهد، ممکن است هدف قیمت محاسبه‌شده به دست نیاید.
• الگوها اغلب به‌صورت ذهنی روی نمودار پیاده می‌شوند. یک معامله‌گر ممکن است شانه‌ای از الگو را ببیند و معامله‌گر دیگر آن را تشخیص ندهد. پیش از ورود به معاملات براساس الگوها، با نگاهی به توضیحات کلی بالا، تعریف کنید که شرایط و الگوی مطلوب شما چه باید باشد.

سوالات رایج درباره الگوی سر و شانه

سخن پایانی

سر و شانه در تمام بازه‌های زمانی اتفاق می‌افتد و به‌لحاظ بصری دیده می‌شود. اگرچه این الگو گاهی به‌صورت ذهنی پیاده‌سازی می‌شود، اما شکل کامل آن می‌تواند نقاط ورودی، حد ضرر و هدف سود را مشخص کند تا اجرای یک استراتژی معاملاتی آسان‌تر شود.

الگوی سر و شانه، به‌ترتیب از شانه چپ، سر و سپس شانه راست تشکیل شده است. متداول‌ترین نقطه ورود به معامله، تقاطع روند قیمت با خط گردن الگو است. در این حالت، حد ضرر بالاتر (در سر و شانه) یا پایین‌تر (در سر و شانه معکوس) از شانه راست تعیین می‌شود. هدف و حد سود نیز از تفاوت بین سقف و کف با الگو به‌اضافه (در سر و شانه معکوس) یا کسر (در سر و شانه) از خط گردن به دست می‌آید.

این سیستم کامل و بی‌ایراد نیست؛ اما روشی را برای معاملات بازارها بر اساس حرکات منطقی قیمت ارائه می‌دهد.

با شرکت در دوره اطلس ارز دیجیتال پلاس علاوه بر ده‌ها الگوی دیگر، می‌توانید معامله سر و شانه را به‌طور کامل یاد بگیرید و با پشتیبانی مداوم اساتید ابهامات خود را رفع کنید.

برای نگارش این مقاله از مقاله‌ای در وب‌سایت اینوستوپدیا کمک گرفته شده است.